حرکت بر لبه دانش

دهکده جهانی، اینترنت، کتاب و جریان آزاد اطلاعات را فراموش کنید. شاید در بسیاری از حوزه‌های علم و فناوری بتوانید به راحتی با کمی تلاش و گذراندن دوره و دانشگاه، اطلاعات خوبی به‌دست آورید. در برخی از حوزه‌ها اما هنوز دیتا و دانش قطره‌چکانی با سختی و مرارت زیاد به‌دست می‌آید. فناوری هسته‌ای حداقل برای ایرانی‌ها دوره و کلاس ندارد و برای به‌دست آوردن این دانش خون‌های زیادی از جوانان این کشور ریخته شده است.
فناوری هسته‌ای از آن حوزه‌هایی است که در جهان نمی‌گذارند هر کسی به آن ورود کند و علم آن را به‌دست آورد. حوزه‌هایی که به لبه دانش، مشهور هستند و ایرانی‌ها در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند بر آن مسلط شوند.
این وضعیتی است که ایران سال‌ها در صنعت فضایی هم داشته است. هیچ‌کشوری نبوده است که برای ایران ماهواره طراحی کند، بسازد و پرتاب کند.
بهانه همیشگی جلوگیری از دستیابی ایران به دانش هسته‌ای هم همیشه تنها یک چیز بوده است: احتمال استفاده از بمب اتم.
آمریکایی‌ها با داشتن ۹۲نیروگاه هسته‌ای، بیشترین سهم در استفاده از انرژی هسته‌ای جهان را دارند. از مجموع برق تولید شده توسط نیروگاه‌های هسته‌ای کل دنیا، ۳۱درصد آن متعلق به تنها کشوری است که از روی سیاه علم برای کشتار نسل بشر استفاده کرده است.

روز سیاه علم
کاش هیچ وقت در روز ۶ آگوست سال۱۹۴۵ ساعت به ۸:۱۵ صبح نمی‌رسید. اکثر دانشمندان جهان احتمالا هنوز هم این دعا را می‌کنند که کاش خورشید در سیاه‌ترین روز تاریخ بشر طلوع نمی‌کرد تا در عرض یک دقیقه هیروشیما با خاک یکسان نشود. شاید حتی نخبه‌ترین دانشمندان جهان هم تصور نمی‌کردند که مقام‌های آمریکایی دست به چنین حماقتی علیه نوع بشر بزنند و برای تنها بار در تاریخ در هیروشیما و 3روز بعد در ناکازاکی از بمب اتمی برای کشتار جمعی استفاده کند. کسی نمی‌دانست علم بشر قرار است خودش بلای جان خودش شود و آمریکایی‌ها دست به کاری بزنند که هیچ‌کس، هیچ وقت نمی‌تواند آن را با همه حرف و حدیث‌ها توجیه کند.
زمانی که انریکو فرمی در سال۱۹۳۴ در یکی از آزمایشگاه‌های دانشگاه شیکاگو تولید انرژی هسته‌ای را برای نخستین بار کشف کرد شاید هیچ وقت فکر نمی‌کرد کشورش این دانش را در بدترین و شرورانه‌ترین مسیر استفاده کند.
کشف انرژی هسته‌ای زمانی رخ داد که تیم تحقیقاتی انریکو فرمی، مشغول بمباران کردن هسته اورانیوم با نوترون بودند.
۱۱سال بعد اما استفاده از گرمای حاصل شکافت هسته اتم که معادل انفجار ۱۶هزار تن تی‌ان‌اتی بود باعث شد تا هر چیزی تا شعاع 1.5کیلومتری در هیروشیما از بین برود. علم بشر بلای جانش شده بود و «پسرک» خلافکار آمریکا هیروشیما را ۴۸ثانیه پس از پرتاب تبدیل به گورستان کرد.

خیز ایران برای پیشتازی
آمریکا با این سابقه سیاه طی همه سال‌های گذشته تلاش کرده تا مانع از دستیابی جوانان ایرانی به فناوری و دانش هسته‌ای شود. فناوری هسته‌ای اکنون در همه صنایع کاربرد دارد و کشورهای غربی همیشه تلاش کرده‌اند تا ایران به جای تولید‌کننده نقش مصرف‌کننده را در استفاده از مزایای فناوری هسته‌ای داشته باشد. در صفحات پرونده امروز روزنامه همشهری می‌توانید با طیف وسیعی از حوزه‌هایی که دانشمندان ایرانی در تلاش برای استفاده از فناوری هسته‌ای در آنها هستند آشنا شوید.
بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگوی ویژه این پرونده، از تلاش دانشمندان ایرانی برای استفاده از فناوری هسته‌ای در حوزه‌های مختلف گفته است. او در این گفت‌وگو تأکید کرده درحالی‌که این علم هزاران شاخه دارد، کشورهای غربی فقط استفاده نظامی را درنظر می‌گیرند و به‌همین‌دلیل نمی‌خواهند ایران در هیچ حوزه‌ای از انرژی هسته‌ای پیشرفت کند. در اخبار هم غنی‌سازی‌ ایران را به ساخت بمب اتم ربط می‌دهند تا مردم دنیا و حتی ایرانی‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند و این ابزار فشاری باشد برای اینکه کلا از تولید این نوع انرژی دست بکشیم حتی اگر در بحث نظامی نباشد. این در حالی است که اورانیوم، سوختی است که بیشترین استفاده را برای تولید انرژی هسته‌ای دارد چون اتم‌های اورانیوم تقریبا راحت از هم جدا می‌شوند. استفاده اقتصادی از دانش هسته‌ای اکنون نیازمند ورود گسترده‌تر شرکت‌های دانش‌بنیان به این حوزه است. استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان مثل حوزه‌های دیگر می‌توانند با استفاده از این علم زندگی مردم را بهتر و راحت‌تر کنند و حتی در بخش‌هایی مثل پزشکی باعث نجات جان آدم‌ها شوند.
آمریکا و چین حتی چند سالی است که در حال تلاش برای استفاده از فیوژن یا همجوشی هسته‌ای هستند تا خورشید مصنوعی را روی زمین بسازند و این مسیر را جایگزین شکافت هسته‌ای کنند. دانشمندان ایرانی نشان داده‌اند که مانع‌تراشی‌های خارجی هیچ‌وقت نتوانسته جلودار آنها برای پیشرفت باشد. صنعت هسته‌ای در زندگی همه ما جاری شده و نمی‌توان آینده را بدون آن تصور کرد. هرقدر جلوتر می‌رویم نیاز به آن بیشتر هم می‌شود و ایران عزم پیشتازی را در این حوزه دارد.