راز گرانی گوشت

گروه اقتصادی

این روزها جهش قیمت گوشت قرمز همه را شگفت‌زده کرده است. با توجه به قرار گرفتن در آستانه سال نو و همچنین حلول‌ماه مبارک رمضان و افزایش طبیعی مصرف، پرسش عمومی این است که آیا روند افزایش قیمت مواد پروتئینی ادامه می‌یابد؟  به گزارش همشهری، درحالی‌که دولت تلاش دارد با عرضه گوشت گرم وارداتی، از پیشروی بیشتر قیمت مواد پروتئینی جلوگیری کند، افت تولید و عرضه گوشت قرمز تولید داخل به‌ویژه در دی‌ماه نشان می‌دهد که اگر سیاست رشد تولید دنبال نشود، قیمت‌ گوشت، روندی کاهشی را تجربه نخواهد کرد.

   روندی که قابل پیش‌بینی بود
راز گرانی گوشت با درنظر گرفتن شاخص تولید و کشتار قابل پیش‌بینی بود؛ چنان‌که در ماه‌های گذشته سیاست حمایت از تولید گوشت مرغ با افزایش عرضه نهاده‌ها و خوراک مرغداری‌ها باعث شد تا قیمت در برخی هفته‌ها نزولی شود، اما در مقابل این دامداری‌ها بودند که شاهد رشد هزینه تولید و البته کاهش تولید بودند؛ به‌گونه‌ای که سرانه مصرف گوشت قرمز را در مرحله بحرانی قرار داده و حتی میانگین قیمت گوشت قرمز در داخل از قیمت جهانی آن فاصله محسوس گرفته است.

  هشداری که شنیده نشد
درحالی‌که نگاه سیاستگذار و تنظیم‌گر بازار گوشت به کشتارگاه‌ها دوخته شده، اما اگر این نگاه به دامداری‌ها و وضع تولید متمرکز شده بود، معمای گرانی گوشت قرمز قابل پیش‌بینی بود. مرکز آمار پیش از این فاش کرده بود که تعداد گاو و گوساله پروار شده در دامداری‌ها، در پاییز امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل، 22درصد افت کرده و از سوی دیگر تعداد گوسفند و بره پرواری در دامداری‌ها از 5.7میلیون رأس در تابستان امسال به 4.2میلیون رأس در پاییز امسال کاهش یافته است.

  کاهش 21درصدی تولید
تازه‌ترین داده‌های رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد مقدار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی در دی 1401نسبت به آذرماه امسال 18درصد و نسبت به دی‌ماه سال گذشته 21درصد افت کرده است. بر این اساس در دی‌ماه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته میزان عرضه گوشت گوسفند و بره 13درصد، بز و بزغاله 7درصد، گاو و گوساله 28درصد، گاومیش 12درصد و شتر 12درصد کاهش داشته است. با درنظر گرفتن وزن گوشت گوسفندی و گوساله در سبد مصرفی مردم، این میزان کاهش در تولید و عرضه باعث شده تا قیمت این فرآورده رشد و سرانه مصرف خانوارها افت محسوس را تجربه کند.

  چالش بین عرضه و تقاضا
بررسی‌های همشهری از روند عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی نشان می‌دهد که در فاصله خرداد 1400تا اسفند همان سال، هر‌ ماه بالای 50هزار تن گوشت قرمز عرضه شده و در فروردین سال 1401در نتیجه کاهش میزان مصرف و تقاضا به 47هزار تن در ‌ماه رسیده است. در ماه‌های بعد اما روند عرضه گوشت قرمز صعودی بوده و در شهریور 1401به بالاترین میزان از دی‌ماه سال 1399رسیده و تولید به 58هزار تن رسید. روند کاهشی تولید و عرضه گوشت قرمز در ماه‌های بعد نشان از یک چالش بین عرضه و تقاضا داشت و در دی‌ماه امسال میانگین تولید گوشت قرمز به اندکی بیش از 41هزار تن رسید که کمترین میزان از بهمن سال 1399به شمار می‌رود.

