خبر روز
فرونشست به حرم رضوی نرسید
فرونشست در خراسان‌رضوی، در سال‌های گذشته مانند سایر نقاط ایران و جهان مورد توجه قرار گرفت. طبق آمار اعلام شده از سوی مسئولان، فرونشست در ۶دشت خراسان رضوی بحرانی شده که شامل دشت‌های مشهد، نیشابور، کاشمر، بردسکن، خواف و جوین است. هر چند طی سال‌های گذشته احتمال رسیدن فرونشست به نزدیکی حرم مطهر رضوی یکی از دغدغه‌های مردم بود که از سوی مدیر نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی رد شده است.
پایش دائمی اطراف حرم
مدیر نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی با بیان اینکه براساس آخرین گزارش سازمان زمین‌شناسی، پدیده فرونشست هنوز به حرم مطهر رضوی نرسیده است و هیچ شواهد عینی در این زمینه وجود ندارد، می‌گوید: پدیده فرونشست جدی است اما هنوز به حرم مطهر رضوی نرسیده و ایستگاه دائمی جی.پی.اس در اطراف حرم مستقر شده و این موضوع را دائما پایش می‌کند و فرونشست این منطقه به همین روش به‌طور مستمر پایش می‌شود.
پدیده فرونشست برای نخستین‌بار در سال۱۳۷۸ در منطقه قاسم‌آباد مشهد مشاهده شد که از آن زمان موضوع به‌صورت جدی مورد پیگیری قرار گرفت.
محمد علی انواری با این توضیح می‌افزاید: هم اینک در نزدیکی مشهد، دشت‌های مشهد و نیشابور در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند که این پدیده در منطقه شمال شرق مشهد، محدوده بلوار شاهنامه تا نزدیکی گلمکان وجود دارد، نیروگاه گازی فردوسی و نیروگاه دیزلی مشهد هم در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند.
مدیر نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی با بیان اینکه بیمارستان طالقانی تا منطقه پلیس راه و امتداد جاده چناران – قوچان در معرض فرونشست قرار دارند، دلیل اصلی این فرونشست‌ها را برداشت ناصحیح از آب‌های زیرزمینی دشت مشهد می‌داند.
به‌گفته او، مرکز این فرونشست در نزدیکی ایستگاه تقویت فشار ناحیه4 خط انتقال گاز (فاز شهید باقری) واقع در شرق بلوار شاهنامه است که این موضوع شرکت گاز را نیز هوشیار کرده اما اطمینان داده‌اند که مراقب تاسیسات هستند.
او می‌افزاید: فرونشست فقط به لوله‌های گاز ختم نمی‌شود، بلکه باعث ایجاد ترک‌های بزرگ در زمین شده که این موضوع در راه‌آهن مشهد - نیشابور اتفاق افتاده و فرونشست به این بخش نیز رسیده است.
مدیر نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی با بیان اینکه فرونشست عواقب زیادی نیز دارد، موجب ایجاد ترک‌های بزرگ در زمین می‌شود که دیگر قابل آبیاری یا کشاورزی نیست، فروچاله‌های عمیقی ایجاد می‌کند. انواری تأکید می‌کند که هر تاسیساتی که در دشت مشهد قرار دارد در معرض فرونشست قرار گرفته است.
انواری از نصب ایستگاه‌های دائمی جی.پی.اس توسط سازمان نقشه‌برداری کشور در پهنه استان خراسان رضوی خبر می‌دهد و می‌گوید: این ایستگاه‌ها به‌طور دائم اطلاعات مربوط به فرونشست‌ها را ذخیره می‌کند و در پایان هر شبانه‌روز این اطلاعات به سایت منتقل و پردازش و نتیجه این پردازش‌ها در قالب نموداری با عنوان نمودار سری زمانی موقعیت جمع‌بندی می‌شود.
به‌گفته وی، سازمان نقشه‌برداری و سایر سازمان‌های متولی فرونشست‌ها را فقط از طریق ایستگاه‌های جی.پی.اس برآورد نمی‌کنند، بلکه یک‌سری پردازش‌های ماهواره‌ای نیز دریافت می‌کنند.
در نزدیکی راه‌آهن
مشهد مقدس سالانه میزبان 30میلیون زائر است. بسیاری از این زائران قطار را برای تردد انتخاب می‌کنند و از این رو، علاوه بر حرم مطهر رضوی، خط آهن تهران-مشهد هم از نظر تهدید فرونشست بسیار مورد توجه است. پیش از این اعلام شده بود که فرونشست در خط راه‌آهن تهران- مشهد یکی از نمونه‌های بارز مخاطرات فرونشست در خراسان رضوی است.
آسیب‌دیدگی سازه‌های حیاتی مانند راه‌های مواصلاتی پرتردد، خطوط ریلی به‌خصوص در محدوده نیشابور تا سبزوار در مجاورت روستای بشرو و آهنگران و خطوط انتقال گاز و نفت (خط انتقال نفت نیشابور به شاهرود)، برق و مخابرات به‌دلیل گستردگی گسترش نشست‌ها در دشت‌های مذکور به دغدغه اصلی مسئولان استان خراسان رضوی تبدیل شده است.
خوشبختانه در سال‌های اخیر به‌دلیل توقف برداشت از چاه‌ها، با توجه به انتقال آب سد دوستی به شهر مشهد، به جز در قسمت شمال غرب (منطقه۱۲) در بقیه مناطق نرخ نشست بسیار کاهش یافته و در مناطق مرکزی مشهد متوقف شده است.
با وجود این، از سال۱۳۹۵ طرحی به‌عنوان «پایش فرونشست» با تلفیق استفاده از داده‌های راداری، شبکه جی‌پی‌اس، داده‌های ژئوفیزیک زمینی، زمین‌شناسی و ژئوتکنیک تهیه و در خراسان رضوی در حال اجراست.
براساس برآوردهای انجام شده، فرونشست در دشت مشهد سالانه بین صفر تا ۱۷سانتی‌متر در نقاط مختلف بروز می‌کند که بیرون‌زدگی و رخ‌نمون این نشست‌ها نیز به‌صورت عمده خارج از بافت مسکونی خود را نشان می‌دهد.
