بهتر از«انگل»‌نداریم

ناصر احدی-روزنامه‌نگار

25سال از قرن 21می‌گذرد و در این مدت فهرست‌‎های سینمایی مختلفی از سوی مجلات و رسانه‌های سینمایی و غیرسینمایی بین‌المللی برای انتخاب بهترین فیلم‌های قرن حاضر منتشر شده است. جدا از اینکه هر یک از این فهرست‌ها تا حدودی ذائقه سینمایی متداول در طول 25سال گذشته را بازتاب می‌دهد، این نکته را هم به ما یادآوری می‌کند که این ارزیابی‌ها به شناخت و درک بهتر چشم‌انداز سینمایی یک مقطع زمانی خاص یاری می‌رساند. معرفی بهترین فیلم‌های سال، بهترین فیلم‌های دهه و بهترین فیلم‌های ربع قرن همگی تلاش‌هایی برای سرند کردن بهترین‌ها از میان انبوهی تولیدات مختلف در سراسر جهان است. متأسفانه این سنتی است که در میان نشریات و رسانه‌های ایرانی تقریبا نه هیچ‌گاه به شکل جدی پا گرفت و نه آن اندک نشریاتی که به اجرای آن همت گماشتند، تداومش دادند و در میان مخاطبانشان توقع انتشار ارزیابی‌های این‌چنینی را به‌وجود آوردند.  در جدیدترین نمونه از انتخاب بهترین‌های قرن اخیر، نشریه نیویورک‌تایمز 100فیلم برتر این سده را با مشارکت بازیگران، کارگردانان و دیگر عشاق سینما انتخاب کرده که چهره‌هایی همچون پدرو آلمودوار، سوفیا کاپولا، گیلرمو دل تورو، بونگ جون هو، مل بروکس، ادگار رایت، رابرت اگرز، جاش و بنی سفدی، استیون کینگ، جولیان مور و مایکی مدیسن در آن شرکت کرده‌اند. 10انتخاب اول نیویورک‌تایمز از قرن 21را در این گزارش مرور می‌کنیم.

افول جایگاه منتقدان
اولین نکته‌ای که در فهرست نیویورک‌تایمز جلب‌توجه می‌کند این است که برخلاف نظرسنجی‌های نشریات معتبر سینمایی همچون «سایت‌اند ساند» در سال‌های دور که زمانی اغلب رأی‌دهندگانش منتقدان طراز اول بودند، رأی‌دهندگان نیویورک‌تایمز ترکیبی از 500فیلمساز، ستاره سینما و هوادار اثرگذار سینماست. در این فهرست جایگاه منتقدان نام‌آشنا کجاست؟ البته نشریاتی که این فهرست‌ها را منتشر می‌کنند، معمولا از نظرات گروه نویسندگان خود مجله بهره می‌برند و طبیعی است که همه منتقدان سرشناس در این نظرسنجی حاضر نباشند. اما نمی‌شود منکر شد که جایگاه منتقدان در زمانه رواج شبکه‌های اجتماعی افول کرده است. اعتبار هر فهرستی به رأی‌دهندگانش است و دیدن نام منتقدان استخوان‌خردکرده در این‌جور انتخاب‌ها خیال خواننده را از بابت گزینه‌های منتخب راحت می‌کند. نیویورک‌تایمز صدای خوانندگانش را هم منعکس کرده که درنظرسنجی دیگر این نشریه 200هزار رأی داده‌اند.

در برابر آزمون زمان
نیویورک‌تایمز توضیح کاملی درباره روند گزینش فیلم‌ها نداده. بیشتر سروشکل ارائه این فهرست در وب سایت این نشریه و صفحه‌آرایی ساده، اما سرراست و راحت‌خوان نسخه مکتوب برایشان اهمیت داشته. ولی در مقدمه مختصری که در ابتدای این فهرست آمده می‌خوانیم: «بین سرویس‌های نمایش آنلاین و بلاک‌باسترهای ابرقهرمانی، روش تماشای فیلم و نوع نگاه ما به سینما در ۲۵ سال گذشته به‌شدت تغییر کرده است. اما در این دوره‌ پرتلاطم، چه فیلم‌هایی واقعا در برابر آزمون زمان مقاومت کرده‌اند؟ برای یافتن پاسخ این سؤال، پروژه‌ای جاه‌طلبانه راه‌اندازی شد: نظرسنجی از بیش از ۵۰۰ فیلم‌ساز، ستاره سینما و هوادار اثرگذار فیلم تا ۱۰ فیلم برتر خود را (با هر تعریفی که خودشان از «برترین» داشتند) از تاریخ اول ژانویه ۲۰۰۰ به بعد انتخاب کنند. این پروژه با همکاری بخش آماری «آپ‌شات» نیویورک تایمز انجام شد و نتیجه‌اش فهرست «۱۰۰ فیلم برتر قرن بیست‌ویکم» بود.»



‌«انگل»‌ در صدر فهرست فیلم‌های برگزیده قرار دارد 
  کریستوفر نولان  در این فهرست 5فیلم دارد.
  اصغر فرهادی با فیلم «جدایی نادر از سیمین» در رده سی‌وسوم این فهرست تنها نماینده سینمای ایران است.
  فیلم‌هایی از ژانرهای مختلف در این فهرست دیده می‌شوند که مؤید تنوع ژانری سینما در 25سال گذشته است.
  در بین 10فیلم اول این فهرست 
فقط یک انیمیشن حضور دارد.