گزارش
تاریخ‌نگاری گروه‌ها و اردوهای جهادی
گروه‌های جهادی، علاوه بر فعالیت‌های عمرانی، در حوزه‌های بهداشت و درمان، صنعت، آموزش، فرهنگ، فنی و حرفه‌ای، تکنولوژی، اشتغال و استارت‌آپ‌ها هم فعال هستند
سحر جعفریان-روزنامه‌نگار
تا پیش از سال 94تصور بر این بود که مبدا شکل‌گیری گروه‌های جهادی به دستور مقام‌معظم رهبری در سال79برمی‌گردد؛ دستوری که در پی آن بسیج سازندگی فعال شد. اما با تحقیق و بررسی دقیق اسناد تاریخی و شواهد موجود، مشخص شد که مبدا تاریخی شکل‌گیری گروه‌های جهادی ١٣ شهریور ١٣٤٧ و زلزله بزرگ شهرستان فردوس خراسان جنوبی است. در این روز تعدادی از جوانان مذهبی همراه مقام معظم رهبری که آن سال‌ها طلبه جوانی بودند در مشهد، راهی شهرستان با خاک‌یکسان‌شده فردوس شدند تا غم و داغ زلزله‌زدگان را تسکین ببخشند. این مدل از امدادرسانی جمعی و خودجوش پس از آن نیز با وقوع بلایای طبیعی یا حوادثی ناگوار تکرار شد.
جوانان دانشگاه و حوزه پای کار آمدند
بعد از آن امدادرسانی تاریخی و بکر، امدادرسانی‌های جهادی به اشکال مختلف و در مقیاس‌های گوناگون ادامه پیدا کرد. تا اینکه انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و مردم در صحنه که اغلبشان جوانان دانشگاهی و حوزوی بودند با همراهی سازمان‌ها و نیروی ارتش به ایجاد آبادانی در مناطق محروم که رژیم پهلوی کمترین توجه به آنها را داشت، پرداختند. گروه‌های داوطلب یکی پس از دیگری اعزام می‌شدند و خبر آبادانی‌ها، انگیزه‌ای می‌شد برای سایر گروه‌های در نوبت. دوباره در همین زمان بود که ایده تشکیل گروه‌های مردمی و جهادی برای کمک به محرومان که ولی‌نعمت خوانده می‌شدند، توسط یکی از استادان دانشگاه تهران در نخستین روزهای پیروزی انقلاب مطرح شد و در فضای انقلابی آن روزها بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
سازمانی برای جهادهای مردمی
حالا دیگر زمان آن فرا رسیده بود که ایده و طرح امدادرسانی‌های جهادی، سازمان‌یافته و دارای ساختار شود. اردیبهشت سال58 دانشجویان بسیاری همچنان آماده اعزام به مناطق محروم بودند و با همفکری میان دانشگاه‌های کشور طرحی هم ارائه شد برای تشکیل یک سازمان منظم جهادی. طبق روایات معتبر، این طرح را شهید بهشتی به اطلاع رهبر کبیر انقلاب رساندند؛ طرحی که بر مبنای آن در ٢٧خرداد ١٣٥٨ امام(ره) فرمان تشکیل جهاد سازندگی را صادر کردند. فرمان صادر شد و همه مردم با هر تخصص و توانمندی مانند سربازانی آماده، به صف شدند.
این جهاد، شهادت هم دارد
گروه‌های جهادی در هر دوره زمانی و شرایطی، به‌گونه‌ای مناسب وارد میدان می‌شدند. با آغاز جنگ تحمیلی اعضای گروه‌های جهادی اولویت تازه‌ای برای خدمت یافتند. برخی راهی خط مقدم شدند و به دل دشمن زدند، برخی هم پشت جبهه حماسه‌آفرینی کردند. تا اینکه جهاد سازندگی سال 68به وزارت جهاد سازندگی تبدیل شد و اعضایش هم به‌گفته امام (ره) «سنگر‌سازان بی‌سنگر» نام گرفتند.
جهاد در پی جهاد
جهاد در جبهه‌های جنگ تحمیلی با جهاد در عرصه‌های کشاورزی و اقتصادی کشور همراه بود. موضوع این بود که خیلی از کشاورزان و روستاییان فرزندانی در جبهه‌ها داشتند و برای زراعتشان دست‌تنها مانده بودند. از سوی دیگر بدون تولید و اقتصاد داخلی قوی، جنگ ناممکن می‌شد و پیروزی حاصل نمی‌شد.
این شعله خاموش نمی‌شود
جنگ تحمیلی که تمام شد، گروه‌های جهادی، جهادی دیگر برای بازسازی ویرانی‌های باقی‌مانده از جنگ در شهرها و روستاها آغاز کردند. به مرور کمیت اردوهای جهادی کاهش یافت. سال79نیز وزارت جهاد سازندگی با وزارت کشاورزی ادغام شد و وزارت جهادکشاورزی، شکل گرفت. سال 79با همت و توجه رهبر معظم انقلاب به مشعلی بزرگ برای نسل‌های بعد تبدیل شد. در این سال با دستور مقام معظم رهبری تشکیلات جدید «بسیج سازندگی» راه‌اندازی شد.
حضور، به وقت حوادث
جهادگران طی این سال‌ها همواره گمنام مشغول خدمت بوده‌‌اند؛ خدماتی که اغلب در بزنگاه حوادث مانند زلزله رودبار و منجیل در سال ١٣٦٩ و زلزله بم در سال 82و زلزله اهر و ورزقان در سال 91و زلزله کرمانشاه در سال 96عینیت می‌یابند. در سیل سراسری ایران در سال 98نیز جهادگران بسیاری برای کمک همت کردند.
جهاد در اشکال گوناگون
حالا بیش از ٤٢ هزار گروه جهادی در بیش از ٥٠٠ استان و شهر فعال‌اند و هر روز بر تعداد و آمار آنها افزوده می‌شود. گروه‌های جهادی پای‌کار در زمینه هر خدمتی هستند. یکی از عملکردهای درخشان گروه‌های جهادی را می‌توان در روزهای یکه‌تازی کووید-١٩ جست‌وجو کرد. بانوان هم حضوری توانمند و مؤثر در فعالیت‌های جهادی دارند. طبق آمار سازمان بسیج سازندگی و مجمع گروه‌های جهادی بیش از 40درصد از اردوهای جهادی از سوی بانوان برپا می‌شود. نکته پایانی اینکه در حال حاضر لایحه تصویب قانون حمایت از جامعه جهادگران روی میز مجلس‌نشینان است.
