گزارش
بازگشت نبردهای کلاسیک در جنگ اوکراین
جنگ اوکراین نشان داد که برخلاف برخی ارزیابی‌ها و پیش‌بینی‌های گذشته، همچنان نیروی زمینی، تانک و تجهیزات زرهی در جنگ‌ها حرف اول را می‌زنند
رضا عمویی- روزنامه‌نگار
سال‌هاست که در برخی شهرهای جهان، تانک‌ها در میدان‌ها جا خوش کرده‌اند و به بخشی از نمادهای تزئینی شهر تبدیل شده‌اند. گویی عصر این ارابه‌های آهنی به‌سر آمده و حالا آنها نماد جنگ‌های گذشته‌اند. اوایل قرن21، برخی کارشناسان بر این باور بودند که دوره جنگ‌های زمینی کلاسیک به پایان رسیده و قرن جدید، قرن جنگ‌های نوین است. بسیاری تا قبل از تحولات اوکراین استدلال می‌کردند که با آمدن پهپادها، شیوه‌های مختلف جنگ سایبری و سایر فناوری‌های نوظهور، دیگر نیروهای زمینی و تانک‌ها موضوعیتی در نبردهای آینده ندارند. جنگ اوکراین اما این تصور از نبردهای قرن21 را دگرگون کرد.
در سال2020، برخی از مقامات نظامی لندن معتقد بودند که انگلیس باید تانک‌های خود را به‌طور کامل از میان بردارد، اما اکنون در خلل جنگ اوکراین، همان تانک‌هایی که بلااستفاده به‌نظر می‌رسیدند، ارزشمند شده و به موضوع چانه‌زنی قدرت‌های غربی درباره نوع کمک نظامی به کی‌یف تبدیل شده‌اند.
برجسته شدن نقش تانک در جنگ اوکراین را در سخنان ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور این کشور به خوبی می‌توان دید. در شرایطی که وزرای دفاع بیش از 50کشور دیروز به دعوت آمریکا در پایگاه هوایی رامشتاین آلمان جمع شده بودند تا راه‌های ارسال تجهیزات نظامی بیشتر برای کمک به اوکراین را بررسی کنند، رئیس‌جمهور اوکراین تأکید کرد که آنچه برای جنگ اکنون به‌کار کی‌یف می‌آید، تانک است. زلینسکی به تلویزیون ARD آلمان گفت: «اگر تانک‌های لئوپارد دارید، آنها را به ما بدهید. تانک‌های لئوپارد قرار نیست وارد خاک روسیه شوند، بلکه ما با آنها از خود دفاع خواهیم کرد.»
با سپری شدن بیش از 11ماه از آغاز جنگ اوکراین، مقامات نظامی ناتو بر این باورند که مسکو در حال برنامه‌ریزی برای یک حمله بهاره است؛ حمله‌ای که قرار است با حضور نیروهایی انجام شود که در قالب بسیج عمومی از اواخر سپتامبر گذشته یعنی حدود 4ماه پیش سازماندهی شده‌اند. همین ارزیابی را فرماندهان اوکراینی هم دارند. از همین‌رو اهمیت دسترسی اوکراینی‌ها به تانک به محل بحث تبدیل شده است.
