قناعت؛ راهی برای زندگی کم‌دغدغه

مژگان مهرابی- روزنامه‌نگار

تامین اقتصادی یکی از اصلی‌ترین دلایل پایداری خانواده‌هاست تا جایی که ارسطو، فیلسوف بزرگ یونانی، اقتصاد را علم خانه‌داری می‌داند. اما جای تعجب است که بعضی‌ها این هنر را با خساست اشتباه می‌گیرند و گمان می‌کنند هرچه ریخت و پاش زندگی‌شان بیشتر باشد در جامعه از جایگاه بالاتری برخوردار هستند. این دسته از افراد به سبب نگرشی که دارند گرفتار تجمل‌گرایی و رفاه‌زدگی می‌شوند؛ آفتی که این روزها مثل خوره به جان جامعه ما افتاده است. درصورتی که انسان آینده‌نگر می‌داند برای داشتن زندگی خوب و ایده‌آل نیازی به هزینه‌های گزاف نیست و با خلاقیت و کمترین خرج می‌توان آن را به دست آورد و زمام اقتصاد خانواده را به‌دست گرفت.
با یک نگاه اجمالی می‌توان به این موضوع رسید که ما جامعه مصرفی هستیم؛ اسراف در آب، نان، پوشاک، لوازم آرایشی و حتی انرژی. به راحتی آب و برق را هدر می‌دهیم بدون اینکه بدانیم در چه بحرانی به سر می‌بریم. عادت کرده‌ایم در فصل سرما شعله بخاری را تا انتها زیاد کنیم و بعد با یک لباس نازک در خانه بگردیم. هنگام حمام‌کردن هم شیر آب را باز گذاشته و تا پایان استحمام این نعمت خدادادی را هدر دهیم. از اینگونه موارد اتلافی در زندگی ما زیاد است. شست‌وشوی ماشین با آب شرب، خرید بیش از نیاز نان و دورریز آن در سطل زباله، استفاده از لوازم برقی غیرضروری در آشپزخانه و ده‌ها کار اشتباه که هر کدام از آنها آسیب زیادی به چرخه اقتصادی‌مان می‌زند. درصورتی که با یک برنامه‌ریزی درست می‌شود هم از اتلاف انرژی جلوگیری کرد و هزینه زیادی را برای پرداخت قبوض آب و برق و گازمان متحمل نشویم.
 اقتصاددان‌ها صرفه‌جویی را راه‌حلی برای رفع مشکلات اقتصادی می‌دانند و مرتب سفارش می‌کنند صرفه‌جویی درست مصرف‌کردن است نه کم‌مصرفی. اما این جمله برای بعضی‌ها شعار آزار‌دهنده‌ای است که گوش شنوایشان را روی آن می‌بندند. اگر به این حقیقت برسیم که مدیریت درست مصرف‌کردن اهمیت بالایی در اقتصاد و زندگی ما دارد و می‌تواند کمک زیادی به رفع مشکلات اقتصادی‌مان کند. البته این امر عملی نمی‌شود مگر با قناعت؛ هنری که بانوان در دوران قدیم به خوبی رعایت می‌کردند و با توجه به کمبودها و مشکلات مالی، زندگی‌شان را پیش می‌بردند. آنها معتقد بودند قناعت باعث برکت زندگی می‌شود و همین اگرچه کمک زیادی به رفاه خانواده نمی‌کرد اما باعث آرامش اهل خانه می‌شد؛ موضوع مهمی که این روزها کمتر در جامعه ما رعایت می‌شود به‌خصوص از سوی بانوان. در چند دهه اخیرا خصلت ناپسند چشم و هم‌چشمی و رفاه‌زدگی به‌صورت یک فرهنگ بین مردم ما باب شده و اگر کسی پای خود را از این دایره بیرون بگذارد، دیگران او را فردی عقب‌مانده و بی‌کلاس به‌حساب می‌آورند.

تجمل گرایی؛ آفت جامعه ایرانی
آنچه مسلم است اغلب کسانی که تجمل‌گرایی را وارد زندگی خود کرده‌اند به سبب این است که قدرت و توان مالی خود را به رخ دیگران بکشند. برای همین هم اقدام به خرید لوازم و وسایل لوکس و گرانقیمت کرده، درصورتی که وجود هیچ‌کدام از آنها در زندگی‌شان ضروری نیست. جالب‌تر اینکه خیلی از آنها درآمد کافی هم ندارند و برای اینکه از قافله رفاه‌زدگی عقب نمانند وام‌های کلان گرفته و هر ماه ناگزیرند قسط زیادی را پرداخت کنند. تغییر پی در پی لوازم خانه و دکوراسیون منزل و خرید کالاهای مارک‌دار باعث شده تعادل دخل و خرج خانواده‌ها به هم بخورد. پدر خانواده مجبور است برای تامین هزینه‌ها چند جا کار کند و گاهی خود زن هم باید همپای او تلاش کند. بدتر از تجمل‌گرایی، تب فراگیر مارک‌گرایی است که هزینه سنگینی را برای خانواده رقم می‌زند. بعضی از جوانان برای اینکه از هم‌سن و سالان خود عقب نمانند پس‌انداز چند ماهه‌شان را برای خرید لباس‌های مارک‌دار هزینه می‌کنند؛ درصورتی که بسیاری از مارک‌ها در بازار پاچنار به شکل عمده خرید و فروش می‌شود.

درمان اسراف با الگوی صحیح مصرف
مدیریت خرج در زندگی مهم‌ترین گام برای صرفه‌جویی است. اگر این را سرلوحه کاری‌مان قرار دهیم خودبه‌خود قانون درست مصرف‌کردن را رعایت کرده‌ایم. بهتر است قبل از هر کاری دفترچه‌ای تهیه کرده و فهرستی از نیازهایمان را یادداشت کنیم. سپس میزان درآمد ماهانه خود را تقسیم‌بندی کرده و اولویت خرج را به مایحتاج ضروری بدهیم. مصرف درست انرژی آب و برق و گاز خود رقم چشمگیری از هزینه قبض‌های ماهانه‌مان می‌کاهد. به‌طور مثال خاموش‌کردن لامپ‌های اضافی و استفاده‌نکردن از وسایل برقی پرمصرف در شب، میزان برق مصرفی را کاهش می‌دهد. استفاده از پرده‌های کلفت در زمستان از اتلاف انرژی گاز جلوگیری کرده و نصب شیر‌آلات اهرمی به کاهش مصرف آب کمک می‌کند. اما اقدام مهم‌تر اینکه فرزندان‌مان را به قناعت عادت دهیم. این مهم می‌تواند در زندگی آنها تأثیر زیادی داشته باشد و با رعایت آن تا حد قابل توجهی دغدغه‌های مالی را کاهش دهد.