دولت به‌دنبال ثبات قیمت‌هاست

ابراهیم فاتحی- روزنامه‌نگار

سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در هشتمین گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم که به فاصله4ماه از گفت‌وگوی قبلی برگزار می‌شد، به سوالات مجری برنامه درباره ناملموس بودن افزایش قیمت نفت بر سفره مردم، گرانی برخی اقلام اساسی همچون گوشت قرمز، التهابات بازار ارز و محقق نشدن بند قانونی برای بازگشتن قیمت‌ها به شهریور1400 پس از عادلانه‌سازی یارانه‌ها و ... پاسخ داد.
گفت‌وگویی که مجری تلویزیون با صراحت بیشتر و پافشاری بیشتر بر سوالات بخش معیشتی به آن وارد شد. سیدابراهیم رئیسی در این گفت‌وگو از بهبود آمار و ارقام و شاخص‌های اقتصاد کلان در مدت مسئولیت دولت سیزدهم دفاع کرد.

تقریبا از آخرین گفت‌وگویی که در خدمت شما بودیم 4ماهی می‌گذرد. در این مدت تا کنون همچنان موضوع معیشت مردم جزو مهم‌ترین دغدغه‌هاست. البته در برخی اقلام مثل بازار مرغ، مدیریت نسبی اتفاق افتاد، ولی گوشت قرمز و روغن همچنان گران می‌شوند. در حوزه معیشت دولت چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
اجازه بدهید به‌مناسبت دهه فجر بگویم برخی از من سوال می‌کنند که گفتمان شما چیست؟ من گفتم که ما موظفیم گفتمان امام و رهبری را دنبال کنیم و آن پیشرفت در پرتو عدالت بوده است. نسبت به معیشت مردم که یکی از مسائل محوری بوده است باید بگویم این دولت در آغاز با مشکلاتی مواجه بود که همه مردم می‌دیدند، روزی 700نفر بر اثر کرونا فوت می‌شدند ولی الان روزهایی را سپری می‌کنیم که وضعیت فوتی‌های این بیماری صفر است. در کسری بودجه که با آن مواجه بودیم و می‌توانست چالش جدی برای کشور باشد، بدون استقراض از بانک مرکزی تلاش شد این وضعیت کنار گذاشته شود و افزایش درآمد واقعی برای کشور باشد. شرایط کاملا متفاوت شد. تورم نزدیک به 60درصد بود و الان 20درصد کاهش یافته است و به 40درصد رسیده است. تلاش شد تا هم تورم مهار شود و هم گرانی‌ها. ما با مشکلات جهانی و منطقه‌ای نسبت به تورم مواجه شدیم، لکن تا آخر سال1400 تورم را کاهش دادیم. با توجه به الزام قانونی که برای عادلانه کردن یارانه‌ها و حذف ارز 4هزارو200تومانی داشتیم، در اردیبهشت‌ماه تورم ناشی از اصلاحات اقتصادی داشتیم و این مشکلاتی برای مردم ایجاد کرد. تلاش کردیم با پرداخت‌های 300و400هزار تومانی، وضعیت را جبران کنیم. همیشه تلاش ما این بوده که با هماهنگی بخش‌های مختلف، مثل ستاد تنظیم بازار به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و چه در سطح استان‌ها، ثبات اقتصادی ایجاد شود.
تمام تلاش دولت این است که فقر مطلق و فاصله طبقاتی را از بین ببرد، این اقلامی که اشاره کردید، اینها،  شرایط قابل قبول برای مردم و دولت نیست. این مشکلات علت‌هایی دارد که توسط ستاد تنظیم بازار شناسایی شده است. اشاره کردید که برخی اقلام ثبات نسبی پیدا کرده‌اند ولی تلاش می‌کنیم در اقلام دیگر نیز ثبات ایجاد کنیم با توجه به دلاریزه شدن اقلام در سال‌های گذشته (که غلط است) شرایط را مدیریت می‌کنیم تا شرایط عوض شود و ثباتی در این اقلام ایجاد شود، تا اگر دلار بالا و پایین شد مثل الان، این بازارها متاثر نشوند.