  از دامداری تا کشتارگاه
برای رمزگشایی از معمای گرانی گوشت قرمز، یک شاخص دیگر، ارزیابی وضعیت عرضه این فرآورده در مقاطع مشابه، در طول 6سال گذشته است. مرکز آمار می‌گوید میزان تولید ماهانه گوشت قرمز از 32.8هزار تن در دی 1396به 25.1هزار تن در دی 1397رسیده و پس از آن طی 3سال متوالی عرضه روندی صعودی را تجربه کرده؛ به‌گونه‌ای که با رشد 100درصدی از 25.1هزار تن در دی سال 1397به 51.8هزار تن در سال 1400رسید، اما در دی 1401با کاهش تولید و عرضه گوشت قرمز به 41هزار تن، این نگرانی ایجاد شده که آیا انگیزه پرورش گاو و گوسفند در دامداری‌ها افت کرده است؟

رد پای کاهش قدرت خرید در بازار گوشت
دبیر انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی می‌گوید: نسبت به یک سال قبل، دقیقاً 50درصد از تقاضای گوشت قرمز و 30درصد از گوشت مرغ کاهش پیدا کرده است و در مورد ماهی نیز کاهش قدرت خرید مردم به‌شدت محسوس است. مسعود رسولی در مورد افزایش قیمت گوشت بسته‌بندی که به دستاویزی برای شایعه‌سازی در مورد قیمت گوشت تبدیل شده است، افزود: قیمت پایه گوشت لاشه گوسفندی تقریباً 295هزار تومان است که 7درصد آن برای چربی و ضایعات خارج می‌شود و شرکت‌های بسته‌بندی باید بخشی از لاشه مانند قلوه‌گاه و گردن را زیر قیمت خرید بفروشند و در این فرایند با احتساب هزینه‌ها  ناگزیر قیمت سایر گوشت‌های بسته‌بندی تفاوت محسوسی با قیمت قصابی‌ها پیدا می‌کند. به‌گفته او از 700شرکت بسته‌بندی گوشت تقریباً 120مورد آن فعال هستند و 20درصد آنها در یک سال اخیر تعطیل شده‌اند.

عرضه گوشت گرم گوسفندی 2برابر می‌شود
مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران، با بیان اینکه فروش گوشت 500هزار تومانی واقعیت ندارد و حاصل فضاسازی در فضای مجازی است، به فارس گفت: میانگین قیمت گوشت شقه در نقاط مختلف تهران هم بین 280تا 290هزار تومان است. ایوب فصاحت با بیان اینکه عرضه گوشت گرم گوسفندی 232هزار تومانی از 10روز آینده 2برابر می‌شود و چند محموله گوشت دیگر وارد تهران خواهد شد، توضیح داد: گوشت گوسفندی گرم 232هزار تومانی به‌صورت گسترده در 22میدان میوه و تره‌بار شهرداری و در اقصی نقاط شهر تهران عرضه می‌شود. به گزارش همشهری، تولید گوشت در کشور به مرز خودکفایی رسیده و به عقیده فعالان حوزه دامداری، با نزدیک‌شدن به فصل بهار، عرضه دام از سوی دامداران بیشتر می‌شود و قیمت را در بازار می‌شکند.

وعده کاهش ۱۵۰هزارتومانی قیمت گوشت
معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: با استمرار روند واردات، وعده کاهش ۱۰۰ تا ۱۵۰هزارتومانی قیمت هر کیلو گوشت و بازگشت به نرخ منطقی محقق خواهد شد. سیدمحمد آقامیری گفت: کیفیت گوشت‌های وارداتی به لحاظ بار میکروبی و بیماری هیچ‌گونه مشکلی ندارد چراکه پس از آزمایش‌های لازم، اجازه ورود داده می‌شود. او با بیان اینکه مقادیر زیادی گوشت وارد شده است، گفت: واردات گوشت تا رسیدن بازار به آرامش و بازگشت به نرخ منطقی خود ادامه دارد؛ ازاین‌رو به دامداران توصیه می‌شود که از نگهداری دام به امید افزایش قیمت اجتناب کنند چراکه با استمرار واردات، وعده ارزانی دام و گوشت محقق می‌شود. او گفت: با توجه به موج افزایش قیمت گوشت، واردات در ابتدا توانست روند گرانی و نوسان قیمت را متوقف کند و استمرار این روند منجر به کاهش ۱۰۰ تا ۱۵۰هزارتومانی هر کیلو گوشت قرمز خواهد شد.

