تیم‌های فناورانه بازوی کمکی سپاه

تصویر ذهنی اغلب ما از «پاسدار» چیزی جز کهنه‌سربازان شجاع و بی‌باکی نیست که برای دفاع از میهن لباس رزم بر تن می‌کنند و به آب و آتش می‌زنند اما سبک زندگی «مهدی‌حقی»، پاسدار 35ساله‌ای که به‌عنوان مدیر یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های حوزه دانش‌بنیان فعالیت می‌کند، شباهتی به اینها ندارد. او نماینده نسل جدید بسیجی‌های مخلص و پاسدار باتدبیری است که لباس رزم و اسلحه‌اش برای دفاع و خدمت به وطن متفاوت و معتقد است مشکلات اقتصادی جدی‌ترین چالشی است که کشور با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و به‌عنوان پاسدار ترجیح می‌دهد در جبهه اقتصادی حضور داشته باشد. مجموعه هلدینگ دانش‌بنیانی که او مدیریت می‌کند ایده‌های خلاقانه‌ای را که حتی در روستاهای دورافتاده کشور مورد‌اعتنا قرار‌نمی‌گیرند، به محصول تبدیل و به همین سادگی هر سال از خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور جلوگیری می‌کند. گفت‌وگوی ما را با این پاسدار جوان و یکی از مدیران  فعال حوزه دانش‌بنیان بخوانید.


    از چه زمانی وارد عرصه مدیریت شرکت‌های دانش‌بنیان شدید و چرا تصمیم گرفتید به جای حضور در گردان‌های نظامی در عرصه اقتصاد فعالیت کنید؟
من از 7سال قبل وارد مجموعه سپاه شدم و در 4سال اخیر در حوزه اقتصاد فعالیت کرده‌ام. واقعیت ماجرا این است که آنچه آدم‌ها را وارد مجموعه سپاه می‌کند، رویکرد نظامی این نهاد نیست بلکه رسالت محوری و ماموریت محوری است. یک احساس دین به مردم و کشور است. نظر شخصی من این است که برای پاسداری از انقلاب باید به سمت حل مسائل کشور برویم و صرف پوشیدن لباس، امر پاسداری از انقلاب محقق نمی‌شود. اینکه مسائل کشور را بشناسید و برای حل‌و‌فصل آن زندگی خود را وقف کنید یعنی پاسداری از انقلاب اسلامی و در هر لباس و منصبی می‌توان این کار را انجام داد. یکی از ابرمسائلی که این روزها در کشور با آن مواجه هستیم اقتصاد است. همانطور که مقام‌معظم‌رهبری هم فرموده‌اند، برای حل مسئله اقتصاد راهی جز رفتن به سمت اقتصاد دانش‌بنیان نداریم. البته این رویکرد تازه‌ای نیست و ایشان از سال1380در سخنرانی‌های مختلف به اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان تأکید داشته‌اند. بر همین اساس من هم که اساسا به حل مسائل کشور می‌اندیشم، وارد حوزه اقتصاد شدم. ما یک دوره‌ای مثل سال‌های دفاع‌مقدس چالش نظامی داشتیم، یک دوره با چالش‌های امنیتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کردیم و چالش این روزهای ما مسائل اقتصادی است.
    در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان تحصیلات آکادمیک هم دارید یا برای مدیریت در این حوزه الزاما نیازی به تحصیلات عالی نیست؟
من دکتری مهندسی عمران (سازه) دارم اما به‌عنوان یک پاسدار که 4سال در عرصه‌های اقتصادی فعالیت می‌کنم تصورم این است که اقتصاد دانش‌بنیان از آن حوزه‌ها نیست که الزاما تحصیلات دانشگاهی بخواهد، کما‌اینکه این اصل در خیلی از حوزه‌های دیگر هم وجود دارد. جنس کار ما از نوع تسهیلگری و ایجاد زنجیره میان ذی‌نفعان حوزه دانش‌بنیان است و مابازای آکادمیک به این معنا و مفهوم ندارد. حتی آن چیزی که این روزها به‌عنوان علم مدیریت تدریس می‌کنند، چیزی نیست که در کف میدان اتفاق می‌افتد.
    به‌عنوان یک پاسدار جوان فعالیت اقتصادی را از چه نقطه‌ای شروع کردید و چگونه وارد این مسیر شدید؟
من از سال1392به‌عنوان پژوهشگر دانشگاه امام‌حسین(ع) وارد مجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شدم و الان هم به‌عنوان مدیرعامل هلدینگ پیشگامان خدمت می‌کنم. وقتی وارد مجموعه سپاه پاسداران شدم دبیر هیأت‌رئیسه بسیج دانشجویی بودم و بعدها به عضویت قرارگاه جهاد علمی بسیج درآمدم و بعد از آن وارد مجموعه علم و فناوری بسیج شدم. هنوز هم به‌عنوان پژوهشگر مرکز علم و فناوری دانشگاه امام‌حسین(ع) فعالیت می‌کنم.