به چه روش؟
نهاده‌های دامی وارداتی است و بخش کمی در داخل تولید می‌شود. برخی از اقلام اینچنین است و بستگی به قیمت دلار دارد. عرض کردم این اشکالی است که در نظام اقتصادی ما وجود دارد. ما الان سیاست‌مان این است که آنچه در سفره مردم است از یک ثباتی برخوردار شود که به‌هیچ‌عنوان با تغییر دلار دچار نوسان نشود.
 آیا در حوزه نهاده‌های دامی به خودکفایی می‌رسیم یا ارز ترجیحی برقرار می‌شود؟
الان قیمت ارز نیمایی 28هزارو500تومان و آن ملاک است. سال گذشته 64درصد افزایش صادرات با استفاده از همین ارز داشتیم و 90درصد تجارت کشور با همین ارز انجام می‌شود. اگر صادرکنندگان و واردکنندگان با همین قیمت کار خودشان را انجام دهند، ثبات ایجاد می‌شود. دوم اقلامی است که می‌تواند با تولیدکنندگانی که با آنها مذاکره شده است ثبات پیدا کند تا هم در زمینه واردات کالا و هم هزینه‌های تولید ثبات ایجاد شود. آنچه که درباره برخی کالاها عنوان شد ناشی از خیلی از عوامل است. مثلا برخی کالاها به کشورهای همجوار قاچاق می‌شود.
مثل گوشت قرمز؟
بله. بخشی از افزایش قیمت گوشت، ناشی از همین مسئله قاچاق است. البته تورم انتظاری دلار نیز سبب می‌شود دامداران دام را در زمان خودش عرضه نکنند تا قیمت بالاتر رود. آنچه مدنظر دولت است این است که قیمت‌ها ثبات پیدا کند تا مردم و بازار مطمئن شوند.
در سال‌های گذشته نیز همین علل عنوان می‌شد و همین راهکارها هم در نظر گرفته می‌شد. مثلا مجلس وقتی ارز ترجیحی را مصوب کرد گفت قیمت‌ها متناسب شهریور1400 باشد که با ارز 28هزارو500تومانی بعید است. با این راهکارها چه زمانی مردم احساس می‌کنند سفره‌شان ثبات پیدا کرده است؟
آنچه دولت به دنبال آن است و روزانه دنبال می‌کنم این است که ثبات در بازار ایجاد شود. قیمت‌ها باید برای مردم قابل پیش‌بینی باشد. من به مردم عزیز می‌گویم اینکه نامه می‌دهند و پیام می‌دهند که از قیمت‌ها آگاهید باید بگویم قبل از همه ما رنج می‌بریم که چرا باید اینطور باشد چرا که بخش‌هایی از جامعه وضعیت اقتصادی خوبی ندارند. ما بی‌اطلاع نیستیم و رنج مردم رنج مضاعف ماست. مردم باید به کالاهای اساسی با قیمت مناسب دسترسی داشته باشند. آنچه در مجلس تصویب شد، زیرساخت‌های کالابرگ وجود نداشت. کالابرگ زیرساخت‌های فنی می‌خواهد و این کار از چند ماه پیش در دولت شکل گرفت. اگر آن وقت ایجاد می‌شد راه خوبی بود  تا قیمت‌ها به شهریور1400 در قالب کالابرگ برگردد.
 از چه زمانی منتظر خروجی این اقدامات باشیم؟
هر روزی که می‌گذرد شاید برای ما دیر باشد.
