گوسفند‌ها را با ادامه روند فعلی باید به موزه بفرستیم

فرخنده رفائی؛ روزنامه‌نگار

افزایش قیمت گوشت قرمز به یکی از جنجالی‌ترین موضوعات روز تبدیل شده است. اگرچه درباره قیمت نیم میلیون تومانی گوشت گوسفندی تکذیبیه‌های متعددی صادر شده، اما واقعیت بازار نشان می‌دهد قیمت‌ گوشت تفکیک شده در قصابی‌ها چیزی در همین حدود است. بخش عمده‌ای از گرانی گوشت به رشد قیمت دام زنده برمی‌گردد. همشهری در گفت‌‌وگو با افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه دام سبک کشور به بررسی علل گرانی گوشت پرداخته است.

کاهش آمار تولید دام یکی از دلایل گرانی گوشت عنوان می‌شود، دلایل کاهش تولید چه بوده و چقدر در افزایش قیمت گوشت نقش داشته است؟
اگر آمار تعداد دام سبک در پاییز 1401را در گزارش مرکز آمار ملاحظه کنید، می‌بینید که در بهار امسال تولید دام سبک نسبت به سال‌های 1400، 99و 98افزایش خیلی خوبی داشته و ما در بهار امسال نه‌تنها کاهش تولید نداشتیم بلکه نسبت به سال‌های قبل هم افزایش تولید خیلی خوبی داشتیم. اما اگر همین گزارش را دنبال کنید می‌بینید که در تابستان و پاییز 1401تعداد دام به‌شدت کاهش پیدا کرده است. یکی از دلایل این کاهش تولید این بود که قرار بود دولت بعد از حذف ارز 4200تومانی حمایت‌هایی از دامدار به عمل بیاورد که این کار را نکرد. بعد از حذف ارز دولتی قیمت نهاده‌های دامی 5تا 6برابر افزایش پیدا کرد؛ درحالی‌که قیمت دام تولیدی ما به این میزان بالا نرفت. شاخص قیمت تولید‌کننده در پاییز نشان می‌دهد قیمت دام 21 تا 22درصد نسبت به سال قبل رشد داشته؛ در شرایطی که قیمت نهاده 600درصد بالا رفته است؛ بنابراین بخش تولید برای ادامه کار نیاز به حمایت داشت که این حمایت انجام نشد.
خرید تضمینی چقدر از هزینه‌های تولید را پوشش داد؟
در تابستان امسال بنا به درخواست دامداران، رئیس‌جمهوری در خراسان شمالی به آنها قول داد که دولت، خرید تضمیمی دام را در برنامه امسال داشته باشد. براساس اصلاحیه قانون خرید تضمینی در این نوع خرید محصول مورد نظر به شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی ارجاع می‌شود و بعد از محاسبه قیمت تمام شده، خرید تضمینی براساس این قیمت انجام می‌شود. وزارت جهاد کشاورزی موضوع را به شورای قیمت‌گذاری نبرد و به جای آن شورا‌های استانی را تشکیل داد و دام را زیر قیمت تمام‌شده خریداری کرد. این اتفاق باعث شد دامداران متحمل ضرر و زیان زیادی شوند و دام هم به قیمت واقعی خود نرسید. از سوی دیگر تعداد زیادی از دامداران دامشان را در تابستان برای کشتار تحویل دادند، وجه این دام قرار بود 2ماهه تحویل داده شود که این اتفاق هم نیفتاد و هنوز تعداد زیادی از دامداران پولشان را دریافت نکرده‌اند. این ماجرا باعث شد دامدارانی که بخشی از دام خود را به امید دریافت وجه و پروار کردن بقیه دام خود برای زمستان و شب عید تحویل داده بودند، به‌دلیل کمبود نقدینگی مجبور شوند مابقی دام خود را هم کشتار کنند و کاهش تعداد دام در پاییز و زمستان امسال دقیقا به همین دلیل بود.
