صف‌نشینی برای رانت دستوری

  خبر: در آخرین طرح قرعه‌کشی فروش خودروهای داخلی، بیش از ۱۱ میلیون نفر برای خرید 4خودروی نه‌چندان پرطرفدار ایران‌خودرو ثبت‌نام کرده‌اند.
  نقد: در طرح اخیر فروش خودرو به‌صورت لاتاری، 4محصول ایران‌خودرو شامل سورن پلاس دوگانه‌سوز، پارس سال سفارشی ELX، پارس سال سفارشی با موتور XU۷P و رانا پلاس در این قرعه‌کشی عرضه شده و جای خودروهای پرطرفدار این خودروساز خالی بوده است؛ اما اختلاف قیمت قابل‌توجه این محصولات (به‌خصوص محصولات پژو پارس) با قیمت کف بازار، افراد بسیاری را برای ثبت‌نام ترغیب کرده است؛ چراکه فقط برنده شدن در این قرعه‌کشی می‌تواند در یک بازه زمانی 3ماهه، خریدار را به سود 50تا 100درصدی برساند. همین باعث شده، کسانی که متقاضی واقعی خودرو نیستند به‌طمع این سود بادآورده یا با هدف فروش امتیاز خود به کسانی که قدرت مالی خرید این خودروها را دارند وارد میدان شوند. در این قرعه‌کشی، 13درصد از کل جمعیت کشور ثبت‌نام کرده‌اند که طبق قانون قرعه‌کشی، گواهینامه رانندگی دارند و پلاک فعال نیز به نام آنها ثبت نشده است. این اتفاق در حالی رخ داده که تجربه فروش خودروهای صفر داخلی در بورس کالا اثبات کرد، امکان فروش خودرو به متقاضیان نسبتاً واقعی به قیمت به‌مراتب کمتر از قیمت کف بازار وجود دارد. چه‌بسا استمرار عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند به مازاد عرضه بینجامد و مانند اتفاقی که هفته گذشته برای شاهین سایپا رخ داد، بخش بزرگی از خودروهای عرضه شده حتی با قیمت پایه نیز خریدار نداشته باشد.