بوی بهبود از اوضاع زنان ایرانی

آنچه آمار و اسناد معتبر از وضعیت زنان ایران طی یک قرن اخیر پیش‌روی ما می‌گذارد، اشاره مستقیمی به تأثیر رویداد پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357بر وضعیت آنها دارد؛ رویداد بزرگی که روزن امیدی برای زنان با هدف مطالبه‌گری جامع و کامل حقوق‌شان در همه عرصه‌های خرد و کلان جامعه محسوب می‌شد و اگر هنوز با آرمان‌شهر فاصله‌ای است باید به شناسایی خلأها، موانع، تقویت زیرساخت‌های گوناگون با توجه به پیوست‌های مطالعاتی و پژوهشی پرداخت. در زیر وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی زنان در قالب اعداد و ارقام قبل و بعد از رویداد پیروزی انقلاب اسلامی به اجمال بررسی می‌شود؛ آماری که از معاونت ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده دریافت شده است.

آموزش
حوزه آموزش را یکی از حوزه‌های کلیدی در علوم انسانی و برشمردن کمیت و کیفیت توسعه پایدار جوامع تلقی می‌کنند که هر چه میزان فعالیت و حضور زنان در آن پررنگ‌تر باشد، اهمیت آن دو‌چندان می‌شود. در این حوزه با پیروزی انقلاب اسلامی روزبه‌روز عرصه درخشش زنان بسیار شد؛ زنانی که تا پیش از آن در آرزوی خواندن و نوشتن‌های مقدماتی، ظلم‌ها و محدودیت‌های فراوان تجربه کرده بودند. از سال 1357تا سال پایان سال 1400در حوزه آموزشی سهم زنان در عضویت هیأت علمی دانشگاه‌ها به 33.3درصد و در دانشگاه‌های علوم پزشکی به 34درصد افزایش داشته است. جالب است بدانید دانشجویان دختر نیز رشد فوق‌العاده‌ای داشته‌اند و به 56درصد کل دانشجویان کشور رسیده‌اند. بی‌سوادی زنان و دختران با نسبت 99.3درصد نسبت به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ریشه‌کن شده و نسبت جمعیتی دانش‌آموزان دختر به دانش‌آموزان پسر 28درصد رشد کرده و سیر صعودی داشته است.

تألیف و نشر
 در حوزه تألیف و نشر، پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان سال1400بیش از 9هزار و 500مؤلف زن و 840ناشر زن در کشور فعالیت داشته و با رشدی تک‌رقمی در سال 1401نیز همچنان فعالیت دارند. لازم به ذکر است که سال 1338در ایران که حدود 20میلیون نفر جمعیت داشت، فقط 485عنوان کتاب منتشر می‌کردند؛ یعنی به ‌ازای هر یک میلیون نفر 24عنوان کتاب که البته سهم زنان نویسنده در آن حداقل‌ها هم نادیده گرفته می‌شد.

حوزه بهداشت
حوزه بهداشت نیز ازجمله حوزه‌های تأثیرگذار بر سلامت جامعه و افزایش نمودار جمعیت است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بیش از 95درصد زایمان‌ها توسط بانوان متخصص زنان و زایمان انجام شده است. این در حالی است که به ازای هر 100هزار زن در کشور 60ماما و 2.8متخصص زنان و زایمان در کشور فعالیت دارد. با اجرای شبکه پوشش همگانی سلامت (پوشش سلامت و درمانی همه اقشار مردم جامعه بدون ملاحظات قومی، اقتصادی و جغرافیایی) برای 100درصد شهرنشینان و 99درصد روستاییان و عشایر، کسب رتبه دهم در جهان از نظر کمترین میزان مرگ از دهانه رحم، کاهش نرخ مرگ‌ومیر کودکان زیر 5سال به 14.2درصد در هر 100هزار تولد و کاهش نرخ مرگ‌ومیر نوزادان به 8.2درصد در هر 100هزار تولد از دستاوردها و پیشرفت‌های زنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان سال1400بوده است.

