رویای کاشت یک‌میلیارد درخت

محمد باریکانی-دبیر گروه زیست‌بوم

سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری سرانجام پیشنهاد کاشت یک‌میلیارد اصله درخت در کشور را به دولت رساند و آنطور که کامران پورمقدم، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در مراسم پویش ایران سرسبز اعلام کرد: نهضت کاشت یک‌میلیارد اصله درخت در این سازمان آغاز شده و قرار است طی 5سال یک میلیارد اصله درخت در کشور کاشته شود. اما طرح کاشت یک‌میلیارد اصله درخت در ایران طی 5سال امکانپذیر است؟ هزینه کاشت این تعداد درخت چقدر است و چند هکتار زمین برای کاشت نیاز است؟ هزینه نگهداری درختان پس از کاشت چقدر است و آیا دولت توان تامین این هزینه را دارد؟کارشناسان امور جنگل و گیاه‌شناسان به همشهری گفته‌اند که این برنامه به‌دلیل نبود بودجه کافی و کمبود شدید آب در کشور بسیار بلندپروازانه است و امکان اجرا ندارد.

2میلیون هکتار زمین برای کاشت یک‌میلیارد درخت
هادی کیادلیری، استاد دانشگاه و رئیس سابق انجمن جنگلبانی ایران از آن دسته کارشناسانی است که می‌گویند این طرح نه‌تنها بلندپروازانه است که اصلا قابلیت اجرا هم ندارد. به‌گفته این متخصص امور جنگل، موضوع کاشت یک‌میلیارد اصله درخت در ایران یک بخش اقتصادی و یک بخش فنی دارد و باید دید دوستانی که این طرح را پیشنهاد کرده‌اند بحث امکان‌سنجی آن‌ را چگونه دیده‌اند.
کیادلیری به همشهری می‌گوید: برای کاشت یک‌میلیارد نهال در کشور و درنظر گرفتن این موضوع که در هر هکتار 500نهال کاشته شود، نیاز به 2میلیون هکتار زمین است. در هر نقطه هم نمی‌توان درخت کاشت؛ بنابراین در قدم اول باید دید این 2میلیون هکتار زمین در کدام مناطق است؟ رئیس سابق انجمن جنگلبانی ایران می‌گوید: برای هر هکتار درختکاری نیز حدود 15میلیون تومان هزینه می‌شود که اگر این رقم در2میلیون هکتار ضرب شود 30هزار میلیارد تومان فقط هزینه کاشت درختان است.
به‌گفته این استاد دانشگاه، درختان کاشته شده نیاز به نگهداری و مراقبت دارند و موضوع تنها محدود به کاشت درخت نیست. نگهداری سالانه هر هکتار جنگل هم نیازمند 5میلیون تومان هزینه است که با احتساب هزینه نگهداری 2میلیون هکتار جنگل با تعداد یک‌میلیارد اصله درخت 10هزار میلیارد تومان بودجه می‌خواهد.
هر درخت نیز به‌طور میانگین 3سال زمان برای مراقبت و نگهداری نیاز دارد که اگر این عدد در این زمان ضرب شود، هزینه کلی نگهداری یک‌میلیارد اصله درخت 30هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین کاشت و نگهداری از یک‌میلیارد اصله درخت با هزینه امروز 60هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
هادی کیادلیری می‌گوید: در طرح تنفس جنگل برای حفظ و صیانت از جنگل هیرکانی که قدمت چندمیلیون ساله دارد با تمام گونه‌ها و زیستگاه آن، تنها 80میلیارد تومان برای نگهداری و صیانت نیاز بود که همان هم تخصیص نیافت؛ البته هیچ‌کس با طرح کاشت درخت مخالفتی ندارد، اما آیا طراحان طرح کاشت یک‌میلیارد درخت محاسبه کرده‌اند که برای همان جنگل‌کاری‌هایی که در گذشته انجام شد، چقدر هزینه شد و چه تعداد درخت در آن طرح باقی ماند؟

جنگل‌های موجود را حفظ کنند، کافی است

رئیس سابق انجمن جنگلبانی ایران معتقد است که با شعار نمی‌شود یک‌میلیارد اصله درخت در کشور کاشت و آن ‌را به ثمر رساند. این طرح‌ها با عقل و منطق کارشناسی جور درنمی‌آید؛ ضمن آنکه باید دید طرح توجیهی کاشت این تعداد درخت در ایران طی 5سال بر چه اساسی نوشته شده است؟ چون کارشناسان امور جنگل که در بطن این ماجرا نیز هستند می‌گویند کاشت یک‌میلیارد اصله درخت در 5سال امکانپذیر نیست؛ ضمن آنکه تامین حجم آب زیادی که برای نگهداری از این تعداد درخت با وجود بحران آبی در کشور نیاز است، خود محل سؤال است.
کیادلیری می‌افزاید: جنگل زاگرس در حال نابودی است و جنگل‌های شمال هم وضعیت بهتری ندارند؛ بنابراین بهتر است سازمان منابع طبیعی به‌جای آنکه به فکر کاشت درخت باشد در اندیشه حفظ درختان موجود جنگلی باشد و مسئله چرای دام در جنگل‌ها را حل کند. حدود 5میلیون دام در کشور وجود دارد و حالا تصور کنید اگر این تعداد روزانه یک نهال بخورند، 5میلیون نهال در کشور نابود می‌شود. پس باید ابتدا این مشکلات را حل کرد و بعد به فکر درختکاری در جنگل افتاد.