حال دریاچه ارومیه بهتر شد

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

براساس آخرین به‌روزرسانی داده‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه، تراز آب این دریاچه در سال آبی جاری به 1270.04متر و اندکی کمتر از تراز اکولوژیک رسیده است. تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه 1274.1معادل 14.1میلیارد مترمکعب است. مهم‌ترین پروژه عمرانی که برای احیای دریاچه ارومیه در حال اجراست، رساندن آب از رودخانه زاب و سد کانی‌سیب از طریق یک تونل به دریاچه است. حالا دولت وعده داده که تا بهمن‌ماه فاز اول این پروژه تمام می‌شود.

شیوه کشاورزی قاتل دریاچه ارومیه است
براساس برنامه ستاد احیای دریاچه ارومیه قرار بود که 40درصد از بارش سالانه در هر شرایطی (خشکسالی، نرمال و تر‌سالی) به دریاچه ارومیه برسد و مابقی برای شرب و کشاورزی و صنعت صرف شود؛ اما خشکسالی‌های پی‌درپی این معادله را برهم زد. به‌طوری که سال آبی گذشته فقط یک‌سوم حقابه دریاچه ارومیه تامین شد و کشاورزان دست بالا را در دستیابی به آب داشتند. به‌رغم مصوبات شورای‌عالی تالاب‌ها در مورد احیای دریاچه ارومیه برای تغییر الگوی کشت و آبیاری تجمیعی، طی 8سال گذشته بیش از ۱۲۰هزار هکتار به اراضی کشاورزی آذربایجان‌غربی که از شیوه غرقابی استفاده می‌کنند، افزوده شد و همین موضوع منجر به مصرف 5.2میلیارد مترمکعب آب به اعلام ستاد احیای دریاچه ارومیه شده است. در همین رابطه، محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی در گفت‌وگو با ایسنا، توسعه اراضی کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را ناهمخوان اعلام کرد و گفت: در بحث اصلاح الگوی کشت، دولت به‌دنبال کشت محصولات کم‌‌آب‌بر با ارزش افزوده بالاست که در همین راستا باید به کشاورز این اطمینان داده شود که اصلاح در الگوی کشت به ضرر معیشت او نخواهد بود. به همین دلیل اخیرا 5هزار میلیارد ریال برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافته که نشان از توجه دولت و شخص رئیس‌جمهور به حل مشکلات محیط‌زیستی برای احیای دریاچه ارومیه است.

رودخانه زاب در یک‌قدمی دریاچه ارومیه
طبق اعلام ستاد احیای دریاچه، ۱۰۰درصد اعتبارات دریاچه محقق شده و روح‌الله متفکر آزاد، رئیس هیأت تحقیق و تفحص ستاد احیای دریاچه ارومیه با اعلام این خبر می‌گوید: فاز اول پروژه انتقال آب از سد «کانی‌سیب» به سمت دریاچه ارومیه با توان حدود ۳۰۰میلیون مترمکعب در سال تا بهمن‌ماه به اتمام می‌رسد و پروژه تونل انتقال آب ۲۰۰متری نیز در بهمن‌ماه تمام خواهد شد. پروژه انتقال آب از سد «سیلوه» به دریاچه ارومیه در فصول غیرکشاورزی هم می‌تواند آب را تا ۱۶مترمکعب در ثانیه به این دریاچه منتقل کند.قرار است با اتمام این پروژه، سالانه 600میلیون مترمکعب آب به‌صورت پایدار به دریاچه ارومیه برسد و بخشی از مشکلات تامین آب دریاچه برطرف شود. به گزارش سازمان حفاظت محیط‌زیست، روح‌الله متفکر آزاد که نمایندگی مردم آذربایجان شرقی در مجلس را نیز برعهده دارد، با بیان اینکه مجلس برای اتمام پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه حتی دولت را نیز تحت فشار گذاشت، گفت: موضوع دریاچه ارومیه نه‌تنها برای نمایندگان منطقه، بلکه برای تمامی نمایندگان موضوعیت داشت و احیای دریاچه ارومیه به‌عنوان نمادی از یک اراده ملی در حوزه محیط‌زیست و نماد پیشرفت حکمرانی در جامعه ما تلقی می‌شود.او می‌گوید: پدیده‌هایی همچون وضعیت دریاچه ارومیه صرفا معطوف به دولت یا حاکمیت نیست و نباید تصور کرد که موضوعاتی همچون احیای دریاچه ارومیه با اتمام پروژه‌ها، مرتفع می‌شود بلکه مباحث فرهنگی، اجتماعی، هماهنگی و... در این رابطه دخیل است و در حقیقت یک اراده ملی و مردمی برای احیای دریاچه لازم است.

وضعیت بحرانی حقابه‌ها
مسئول تعیین حقابه‌های زیست‌محیطی از سدها و احیای تالاب‌ها و دریاچه‌های خشکیده، سازمان حفاظت محیط‌زیست و مسئول تامین آن وزارت نیرو است. اما هنوز آمار و اطلاعات جدول منابع و مصارف سد‌ها و حقابه‌های زیست‌محیطی از سوی این دو دستگاه منتشر نشده است. با این حال، علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست چندی پیش با تأکید بر اهمیت رعایت حقابه تالاب‌ها، گفته بود: حقابه تالاب‌ها رعایت نشده و از ابتدا حرف ما این بود که حقابه‌ها را سر تالاب تحویل دهند. چون حقابه تالاب‌ها، حقابه کشاورزی و شهری نیست. منتها آب از مبدأ رها می‌شود و در این مسیر مصرف‌کننده‌های متعدد وجود دارند که آب را استفاده می‌کنند. همین مورد نیز در مورد دریاچه ارومیه وجود دارد و برای تامین و تخصیص حقابه واقعی این دریاچه به‌شدت مشکل داریم و به مرز بحران رسیده‌ایم. دریاچه ارومیه حقابه دارد و تخصیص این حقابه باید به سرعت تعیین تکلیف شود.