اشتغال و کارآفرینی
حوزه‌های اشتغال، کارآفرینی، استارت‌آپ و شرکت‌های دانش‌بنیان ازجمله حوزه‌های مورد توجه زنان در عصر حاضر بوده است، به‌طوری که بیش از 4هزار و 200صندوق اعتبارات خُرد زنان روستایی در سراسر ایران با تخصیص هزار و 200میلیارد ریال اعتبار دولتی، بانوان کارآفرین و ایده‌پرداز را در اولویت قرار داده‌اند. ناگفته نماند که 2هزار و 390زن به‌عنوان عضو هیأت مدیره شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند.

پوشش بیمه
پوشش بیمه تأمین اجتماعی برای زنان سرپرست خانوار، کاهش نرخ بیکاری زنان به 13.7درصد، رشد کارفرمایان زن به 1.2درصد زنان شاغل، توسعه کسب‌وکار پایدار، افزایش دسترسی زنان به منابع طبیعی و اجرای طرح ملی توان‌افزایی اشتغال با محور زنان روستایی و عشایر سایر دستاوردهای زنان پس از انقلاب در حوزه اشتغال و کارآفرینی است.

مدیریت و سیاستگذاری
شاید بپرسید از حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی دولتی و تصمیم‌گیری‌های سیاسی چه خبر؟! اینجاست که آمارهایی مانند 25.2درصد از مدیران دولتی کشور در همه سطوح عالی، میانی و پایه مدیریت اجرایی، فعالیت هزار و 121زن قاضی در کشور، رشد 227درصدی زنان داوطلب نمایندگی مجلس در دوره یازدهم، کسب 111کرسی مجلس شورای اسلامی توسط زنان در 11دوره، ارتقای میزان مشارکت زنان در مجلس به 5.59درصد، حضور 16.5برابری زنان نماینده مجلس شورای اسلامی از دور اول تا پایان سال 1400و البته سیر صعودی حضور در مشاغل خاص صنعت‌های هوایی و دریایی، خودنمایی می‌کند.

محیط‌زیست
 پس از پیروزی انقلاب اسلامی زنان در حوزه محیط‌زیست نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند. در این حوزه 4دوره تصدی ریاست سازمان محیط‌زیست توسط زنان، اجرای طرح ملی ترویج و فرهنگسازی تولید و مصرف محصول استاندارد برای زنان روستایی و عشایری، تخصیص یک‌چهارم از پست‌های مدیریت کلان حوزه محیط‌زیست و همچنین 40درصد تصدی معاونت‌های سازمان محیط‌زیست در اختیار زنان بوده است.

آسیب‌های اجتماعی
با این حال هنوز راه بسیاری تا آرمانشهر زنان و ایجاد شرایط ایده‌آل از نظر امنیت و برابری‌های اجتماعی و قانونی ویژه آنها باقی مانده است؛ راهی که یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موانع و مشکلات آزار‌دهنده آن، خشونت و ظلم خانگی علیه زنان است. هم‌اکنون خشونت خانگی، مسائل بین زن و شوهر و به‌طور کلی حوزه آسیب‌های مربوط به خانواده جدی‌ترین و اساسی‌ترین موضوعاتی است که در صدر آمار اورژانس اجتماعی به‌عنوان پایگاهی برای ایجاد فضای فیزیکی و روانی امن ویژه اقشار آسیب‌پذیر، قرار دارد. طبق آخرین آمار منتشر‌شده حدود 38درصد از آمارهای کلی اورژانس اجتماعی را به‌خود اختصاص داده است.

رسانه:  در حوزه رسانه نرخ مشارکت زنان فعال در عرصه فناوری اطلاعات به 31.5درصد رسیده است و 903زن فیلمساز رسمی در ژانرهای مختلف در عرصه سینما و بیش از 2هزار زن متخصص در پشت صحنه سینما فعالیت دارند. 114جایزه ملی و 128جایزه بین‌المللی توسط فیلمسازان زن در جشنواره‌های گوناگون کسب شده است. از 45جشنواره مطرح بین‌المللی که زنان ایرانی در آنها به‌عنوان رئیس‌هیأت داوران حضور داشته‌اند نیز نباید غافل ماند.