اروپا هزینه جنگ آمریکا با روسیه را می‌دهد

آینده انرژی اروپا در جنگ اوکراین و کشمکش با روسیه همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد. از مدیریت منابع جایگزین به‌همراه بسته‌های دیپلماتیک پیشنهادی در روابط با روسیه و خاورمیانه به‌عنوان یک راه‌حل میانه در کشورهای عضو اتحادیه اروپا یاد می‌شود. با حسن مرادی، استاد حقوق بین‌الملل انرژی دانشگاه تهران در همین باره گفت‌وگو کردیم.

 بحثی که تحت عنوان بحران انرژی در اروپا مطرح است، چقدر جدی است؟ زمستان سخت اروپا چقدر واقعیت دارد؟
اتحادیه اروپا به همراه 3کشور دیگر علاوه بر اتحادیه به اندازه جمهوری اسلامی ایران گاز مصرف می‌کردند. علت این است که بسیاری از نیروگاه‌ها گازی است و برق به اقصی نقاط کشیده شده است و قیمت گاز و برق در اروپا سر به سر است، یعنی شما مجاز هستید یا از برق یا از گاز استفاده کنید. با توجه به بحران شدیدی که در اثر جنگ اوکراین به وجود آمد، به‌صورت سنتی به‌خصوص منطقه آلمان قرار بود به‌وسیله 2خط عظیم نورث استریم تغذیه شود که یکی دائر و دیگری در حال احداث بود. با ترفندهایی که شاید اذناب آمریکا مرتکب شدند و تعمدی بود، بخشی از نورث استریم در دریا منفجر و باعث شد که جریان گاز قطع شود. این یک تدبیر خاصی می‌خواست و یک فاجعه برای زمستان آتی اروپا بود. اروپا مجبور شد که مدیریت کند و به همه مردم قبولاند که باید سیستم‌های هیزمی قدیمی خودشان را راه‌اندازی کنند. آنها سیستم‌های زغال‌سنگی قدیمی و شومینه‌های هیزمی داشتند که در بسیاری از نقاط دورافتاده از این روش استفاده می‌کردند. کار دیگری که اتحادیه اروپا انجام داد، ذخیره‌سازی عظیمی بود که ایجاد کرد. براساس آخرین برآوردها، اروپا از حدود 20درصد این ذخایر استفاده کرده و حدود 80درصد باقی مانده است. این بدین معناست که اروپا توانست مسئله کمبود گاز و انرژی را مدیریت کند. اروپا بودجه بالایی را به قبوض گاز مشترکان اختصاص داد و بخشی از قبوض گاز را دولت عهده‌دار شد تا فشار فزاینده افکار عمومی و اروپا کاهش پیدا کند. بنابراین مقدار زیادی مساله مدیریت و تا حد زیادی بحران پشت سر گذاشته شد. روش‌های صرفه‌جویی اروپایی‌ها از ما قوی‌تر است و حرف‌شنوی جامعه هم بیشتر است.
شما به بحث ذخیره‌سازی گاز اشاره کردید. برخی کارشناسان می‌گویند بحران اصلی در سال2023 رخ می‌دهد که ذخایر گازی آنها تمام می‌شود. نظر شما چیست؟
بالاخره آنها که سال سخت کنونی را پشت سر گذاشتند سال بعد را هم تدبیر می‌کنند و با توجه به بهره‌گیری از گاز LNG که ما بیش از 80سال از آن عقب هستیم، این گاز را در مخازن حفظ کرده و از آن استفاده می‌کنند. گاز LNG همان گاز CNG ماست، مضاف بر اینکه 160درجه با دستگاه مخصوص، تبرید و تبدیل به مایع می‌شود و این گاز مایع بسیار با صرفه است و 90درصد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای آمریکا الآن با گاز LNG حرکت می‌کند. این گاز سهم بسزایی در زندگی روزمره این کشورها دارد.
گرانی گاز در بحث افزایش هزینه‌های تولید اروپا تاثیر دارد؟
طبیعی است که اثرگذار است ولی وقتی که می‌گویند باید کارگاه ایزوله شود، آنها به‌قوی‌ترین روش ممکن ایزولاسیون می‌کنند و تعارف هم ندارند. مثلا اگر شرکت گاز و شرکت‌های توزیع برق مشاهده کنند اسراف و تبذیر می‌شود، با آن برخورد می‌کنند. همین دیروز من از نقطه‌ای از تهران رد می‌شدم و سالنی را دیدم که در آن کار بازیافت انجام می‌شد و همه پنجره‌های بالای سالن باز بود.
 اثرات گرانی انرژی بر صادرات محصولات و قدرت‌ رقابت‌پذیری اروپا چیست؟
تاثیر دارد، ولی اروپا این مسئله را به‌نحو دیگری در تولیدش تلافی می‌کند.
 اصلاحات ایجاد شده برای کوتاه‌مدت است یا اروپا در میان‌مدت و بلندمدت مجبور است منابع جایگزینی برای گازش پیدا کند؟
اروپا از زمانی‌که از زغال‌سنگ فاصله گرفت، به فکر ایزولاسیون افتاد. هنوز هم در شهرهایی مثل بیرمنگام و منچستر و شهرهای قدیمی انگلستان آجرهایی را می‌بینید که دود زغال‌سنگ بر آنها نشسته است. من در دوران تحصیل در انگلستان جایی زندگی می‌کردم که 4اتاقه بود و به هیچ‌وجه نمی‌توانستم این ساختمان را گرم کنم و وقتی به ساختمان 2اتاقه منتقل شدم سیستم ایزوله با کمترین مبلغ و به‌راحتی ساختمان را گرم می‌کرد. آنها مقررات ماده19ساختمان را واقعا رعایت می‌کنند.
چقدر این تعبیر که اروپا در منگنه روسیه و آمریکا در جنگ اوکراین قرار گرفت را قبول دارید؟ آیا برنامه‌های تامین انرژی اروپا تحت تاثیر این مسئله قرار نگرفت؟
می‌شود گفت که جنگ اوکراین یک جنگ ناخواسته بود. آنها از آمریکایی‌ها خشنود نیستند که این جنگ را به آنها تحمیل کردند. الآن هم تلاش می‌کنند که به نوعی با روسیه کنار بیایند و حاضر نیستند با روسیه بجنگند و یک طرف ماجرا باشند ولی این آمریکایی‌ها هستند که اصرار دارند به‌عنوان یک طرف جنگ با روسیه سرشاخ شوند و بهای آن را اروپا می‌پردازد. اروپایی‌ها می‌گویند ما حاضر نیستیم بهای جنگ 2قدرت بزرگ را بپردازیم. افکار عمومی اروپا می‌گویند اگر آمریکا با روسیه مشکل دارد ما نباید بهای آن را بپردازیم.
تامین منابع انرژی گازی اروپا محدود به روسیه باقی خواهد ماند یا به منابع خاورمیانه نیز نیاز دارد؟
اروپا از بعضی خطوط گازهایی دریافت می‌کند. مثلا انگلیس به گاز شمال وابسته است. اما به هر حال کسری مصرف و نیازش را باید از یک منبع خاورمیانه‌ای یا روسیه فراهم کند.
 فکر می‌کنید بحث انتقال انرژی از روسیه به اروپا به ثبات برسد؟
قطعا اروپا به گاز نورث‌استریم نیاز دارد و دیر یا زود با روسیه به یک تفاهمی می‌رسد که نورث استریم را برقرار کند.