 گفته می‌شود برخی تولیدکننده‌ها دام خود را عرضه نمی‌کنند، این موضوع درصورت صحت، چقدر در گرانی گوشت تأثیر داشته است؟
برخلاف آنچه برخی اعلام می‌کنند گرانی‌ها به این علت نیست که دامدار دام را نگه ‌داشته، چون نگهداری دام به هیچ عنوان برای دامدار توجیه اقتصادی ندارد. علت گرانی این است که الان دام نر پروار شده کم است و این کمبود باعث شده براساس قانون عرضه و تقاضا قیمت آن افزایش پیدا کند.
چرا روند رشد قیمت در پاییز شتاب گرفت؟
به‌صورت روند طبیعی و نرمال در 6ماهه اول سال تعداد دام به‌دلیل زایش‌های زمستانه و بهاره خیلی بیشتر است و تولید دام در مقایسه با 2 فصل دیگر بسیار بالاتر است. در تابستان و پاییز زایش‌ها به نسبت کمتر است و در مقابل مصرف گوشت در 6ماهه اول سال کمتر از 6‌ماهه دوم است. روند افزایش تقاضا در 6‌ماهه دوم سال باعث می‌شود به‌طور طبیعی در این بازه زمانی همواره افزایش قیمتی را داشته باشیم، اما اتفاقاتی که در بالا به آن اشاره کردم باعث شد امسال با افزایش قیمت عجیب و غریبی مواجه باشیم.
 امسال اخبار زیادی درخصوص کشتار دام مولد نیز منتشر شد، این اخبار واقعیت داشت؟
این اتفاق در پارسال و امسال رخ داد و عکس‌ها و فیلم‌های زیادی هم در این زمینه منتشر شد. وقتی دام مولد به کشتارگاه می‌رود اگر آبستن باشد جنین آن هم طبیعتا حذف می‌شود و بره‌ای که باید به گوشت تبدیل شود راهی به بازار و سفره‌ها پیدا نمی‌کند.
 قاچاق دام چقدر در کاهش عرضه دام به بازار داخلی مؤثر بوده است؟
قاچاق قطعا سهمی در این ماجرا داشته، اما به عقیده من این نقش پررنگ نیست. قاچاق دام عمدتا از مرزهای غربی کشور صورت می‌گیرد که در نیمه دوم سال به‌دلیل صعب‌العبور بودن این مناطق آمار قاچاق چندان بالا نیست. از سوی دیگر دامی که بازارپسندی صادراتی دارد برخلاف آنچه تصور می‌شود، دام درشت‌جثه است که این نوع دام بازارپسندی کمتری در داخل کشور دارد.
 چرا با پیش‌بینی چنین شرایطی، اقدامی عملی برای کنترل آن انجام نگرفت؟
تمام کارشناسان غیردولتی در طول 3سال گذشته، امروز را پیش‌بینی می‌کردند، اما متأسفانه اقدام مناسبی در این زمینه انجام نشد. زمستان سال گذشته هم ما با افزایش قیمت گوشت مواجه بودیم که باید زنگ هشدار را برای مسئولان به صدا در می‌آورد، اما این اتفاق نیفتاد و رشد قیمت فقط به صادرات نسبت داده شد و با واردات به‌صورت مسکن و مقطعی پوشش داده شد؛ اقدامی که امروز هم در حال انجام است بدون اینکه سیاستگذاری در این بخش تغییری کرده باشد. درحالی‌که اگر ارز اختصاص داده شده به واردات به ریال تبدیل می‌شد و به‌صورت تسهیلات برای تامین سرمایه ‌در گردش به دامداران داده می‌شد، این اقدام حمایتی می‌توانست بخش زیادی از مشکلات بخش تولید را حل کند. سیاستگذاری‌های دولتی در طول 3‌سال گذشته، تولید را هدف گرفته و اگر قرار باشد این روند ادامه پیدا کند به جایی می‌رسیم که باید با ذره‌بین دنبال گوسفند باشیم و گوسفندانمان را به موزه بفرستیم.