مدیریت بازار ارز می‌تواند به ثبات اقتصادی کمک کند. از پاییز امسال سیر صعودی قیمت ارز را داشتیم که بر  قیمت کالاها تاثیر داشت و در مردم نسبت به آینده نگرانی ایجاد می‌کند. مقامات کشور اشاره کرده‌اند که دولت توفیقاتی در فروش نفت و درآمدهای فروش نفت حتی تا قبل از تحریم‌ها داشته است. اگر می‌توانیم نفت بفروشیم و درآمدهای آن هم حاصل می‌شود چرا باید شاهد افزایش قیمت ارز باشیم؟
افزایش قیمت ارز دلایل مختلفی دارد ولی مسئله انتظارات تورمی پیش آمده است. اغتشاشات، کسب‌وکار و تحصیل را دچار مشکل کرد و اینها علامت‌های بدی را به بازار داد. این موارد و این علامت‌ها حتما در قیمت‌ها تاثیر گذاشته است. دلیلش هم همان نکته‌ای است که خودتان گفتید. دلار تا تیرماه اگرچه نوسانات کمی داشت کنترل شد ولی یک‌مرتبه به این وضع درآمد.
یعنی معتقدید قیمت‌گذاری بازار ارز تحت شرایط عرضه و تقاضا نیست؟
من به فعالان اقتصادی اطمینان می‌دهم که ما ذخایر خوب و قابل اطمینانی داریم و اصلا جای نگرانی نیست. نکته دوم اینکه کار دادوستد ما در حوزه ارز نیمایی است. پول صادرات ما به این سامانه می‌آید و واردکنندگان ما نیز از همین جا استفاده می‌کنند. بالای 90درصد ارز کشور که در امور تجاری استفاده می‌شود از همین ارز است. قیمت‌گذاری‌های بازار ارز خارج از این سامانه بر ارز نیمایی سایه انداخته است که به‌صورت آزاد دارد ردوبدل می‌شود. با سیاست‌هایی که بانک مرکزی به‌صورت گسترده‌تر پیش می‌برد تلاش می‌شود ارز همین ارز نیمایی باشد و بازار ارز آزاد هم مدیریت شود تا به ارز نیمایی نزدیک شود.
برخی این نکته را مطرح می‌کنند که عوامل قیمت‌گذاری بازار آزاد ارز محدود است ولی در اقتصاد اثرگذاری زیادی دارد، اگر تعداد اینها محدود است چرا مهار نمی‌شوند؟
همیشه در کشور بازار آزاد ارز بوده است. ما باید به  قیمتی که قیمت بانک مرکزی اعلام می‌کند، تاکید کنیم.  من سال گذشته به این سوال پاسخ دادم و گفتم اگرکه می‌گوییم کشور دارد اداره می‌شود و حقوق‌ها پرداخت می‌شود، از کجا پرداخت می‌شود؟ روزی که در جلسه دولت شرکت کردم هنوز دولت ما رای اعتماد از مجلس نگرفته بود و اعضای دولت از دولت قبل بودند. بحث دولت این بود که حقوق مرداد را از کجا پرداخت کنیم؟ به آنها گفتم شما شاهد باشید ما از کجا داریم شروع می‌کنیم. در دولت ما پرداخت حقوق‌ها یک روز به تاخیر نیفتاده است. رتبه‌بندی معلمان و معوقات بازنشستگان انجام شد. تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران در این دولت انجام شد. افزایش حقوق و دستمزد داشتیم و اینها افزایش هزینه‌هایی است که مجلس بر دولت تکلیف کرده است.
 قبول دارید که مردم، تاثیر درآمدهای ارزی یا پرداخت سروقت حقوق‌ها را احساس نمی‌کنند؟
سال گذشته 480هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشتیم که از نفت و مالیات پرداخت شد. امسال هم تفاوتی بین مصارف و منابع نداشته‌ایم و به‌نحوی مدیریت شده است که بین آنها تعارضی نباشد و بین آنها همخوانی باشد. دولت تلاش کرده است تا در سال1401 با کسری بودجه مواجه نباشیم. بودجه‌ریزی ما اشکالاتی دارد که حضرت آقا نیز بحق فرمودند باید در آن تحول ایجاد شود. اما دولت در این یک‌سال و چند ماه تلاش کرده تا کسری بودجه نداشته باشیم. این کار بزرگ چگونه انجام شده است؟ رتبه‌بندی معلمان 36هزار میلیارد تومان هزینه داشت. اینکه ما اعلام می‌کنیم ذخایر ارزی‌مان خوب است برای پشتیبانی کار اقتصادی است. آقا فرمودند ما تقریبا اقتصادمان در دهه90 تعطیل بود. ما دولت را وقتی که تحویل گرفتیم، رشد اقتصادی 0.4درصدی داشتیم که الان 4.4درصد شده است. رشد اقتصادی ما در پاییز بیش از 3درصد بوده است. بیکاری 8.9درصد بود و امروز 8.2درصد شده است. 11استان کشور درصد بیکاری‌شان کاهشی شده است. اینها نشانه‌های خوبی است.
