یک شب بلند برای یک جشن طولانی

ما در ایران، بلندترین شب سال را یلدا و چله می‌خوانیم و تا آنجا که یادمان می‌آید، آن را جشن گرفته‌ایم. این شب، درواقع انقلاب زمستانی است که به تقویم ما شمالی‌های زمین، امشب یا فردا می‌شود. آنهایی که در نیمکره‌جنوبی زمین زندگی می‌کنند هم بلندترین شب سال را جشن می‌گیرند، اما به تقویم ما، شب چله آنها، آخر خردادماه است؛ چون فصل‌ها در 2نیمکره زمین، تا‌به‌تا هستند. این پدیده نجومی، از دوران بسیار کهن مورد توجه انسان‌ها بوده و ما تنها کسانی نیستیم که یادمان نمی‌آید از چه زمانی این شب را جشن می‌گیریم. درتمام این آیین‌ها، مایه جشن تقریبا یکی است و بازگشت خورشید و طولانی‌شدن روزها که نشانه بیشتر شدن نور است، مورد توجه قرار می‌گیرد. اما جشن‌ها همگی باستانی نیستند و در مواردی، سنت جشن گرفتن شب یلدا، تاریخچه کوتاهی دارد.

سویال

جشن سرخپوستان هوپی در شمال آریزونا برای انقلاب زمستانی، سویال است. مراسم و جشن‌ها شامل دادن هدیه، رقص‌های آیینی و تطهیر روح و جسم است. آنها در این جشن، از کاچیناها میزبانی می‌کنند که ارواح محافظی هستند که از کوه‌ها برای جشن پایین می‌آیند. مردم در این شب، عصاهای مخصوصی برای دعا و طلب آمرزش می‌سازند.

اینتی رایمی

اینتی رایمی، وقتی برگزار می‌شود که ما دیگر وارد فصل گرما شده‌ایم، اما چیزی که برای ما انتهای خرداد است، برای مردم پرو، وقت جشن انقلاب زمستانی است. این جشن، به تمدن انیکاها برمی‌گردد و درواقع ستایش از خدای خورشید است. سابقه این جشن، به قبل از ورود اسپانیایی‌ها به پرو بر‌می‌گردد و شامل جشن‌هایی باشکوه و قربانی کردن حیوانات بوده است. برخی منابع می‌گویند که در دوران باستان، بچه‌ها هم در این جشن قربانی می شدند. اسپانیایی‌ها این جشن را ممنوع کردند، اما در قرن بیستم، دوباره رواج یافت؛ هرچند دیگر خبری از قربانی کردن نبود. اینتی رایمی، در پرو هواداران زیادی دارد.

میانه زمستان

چیزی که برای ما شروع زمستان است، در جنوبگان درواقع میانه زمستان است. آدم‌های کمی جرأت و انگیزه کافی برای حضور زمستانی در جنوبگان را دارند و ساکنان آنجا، درواقع دانشمندان و محققانی هستند که فصل بسیار طولانی و خطرناک زمستان را در کمپ‌های تحقیقاتی سپری می‌کنند. جشن آنها، درواقع زمانی برگزار می‌شود که ما در نیمکره‌شمالی از بیشترین نور روز استفاده می‌کنیم. این جشن، در سال‌های اخیر به یک سنت در کمپ‌های تحقیقاتی تبدیل شده و شامل پختن غذاهای خاص، دیدن فیلم و حتی دادن هدیه‌های دست‌ساز می‌شود.

دونگ ژی

دونگ ژی، به‌معنای «فرارسیدن زمستان»، جشنی بسیار مهم در چین است. این جشن، ‌بهانه‌ای است تا خانواده‌ها کنار یکدیگر قرار بگیرند و سالی را که پشت سر گذاشته‌اند، جشن بگیرند. براساس تقویم سنتی چینی، ‌این جشن بین روزهای 21 تا 23دسامبر برگزار می‌شود. (امروز 21دسامبر است) گفته می‌شود که این مراسم، درواقع جشن پایان فصل برداشت محصول بوده و همزمان با برگشتن کشاورزان به خانه و آوردن محصولات و میوه‌ها برای خانواده‌هایشان برگزار می شد. یکی از غذاهای محبوب این شب، کوفته‌ برنجی است.

سانتا لوسیا

روز سانتا لوسیا، جشن نور است که نزدیک به انقلاب زمستانی در کشورهای اسکاندیناوی برگزار می‌شود. هرچند این روز، مشخصا برای بزرگداشت سانتا لوسیا، یکی از شهیدان مسیحی برگزار می‌شود، اما برگزاری آن به قبل از دوران مسیحیت برمی‌گردد و بهانه‌ای برای بزرگداشت انقلاب زمستانی بوده است. در جشن اولیه، در طولانی‌ترین شب سال، برای دور کردن ارواح، آتش‌بازی می‌کردند.

گرافیک: همشهری-علیرضا بهرامی