زراعت چوب در شمال

راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار

 زراعت چوب عموما در شمال کشور و از ابتدای فصل زمستان آغاز می‌شود. درست همین روزها که درختان تنومند و کهنسال آخرین برگ‌‌ریزان را دارند، کشاورزان مازندرانی در تکاپوی دریافت نهال برای زراعت چوب هستند و زراعت چوب تا پایان اسفند ادامه دارد. هرچند زراعت چوب در برخی استان‌های دیگر همچون خراسان شمالی، قزوین و خوزستان هم کمابیش به چشم می‌خورد، اما مازندران با اختصاص ۶۰ درصد تولید صنایع سلولزی، نئوپان، ‌ام‌‌دی‌اف‌ و کاغذ در کشور رتبه نخست زراعت چوب را دارد و به‌گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار مازندران، توسعه زراعت چوب در این استان یعنی حفظ 10هزار اشتغال موجود در این حوزه.  در این گزارش به اهمیت زراعت چوب پرداختیم؛ زراعتی که توسعه آن نه‌تنها باعث اشتغال‌زایی برای بومیان استان می‌شود، بلکه پیشنهادی جذاب برای سرمایه‌گذاری مطمئن و راهی برای کاهش واردات چوب، حفظ درختان جنگل و تامین مواداولیه صنایع سلولزی کشور است.

درختان مقاوم با نیاز آبی اندک

در زراعت چوب نهال‌هایی کاشته می‌شود که رشد سریع و نیاز آبی کمی دارند؛ مانند صنوبر و اکالیپتوس. این درختان فقط به آبیاری در فصل تابستان، آن هم در 2سال اول عمر خود نیاز دارند و نیاز آبی سال‌های بعد خود را با بارش‌های فصلی تامین می‌کنند. از این‌رو تامین آب مورد نیاز برای سرمایه‌گذاران دغدغه‌ای نخواهد بود. از سوی دیگر، برای آبیاری این درختان استفاده از پساب خانگی و صنعتی(آب‌های غیرمتعارف) نیز پیشنهاد می‌شود. زراعت چوب در حاشیه رودخانه‌ها نیز راهی برای تامین نیاز آبی این درختان برآورد می‌شود. در مازندران 169رودخانه وجود دارد که مستعد کشت این درختان است. معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار مازندران با اشاره به اینکه زراعت چوب در مازندران از هفته آینده آغاز می‌شود، می‌گوید: نگاهی به زراعت چوب در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که 10هزار نفر به‌طور مستقیم در بیش از ۲۳۰واحد تولید صنایع سلولزی و چوب و کاغذ در مازندران مشغول به‌کار هستند و توسعه زراعت چوب راهی برای حفظ اشتغال بومیان است. اما اهداف دیگری هم دارد که فقط شامل مازندرانی‌ها نمی‌شود و کل کشور را دربرمی‌گیرد؛ مثل حفظ درختان جنگل، جلوگیری از قاچاق چوب، تامین نیاز کارخانجات، کاهش واردات چوب و سرمایه‌گذاری برای فروش چوب.‌

تأمین نیاز صنایع  

چوب صنوبر با داشتن ۶۵درصد سلولز در تولید خمیر کاغذ در صنعت فیبر و نئوپان یکی از مواداولیه اساسی محسوب می‌شود که می‌تواند بازار مناسبی هم داشته باشد. در یک هکتار زمین، می‌شود 4هزار اصله صنوبر کشت کرد.
چوب اکالیپتوس هم برای تولید ‌ام‌دی‌اف‌ (تخته فشرده) در صنایع چوب ازجمله تولید مبلمان و کابینت کاربرد دارد. از هر درخت اکالیپتوس در دوره اول که 5سال زمان می‌برد، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰کیلوگرم چوب برداشت می‌شود و با رشد مجدد درخت، تا ۲۵‌سال قابلیت برداشت چوب دارد.
حسن خیریان‌پور به افرادی که زمین بدون استفاده دارند، پیشنهاد می‌کند تا برای توسعه زراعت چوب پیشقدم شوند اما مهم‌ترین مانع در این زمینه، کمبود نهال است که هنوز اداره منابع طبیعی و آبخیزداری، به اندازه کافی نهال در اختیار کشاورزان قرار نداده‌است.
او در مورد توسعه زراعت چوب در مازندران هم می‌گوید: اگر در حاشیه آب‌بندان‌ها (تالاب‌هایی که برای پرورش ماهی ساخته می‌شود) و حریم جاده‌های استان زراعت چوب انجام شود، بی‌شک از واردات چوب ‌بی‌نیاز می‌شویم.
 سال گذشته ۶ میلیون اصله نهال غیرمثمر(صنوبر و اکالیپتوس) در استان مازندران کشت شد.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری نوشهر هم از شناسایی ۶۰۰ هکتار از زمین‌های منطقه غرب مازندران که قابلیت زراعت چوب را دارد خبر می‌دهد و می‌گوید: امسال ۱۲۰‌هکتار زیرکشت زراعت چوب خواهد رفت.
مسعود ملکی برای توسعه زراعت چوب بهره‌مندی زمین‌های بدون استفاده در شهرک‌های صنعتی، نظامی، دولتی با هماهنگی امور آب منطقه‌ای و جهادکشاورزی را پیشنهاد می‌کند.
مقایسه قیمت‌ها و نیاز صنایع اینطور برآورد می‌شود که صنایع مرتبط با چوب در کشور، ۸میلیون مترمکعب است و قیمت هر کیلوگرم چوب ۴هزار تومان است و برای چوب اکالیپتوس این قیمت به 7هزار تومان هم می‌رسد و یک محاسبه سرانگشتی نشان می‌دهد در کنار همه اهداف زراعت چوب، انتخابی مناسب برای سرمایه‌گذاران است. 

مکث
وضعیت زراعت چوب در استان‌های دیگر

طبق قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در اجرای طرح زراعت چوب تعهد دارد با بهره‌گیری از توان بخش خصوصی، حدود ۷۵‌هزار هکتار از اراضی جنگلی و جلگه‌ای در کشور را با کشت گونه‌های صنوبر و اکالیپتوس نهال‌کاری کند. مسئولان آستین همت بالا زده‌اند تا موانع توسعه زراعت چوب را برطرف کنند و زراعت چوب در استان‌های دیگر را هم با توجه به شرایط اقلیمی توسعه دهند. سال گذشته زراعت چوب در خراسان شمالی در شهرستان‌های بجنورد، مانه و سملقان و اسفراین در وسعت 100هکتار، در استان چهارمحال و بختیاری ۱۶۷‌هکتار و در شهرستان رامیان استان گلستان 40هکتار انجام شد. سهمیه مصوب استان قزوین نیز در طرح زراعت چوب برای امسال ۱۵۰‌هکتار و خوزستان 2هزار هکتار است.