در لایحه بودجه امسال رشد 8درصدی هدف‌گذاری کرده بودید؟
ریل‌گذاری ما در جهت رشد اقتصادی کار درستی بوده است و هدف‌گذاری‌مان 8درصد است. الان هم در  بودجه1402 رشد 8درصدی برنامه‌ریزی کرده‌ایم. اکنون تراز بخش‌های کشاورزی و معدن مثبت شده است.
وعده اشتغال دولت به کجا رسید؟
طبق آماری که وزارت کار داده و مرکز آمار ایران هم اعلام کرده است، ما از وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال عقب نیستیم. ما می‌خواهیم دولت صادق‌الوعدی باشیم. ما تهدیدها را می‌دانیم و می‌دانیم که دشمن از اینکه اقدامات ما باعث خنثی شدن تحریم‌ها شده، عصبانی شده است. آشوب و تحریم 2روی یک سکه هستند. آنها می‌خواهند کشور متوقف شود ولی ما و ملت اراده کرده‌ایم که کشور متوقف نشود. نکات اخیر که رهبری فرمودند برای دولت بسیار مسئولیت‌آور است. ما صحبت‌های ایشان را قابل اجرا می‌دانیم و سعی می‌کنیم تحقق ببخشیم.
دغدغه ایشان رفاه و معیشت خانوار بود. ممکن است کسی بگوید نه کارمند است و نه پرستار و نه معلم و از لحاظ معیشتی دچار مشکل باشد. آیا فروش نفت در سفره او نیز مشخص خواهد بود؟
آن ارز تبدیل به کالای اساسی می‌شود. تبدیل به هزینه‌های کشور و رشد تولید می‌شود. وقتی رشد تولید اتفاق افتاد همه از آن استفاده می‌کنند. ما قبول داریم همه اقدامات دولت نباید محدود به 3تا4میلیون کارمند باشد. ما اگرچه معتقدیم باید حواس‌مان به وضعیت معیشتی کارمندان باشد، اما اثر اقدامات دولت باید در سفره مردم هم دیده شود. امسال سال تولید است و هرچه دولت تولید را رونق دهد به نفع کشور است. اگر ما بتوانیم خط تولید یک کارخانه را به 3تا4 خط تولید افزایش دهیم به نفع کشور است. افزایش تجارت و صادرات غیرنفتی به نفع کشور است. سهم ما در تجارت منطقه بیشتر شده است. با سفر به کشورهای منطقه و مذکرات صورت گرفته مبادلات تجاری‌مان 4تا5 برابر افزایش یافته است. تراز تجاری ما منفی بود و الان مثبت شده است.
به بحث اشتغال اشاره کردید که بخشی از آن در استان‌ها دنبال می‌شود. کدام بخش در استان‌ها محقق شده است؟
مسئله فعال‌سازی واحدهای تولید بسیار مهم است. برخی واحدهای تولیدی نیمه‌فعال و تعطیل است و این موضوع همه را رنج می‌دهد. ما 3هزار واحد تولیدی تعطیل و نیمه‌فعال را فعال کردیم که البته همه دستگاه‌ها و مردم کمک کردند. معاون اول رئیس‌جمهور به‌طور مستقیم این مسئله را دنبال می‌کنند. در بخشی هم  فسادهایی وجود داشت که من به مردم تعهد می‌دهم، شرط همکاری بنده با مدیران در دولت فسادستیزی بوده است. ما واحدهای تولیدی را فعال کردیم. در دولت، اول مسائل استان‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام را شناسایی کردیم.