تونل 3طبقه زیر بزرگراه همت

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

بزرگراه همت بی‌شک پرترددترین معبر شرقی غربی تهران است که با 30تقاطع روزانه میلیون‌ها نفر از جمعیت شناور شهر را در خود جابه‌جا می‌کند. قرار‌گیری در مرز شمالی طرح‌های ترافیکی از یک سو و پرتقاطع بودن از سوی دیگر موجب شده این بزرگراه برای بیشتر رانندگان و حتی شهروندانی که پیاده تردد می‌کنند، مسیری مطلوب باشد، اما غول ترافیک هر روز ساعت‌ها وقت ارزشمند شهروندان را در این مسیر می‌گیرد و باید برای آینده تردد در آن برنامه‌ای جامع طرح‌ریزی شود. یافته‌های روزنامه همشهری نشان می‌دهد طرح شهرداری برای آینده بزرگراه همت، ساخت تونل 3طبقه است.

11سال ایده
از ابتدای سال 90موضوع مدهای حمل‌ونقلی جدید در این بزرگراه شنیده شد، اما هیچ‌گاه موضوع از یک خط اتوبوس فراتر نرفت. مدیریت شهری در زمان قالیباف و پس از تکمیل مسیر اصلی این بزرگراه، بخش‌های مختلف آن را با نام‌های شهید زین‌الدین، شهید همت و شهید خرازی نامگذاری کرد. درپی تجربه موفق راه‌اندازی خطوط بی‌آرتی در معابر اصلی تهران، ابتدا مدیریت شهری ایده راه‌اندازی خطوط بی‌آرتی را برای این مسیر مطرح کرد، اما یک سال بعد و پس از سفر برخی اعضای شورای شهر وقت، ایده به ال‌آرتی یا تراموای برقی تغییر هویت داد. در دهه90مطالعات این مد حمل‌ونقلی جدید برای پوشش‌دادن بزرگراه همت، خیابان ولیعصر و خیابان جمهوری انجام شد، اما در دهه90هیچ‌گاه این موضوع از حد مطالعه فراتر نرفت.

۳ طرح برای بزرگراه همت
شهرداری تهران برای بهبود ترددهای بزرگراه همت 3گزینه دارد. یکی از طرح‌ها ال‌آرتی (قطار سبک برقی) است که حدود ۵۰کیلومتر از شرق تا غرب تهران را پوشش دهد و شاید تامین منابع مالی، گلوگاه اصلی آن بوده که تا به امروز محقق نشده است. طرح دوم بی‌آرتی است که می‌تواند خط اتصال شمال شهر تهران با بزرگراه‌های بزرگ باشد؛ این کار در دستور رسیدگی است. بحث سوم نیز احداث تونل است که می‌تواند علاوه بر پوشش مترو، برخی ترددها و شهرهای ایستگاهی را نیز پوشش دهد. مدیریت فعلی شهرداری تهران برای پوشش ترافیک بزرگراه همت راهکار تونل 3طبقه را درنظر دارد. محسن هرمزی، مدیرعامل متروی تهران در این‌باره گفته است: «یکی از راه‌حل‌ها موضوع، مترو است. طبق نقشه‌ها خط ۹مترو تنها خطی است که به‌طور کامل بزرگراه شهید همت را در بر می‌گیرد و می‌توان به‌عنوان یک مسیر کریدوری، آن را مورد توجه قرار داد.
در حال حاضر نحوه احداث این خط مترو در فاز مطالعاتی قرار دارد و درصورت تأیید، بلافاصله عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.
درنظر داریم درصورت نهایی‌شدن مطالعات لازم، برای نخستین بار سراغ TBMهایی با قطر بزرگ برویم که در این مورد، هم با قرارگاه خاتم‌الانبیا و هم با یک شرکت بخش خصوصی رایزنی کرده‌ایم تا درصورت امکان از TBMهایی با قطر ۱۵ یا ۱۸ متر استفاده کنیم. این ایده اولیه است و باید پیوست‌های فنی و اقتصادی آن تکمیل شود. در واقع اگر بتوانیم از TBMهایی با قطر بزرگ استفاده کنیم، می‌توانیم یک تونل 2 یا 3طبقه داشته باشیم؛ به‌گونه‌ای که TBM با قطر ۱۵ متر یک مسیر حرکت مترو و یک مسیر راه به ما می‌دهد و اگر از TBM با قطر ۱۸ متر استفاده کنیم علاوه بر یک مسیر مترو به ما یک مسیر رفت و برگشت می‌دهد که می‌توانیم از این مسیر برای تردد وسائل نقلیه عمومی و یا خودروها استفاده کنیم. خط ۹ متروی تهران از لویزان تا ایستگاه چیتگر کاملا بزرگراه شهید همت را در بر می‌گیرد و بناست با استفاده از TBMهایی با قطر بزرگ قدرت مانور افزایش یابد».
دستگاه TBM برای ساخت بیشتر تونل‌های مترو در یک دهه گذشته استفاده شده که 9متر عرض داشت.
همچنین می‌توان در این تونل 3طبقه یک هاب حمل‌ونقلی زیر بزرگراه شهید همت ایجاد کرد که علاوه بر تونل مترو، مسیری برای تردد وسائل نقلیه عمومی و یا خودروهای شخصی فراهم شود. البته این مسئله در حد مطالعات و شناسایی پیمانکار است و بخش خصوصی و قرارگاه خاتم‌الانبیا در این مورد اعلام آمادگی کرده‌اند.