شکست قیمت با عرضه انبوه دام زنده
رئیس مجمع ملی صادرکنندگان دام گفت: با عرضه انبوه دام زنده سبک، قیمت گوشت قرمز در فروردین و اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ کاهش خواهد یافت. منصور پوریان گفت: افزایش کاذب قیمت گوشت گوسفندی ناشی از نوسان نرخ ارز، نوسان قیمتی برخی کالاها، تأخیر در حمل‌ونقل به‌دلیل شرایط آب و هوایی و سودجویی برخی دلال‌ها ایجاد شد. به‌گفته وی، از اواسط اسفندماه دام‌های استان‌های جنوبی کشور به بازار عرضه می‌شود، زیرا با گرم شدن هوا و خشک شدن مراتع، نگهداری دام سخت می‌شود. او تأکید کرد: اکنون با عرضه مویرگی گوشت قرمز منجمد و گوشت گرم وارداتی، قیمت گوشت گوسفندی در برخی استان‌ها و مناطق تهران فروکش کرده است. به‌گفته او امسال به‌دلیل بارش‌های مناسب در اکثر استان‌ها زایش‌ها نسبت به ۱۰‌سال گذشته بی‌سابقه بوده است و پیش‌بینی می‌شود از اواخر اسفندماه عرضه دام زنده به بازار افزایش یابد.

هزینه بالای تولید گوشت
 علت افزایش نرخ مواد پروتئینی از دوربین شاخص تورم تولید‌کننده چیست؟

یک شاخص تعیین‌کننده و اثرگذار بر قیمت تمام‌شده گوشت و محصولات و فرآورده‌های گوشتی به شاخص قیمت تولیدکننده در گاوداری‌های صنعتی بازمی‌گردد. براساس اعلام مرکز آمار ایران از سال1397 تاکنون صعودی بوده و هزینه تولید را بالا برده است. یک عامل اصلی افزایش هزینه تولید در بخش دامداری ایران بی‌تردید جهش قیمت ارز است به‌گونه‌ای که در یک روند 10ساله می‌توان اثر جهش نرخ ارز بر هزینه تولید گوشت را مشاهده کرد. مرکز آمار ایران می‌گوید: نرخ تورم سالانه تولیدکننده در گاوداری‌های صنعتی ایران در سال1391 با رشدی 61.5درصدی مواجه شده و در سال1395 به صفر درصد و در سال بعد شاخص تولید گاوداری‌های صنعتی به 8.8درصد رسید. اما این روند استمرار پیدا نکرد و در 4سال و 9‌ماه بعد با نوسان نرخ ارز، هزینه تولید در گاوداری‌های صنعتی قد کشید و به 59درصد در پایان سال1400 و در پاییز امسال به 71.9درصد رسید. نرخ تورم نقطه به نقطه فصلی از بهار1400 تا پاییز امسال هم همین گزاره را تأیید می‌کند به‌گونه‌ای که نرخ تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در گاوداری‌های صنعتی در سطوح بالا و دورقمی نوسان داشته است.

رشد بالای 50درصدی نرخ تورم مصرف‌کننده گوشت در 2سال گذشته

مرکز آمار ایران می‌گوید: نرخ تورم نقطه به نقطه گروه کالایی گوشت قرمز و ماکیان یعنی طیور شامل مرغ و سایر پرنده‌های حلال‌گوشت در دی‌ماه 2سال اخیر بالای 50درصد بوده است. بالاترین نرخ تورم ثبت شده در این گروه کالای پروتئینی در دی سال 1398 به میزان 69.7درصد ثبت شده و در 10سال اخیر نوسان قیمت این کالا متفاوت بوده به‌گونه‌ای که در فاصله دی‌ماه سال‌های 1393 تا 1395نرخ تورم تک رقمی بوده و بعد از آن روندی صعودی داشته و در دی 1399 به 15.6درصد رسید و 2سال پیاپی است که در دی‌ماه مردم شاهد نرخ تورم نقطه به نقطه بالای 50درصد در راسته فروشندگان گوشت قرمز و گوشت ماکیان هستند. البته یک هفته دیگر با انتشار نرخ تورم بهمن‌ماه 1401 از تازه‌ترین تحولات قیمتی در سبد خوراکی‌های مردم رونمایی خواهد شد.