    مجموعه هلدینگی که مدیریت می‌کنید در اقتصاد دانش بنیان چگونه تعریف شده و اساسا در این بخش با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟
ما در حوزه علم و فناوری چند مسئله اصلی داریم و به‌دنبال تولید ثروت از علم هستیم اما بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان بنا به دلایلی نتوانستند تولید ثروت کنند. یکی از مهم‌ترین دلایلش متصل نشدن این شرکت‌ها به بازار است. شرکت‌ها نتوانسته‌اند درک درستی از حضور پررنگ در بازار کسب‌وکار داشته باشند و از آن طرف هم بازار نتوانسته نیازش را با شرکت‌های دانش‌بنیان به اشتراک بگذارد. یکی از مهم‌ترین کارهای ما این است که ظرفیت‌ها و نیازهای بازار را بشناسیم و شرکت‌های دانش‌بنیانی که قابلیت حل مسئله را دارند پای کار بیاوریم؛ مثلا مجموعه‌ای مثل تراکتورسازی شیر هیدرولیک نیاز دارد. یک شرکتی باید برود دنبال اینکه تراکتورسازی چند شیر هیدرولیک نیاز دارد و استانداردهای آن را بررسی کند و بعد هم آن را با شبکه فناور به اشتراک بگذارد. در چنین حالتی، شبکه فناور به جای آنکه براساس یافته‌های رهنی محصولی را تولید کند، آن محصولی که تراکتورسازی نیاز دارد را تولید خواهد کرد و پیامدش این است که وقتی شیر هیدرولیک در کشور تولید شود، بازارش هم به‌وجود می‌آید. کار دیگر ما این است که بعد از برقراری اتصال میان بازار و شبکه فناور، مقدمات دریافت مجوز و جذب سرمایه‌گذار را برای تولید محصول فراهم کنیم. ظرفیت سرمایه‌گذاری ما برای تیم‌های فناور به هزار‌میلیارد تومان نزدیک شده و این سرمایه را در اختیار مجموعه‌هایی قرار‌می‌دهیم که می‌خواهند یک پاسخ فناورانه‌ به نیازهای بازار بدهند. برای این کار هم از مدل اهرم‌سازی‌ منابع استفاده می‌کنیم. یعنی ظرفیت سرمایه‌گذاری خودمان را برای جذب سرمایه بیشتر از سازمان‌ها و نهادهای دیگر مثل بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی اهرم می‌کنیم و گاهی ظرفیت سرمایه‌گذاری‌مان به 2یا 3هزار میلیارد تومان می‌رسد. کار دیگر ما شبکه‌سازی‌ است. ما یکسری تیم‌های فناور در استان‌ها داریم که از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری، پشتیبانی و اعتباری بهره می‌برند و در عین حال می‌توانند به حل مسئله اقتصاد کمک کنند. ما در هر استان یک دفتر نمایندگی داریم و کار دفاتر این است که این تیم‌های فناور را شناسایی کند. سال گذشته از حدود 5هزار‌میلیارد تومان طرح ارسالی برای ما 700میلیارد تومان آن به نقطه سرمایه‌گذاری رسید. یکی دیگر از کارهای ما این است که از طریق کارگزاری‌ها، بازارهای کشورهای دیگر را در اختیار شبکه‌های فناور داخلی قرار بدهیم؛ به‌عنوان نمونه می‌توان از تولید تجهیزات پزشکی در سوریه و راه‌اندازی خط تولید برخی تجهیزات پزشکی در ونزوئلا نام برد.
    متصل کردن ایده‌های خلاقانه‌ای که در مناطق دورافتاده شکل گرفته به بازار کسب‌وکار شاید مهم‌ترین بخش ماموریت و فعالیت شما باشد. فکر می‌کنید در این راه چقدر موفق بوده‌اید و چه دستاوردی داشته‌اید؟
مهم‌ترین ماموریت ما بسیج کردن است؛ مثلا در روند کار با فردی مواجه شدیم که در تبریز شیر هیدرولیک تراکتور تولید می‌کرد و فاصله‌اش با کارخانه تراکتورسازی 40کیلومتر بود و سالی 4میلیارد یورو برای واردات شیر هیدرولیک به کشور هزینه می‌شد. ما با جذب سرمایه‌گذار و متصل کردن فرد تولیدکننده به کارخانه تراکتورسازی تبریز از خروج ارز از کشور جلوگیری کردیم و یک شبکه تولید هم در داخل کشور راه‌افتاد یا یک نفر دیگر در یکی دیگر از شهرهای دورافتاده کشور می‌خواست مالکیت فکری ایده‌اش را بفروشد و با پولش ماشین بخرد و مسافرکشی کند. ما برای آن ایده سرمایه جذب کردیم و آن فرد صاحب کارگاه تولیدی شد. در یک مورد دیگر، میلیاردها تومان برای واردات چسب بتن هزینه می‌شود اما این محصول در کرمان تولید می‌شد. با برقراری اتصال میان فرد تولیدکننده و نهاد مربوط، از واردات چسب بتن بی‌نیاز شدیم. نمونه‌هایی از این دست در شهرهای کشور کم نداریم. مجموعه سپاه پاسداران امسال در بسیج منابع و پای کار آوردن ظرفیت‌های مختلف به نفع تیم‌های فناوری که در استان‌ها فعالیت می‌کنند عملکرد موفقی داشته و ما سعی کردیم در این زمینه نقش بازوی سپاه را ایفا کنیم.