چالش جهانی بازگشت به خانه

بازگشت متخصصان، افراد تحصیل‌کرده و نخبگان به زادگاه خود، به یکی از معضلات بزرگ برای دولتمردان در کشورهای مختلف تبدیل شده است. برخی افراد برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر می‌روند که البته لزوما از نظر امکانات و شرایط تحصیلی بهتر از کشور خودشان نیست. با این حال آنها پس از فارغ‌التحصیل شدن، تمایلی برای بازگشت به وطن خود ندارند و همانجا ماندگار شده و یا به‌دلیل آنکه در زمره برترین‌ها بوده‌اند، با پیشنهادهای ایده‌آل در همان کشور مانده و مشغول به‌کار می‌شوند. بازگرداندن چنین افرادی به کشور خود، نیازمند برنامه‌ریزی مفصل، ایجاد زیرساخت‌های لازم و همچنین مشوق‌های واقعی است. در این میان و طبق آمارهای ارائه‌شده از منابع معتبر گوناگون، چین، هندوستان، ویتنام، آلمان و آمریکا دارای بیشترین دانشجویان در کشورهای مختلف هستند.

روند صعودی دانشجویان بین‌المللی

در سال2020، بیش از 6.3میلیون دانشجوی بین‌المللی در جهان وجود داشت که این رقم در سال 2000، تنها 2میلیون دانشجو بود. داده‌های موجود نشان می‌دهد که نزدیک به نیمی از این دانشجویان در برنامه‌های آموزشی در 7کشور ثبت‌نام کرده‌اند:آمریکا، بریتانیا، استرالیا، آلمان، کانادا، فرانسه و چین. (داده‌های مربوط به دانشجویان بین‌المللی در روسیه که میزبانی چهارمین تعداد دانشجویان بین‌المللی در سطح جهان را دارد، برای سال2020در دسترس قرار ندارد). همچنین کشورهای برجسته مبدأ دانشجویان بین‌المللی در سال2020نیز شامل چین، هند، ویتنام، آلمان و ایالات متحده بوده‌اند.

چین

براساس یک گزارش جدید، حدود 80درصد از دانشجویان چینی که در 3 سال گذشته در خارج از این کشور به تحصیل مشغول بوده‌اند، تحصیلات تکمیلی را دنبال کرده‌اند. این گزارش که توسط شرکت مشاوره تحصیلی خارج از کشور (EIC Education) منتشر شده، براساس نظرسنجی‌های این دانشجویان به‌دست آمده است. این گزارش نشان می‌دهد که تنها 7درصد از دانشجویان، در سال2022، کار در خارج از کشور و درخواست شهروندی را پس از فارغ‌التحصیلی انتخاب کرده‌اند؛ درحالی‌که 25درصد گفته‌اند که بلافاصله به چین باز خواهند گشت.

هندوستان

دولت هند از 20سال پیش برنامه‌هایی را برای بازگشت نیروهای متخصص از خارج در پی گرفته است. در همان سال‌های نخست اعلام شد که بیش از 30هزار هندی متخصص از اروپا و آمریکا به این کشور بازگشته و در شهرهای مختلف ساکن شده‌اند. «نارندرا مودی»، نخست‌وزیر هند در سال2015 در سخنرانی خود خطاب به مهاجران هندی در ایالت کالیفرنیا اعلام کرد: «هند منتظر شماست.» او به آنها پیشنهاد کرد که فرصت را برای خدمت به کشور هر زمان که امکانش مهیا شد، غنیمت بشمارند. تعداد قابل‌توجهی از هندی‌ها از زمانی که دولت این کشور از دهه1990شروع به اتخاذ سیاست‌های تسهیل‌کننده و تشویقی کرد، به وطن خود بازگشته‌اند.

پاکستان


دولت پاکستان نیز مانند هندوستان برنامه‌های خاصی را در چند سال اخیر برای بازگرداندن نخبگان خود به کشور در پیش گرفته است. با این حال، تغییر و تحولات در سیاست‌های این کشور و همچنین نبود زیرساخت‌های کافی را باید از دلایل اصلی ناکامی نسبی این طرح بدانیم. بیشتر دانشجویان پاکستانی در اروپا، چین و استرالیا تحصیل می‌کنند و همه ساله نزدیک به 4 هزار ویزای دانشجویی خارجی در پاکستان اعطا می‌شود. داده‌های رسمی نشان می‌دهد که چین به بهترین مقصد تحصیلی برای دانش‌آموزان پاکستانی تبدیل شده است. در سال 2019میلادی، 28هزار و 23پاکستانی در دانشگاه‌های چین تحصیل می‌کردند.

مراکش

رکورد حضور دانشجویان بین‌المللی در سرتاسر قاره اروپا نه در اختیار هند است و نه در اختیار چینی‌ها، بلکه این دانشجویان مراکشی هستند که اکثریت را در دانشگاه‌های قاره سبز از آن خود کرده‌اند. تعداد دانشجویان مراکشی که در خارج از این کشور در سطح عالی تحصیل می‌کنند، در سال 2020میلادی به اوج خود یعنی 63هزار و یک نفر رسید. تعداد دانشجویان خارج از کشور مراکش از 42هزار و 812نفر در سال 2010به رقم فوق در سال2020افزایش یافته است. اگرچه دولت این کشور آفریقایی برنامه‌هایی را برای بازگرداندن افراد فارغ‌التحصیل به این کشور درنظر گرفته است.