پویایی ادبیات فولکلور در استان

 سولماز نعمتی| اردبیل- خبرنگار:

فعالیت در عرصه زبان مادری در ادبیات، یکی از چالش‌های هر منطقه است. نویسندگان و شاعران معمولا در هر منطقه به 2 زبان می‌نویسند اما این دو زبانی در بین عموم چقدر خواهان دارد و جایگاه مطلوبش را پیدا کرده یا نه، سوالی است که پاسخش را از زبان چند نویسنده استان می‌شنویم. 


ادبیات فولکلور در حوزه‌های آکادمیک 

«عمار احمدی» یک کارشناس ارشد مردم‌شناسی و انسان‌شناسی   است که به مدت 12 سال به تحقیق، پژوهش و نوشتن کارهای هنری در حوزه فولکلورشناسی و مردم‌شناسی استان پرداخته است. وی در مورد ارتباط مخاطبان با ادبیات و زبان مادری می‌گوید: خوشبختانه در سراسر شهرهای ایران به ویژه شهرهای اردبیل مخاطبان ادبیات فولکلور و زبان ترکی روز به روز افزایش می‌یابد. علاوه بر این جای بسی امیدواری است که ادبیات فولکلور مردم استان توسط اندیشمندان و نخبگان دانشگاهی وارد حوزه‌های آکادمیک دانشگاهی و علمی کشور و حتی خارج از کشور شده است. برای مثال اگر به سایت جامع پایان‌نامه‌های دانشگاه‌های سراسر کشور سری بزنید، می‌بینید که پایان‌نامه‌هایی در سطح بسیار بالا در حوزه فرهنگ مردمان ترک زبان به چاپ رسیده است. 

وی در ادامه درباره وضعیت کنونی اشعار و داستان‌های ترکی در استان می‌گوید: در حوزه داستان ترکی خوشبختانه استان ما یک سر و گردن از استان‌های همجوار بالاتر است. زنده‌یاد «الف نورانلی» از پیشگامان داستان ترکی در استان است که آثار ایشان نشان‌دهنده پیشینه غنی داستان ترکی در این منطقه است. 

وی در ادامه اضافه می‌کند: زبان و فرهنگ و فولکلور ترکی   بدون اغراق یکی از شاهکارهای انسانی است و کسانی که در حوزه انسان‌شناسی و فرهنگ‌شناسی دستی در آتش دارند، مانند خاورشناس مشهور «بارتولد»، بارها به شاهکارهای فولکلوریک آذربایجان چون «دده قورقود» و «کوراوغلو» اشاره کرده و می‌کنند.  احمدی می‌افزاید: با این وجود نگاه علمی «انسان‌شناختی و مردم‌شناختی» در این حوزه آنچنان که شایسته و بایسته این فرهنگ باشد، انجام نشده است. به همین خاطر اغلب اسطوره‌ها و داستان‌های ترکی دست‌نخورده و خام در سینه‌ زنان و مردان   جاخوش کرده است.

 با این وجود من امیدوارم فرزندان خلف این سرزمین کار ناتمام ما را روزی به کمال برسانند.  وی در ادامه از مشکلات شاعران و نویسندگان ترک‌زبان می‌گوید: کمبود و فقر شدید منابع معتبر و دست اول در کتابخانه‌های عمومی استان، نبود امکانات پژوهش و تحقیق در این حوزه که کاملا تحقیق کیفی و میدانی را می‌طلبد، مطالعه اندک توسط شاعران و نویسندگان این حوزه   از مشکلات بسیار مهمی است که نویسندگان و شاعران فولکلور ترکی درگیر آن هستند. 


سیر صعودی ادبیات معاصر آذربایجان

«رامین جهانگیرزاده» از نویسندگان خلاق و نام‌آشنای اردبیل در زمینه ادبیات کودک است که تاکنون فعالیت‌ها و کارهای ادبی زیادی را در این زمینه انجام داده است. وی می‌گوید: ادبیات معاصر آذربایجان سیر صعودی خود را طی می‌کند. در این چند سال اخیر شاهد تغییرات اساسی در افکار و نوشته‌های نویسندگان این مرز و بوم هستیم. هر چند که این ادبیات دارای افت و خیزهای متعددی است، اما خیزش آن به طرف جلو بوده و خواهد بود. 
وی می‌افزاید: با کشف استعدادهای بالقوه و ارج نهادن به آن‌ها می‌توان به این ادبیات امیدوار بود.  جهانگیرزاده راهکارهایی برای موفقیت در این زمینه می‌گوید: ادبیات آذربایجان را می‌توان با خوانش دقیق، تحلیل آن، کشف رگه‌های آن و همسویی این ادبیات با جریان‌هایی که در ادبیات جهان رخ می‌دهد به جلو برد.   وی ادامه می‌دهد: ادبیات در حوزه هنری آن باید مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد. اکثر منتقدان ما از مسیر واقعی منحرف شده و تنها به نقد کسانی که در ادبیات آذربایجان اسم و رسم‌دار هستند، می‌پردازند. این منتقدان باید به جای نقد نوشته‌ها بر اساس نام نویسنده، به نقد آن نوشته بر حسب ارزش آن بپردازند. 


زبان ترکی از پرمخاطب‌ترین‌هاست 

 «مهدی آقازاده» از نویسندگان موفق استان که در جشنواره‌های زیادی صاحب مقام شده است، درباره جایگاه ادبیات ترکی می‌گوید: با اینکه بیش از یک‌سوم مردم ایران ترک‌زبان هستند، اما متاسفانه به دلیل فراهم نشدن امکان تحصیل به زبان مادری که در اصل پانزده قانون اساسی کشور نیز ذکر شده، خواندن و نوشتن به این زبان با مشکلاتی مواجه است. 
وی در ادامه اضافه می‌کند: اکثر ترک‌زبان‌ها، در خواندن متون ترکی به مشکل برمی‌خورند، اما اگر بخواهیم به صورت بین‌المللی به قضیه نگاه کنیم، به جرات می‌توانم بگویم که زبان ترکی یکی از پرمخاطب‌ترین زبان‌های دنیاست و نوشتن به این زبان می‌تواند مخاطبان فراوانی در سراسر جهان برای نویسنده جذب کند.