تردید غرب برای ارسال تانک به اوکراین
آمریکا و کشورهای اروپایی تا‌کنون تسلیحات زیادی را به اوکراین ارسال کرده‌اند، اما ارسال تانک از سوی این کشورها به اوکراین با تردید مواجه شده است. غربی‌ها نگرانند که دسترسی گسترده اوکراین به صدها تانکی که درخواست کرده، صحنه تحولات جنگ را به خاک روسیه بکشاند. از همین‌رو، آلمان به‌عنوان سازنده تانک‌های قدرتمند «لئوپارد-2»، ارسال این تانک‌ها را که تا‌کنون بارها از سوی اوکراینی‌ها درخواست شده، منوط به اقدام مشابه و صدور مجوز از سوی آمریکا برای ارسال تانک‌های آمریکایی «آبرامز» کرده است. آلمان تا همین 2ماه پیش نیز درخواست ارسال پدافند هوایی پاتریوت به اوکراین را رد می‌کرد، اما به‌محض اینکه آمریکا اعلام کرد که به اوکراین آبرامز خواهد داد، آلمانی‌ها هم تسلیم درخواست اوکراین برای ارسال پاتریوت شدند. در مورد تانک‌ها نیز، برلین مایل است که آمریکا پیش‌قراول ارسال تانک به اوکراین شود تا هزینه انتقادهای بعدی روسیه از خود را بکاهد. با این حال به‌نظر می‌رسد که آمریکا نیز تمایلی به ارسال تانک‌های آبرامز به اوکراین ندارد. براساس گزارش بی‌بی‌سی، دیوید پترائوس ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا درباره عدم‌تمایل آمریکا برای ارسال تانک‌های آبرامز می‌گوید که عدم‌تمایل واشنگتن برای ارسال این تانک‌ها به‌دلیل دشواری نگهداری از آنهاست؛ چون موتور این تانک‌ها با عملکرد مشابه موتور جت و با سوخت جت کار می‌کنند و تامین سوخت برای آنها در اوکراین جنگی بسیار دشوار است. در عین حال تانک‌های آبرامز در مقایسه با دیگر تانک‌های موجود، برد شلیک بیشتری دارند و نقش قابل‌توجهی در بهبود عملکرد ارتش اوکراین خواهند داشت. جدای از آلمان و آمریکا، لندن مسیر مستقل‌تری در ارسال تانک به اوکراین دنبال کرده و قرار است که 14تانک «چلنجر-2» به اوکراین ارسال کند؛ هرچند تعداد تانک‌های مورد نیاز اوکراین بسیار بیشتر از این مقدار است.
تانک، تحولات میدان جنگ را تغییر می‌دهد؟
اصرار اوکراینی‌ها برای در اختیار داشتن تانک در نبرد با روسیه حکایت از آن دارد که آنها روی نقش جنگ زمینی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. براساس گزارش وب‌سایت پولیتیکو، کی‌یف برای در اختیار داشتن 200 تا 300تانک و 600نفربر زرهی و همچنین 500توپ هویتزر به دیگر متحدان غربی خود فشار وارد می‌کند. آندری زاگورودنیوک، وزیر دفاع سابق اوکراین و عضو اندیشکده شورای آتلانتیک درباره نیازهای اوکراین به تسلیحات زرهی و تانک می‌گوید: «ما با چنین تسلیحاتی می‌توانیم ابتکار عمل جنگ را در دست بگیریم.»
ارتش اوکراین هم‌اکنون از تانک‌های دوران شوروی استفاده می‌کند که قبلا توسط کشورهای اروپای‌شرقی به کی‌یف اهدا شده یا از نیروهای روسی غنیمت گرفته شده‌اند. اما براساس ارزیابی پولیتیکو، تانک‌های غربی می‌توانند تغییرات مهمی را در توانایی‌های اوکراین پیش از تشدید احتمالی جنگ در بهار فراهم کنند. به‌گفته کارشناسان پولیتیکو، زمین مسطح اوکراین، ارتش این کشور را آماده استفاده از تانک می‌کند و کی‌یف برای بازپس‌گیری مواضع خود در شهرهای کلیدی به تانک نیاز دارد.
آنتونی کینگ، استاد مطالعات جنگ در دانشگاه وارویک انگلیس نیز می‌گوید: با توجه به فاصله گرفتن و عقب‌نشینی نیروهای روسی از مواضع قبلی خود، سامانه‌های موشکی سبک «هیمارس» آمریکا دیگر کاربرد زیادی برای اوکراینی‌ها ندارد و آنها ناگزیر به پیشروی هستند و برای این پیشروی نیز به تانک‌ها و تجهیزات زرهی نیاز بیشتری دارند.
