شما هم دعوتید
گفت‌وگو با سعید اوحدی؛ رئیس سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران در باره خدمات شهرداری در ماه مبارک رمضان
حامد فوقانی/ خبرنگار
چقدر دلمان برای افطاری‌های ساده گذشته تنگ شده؛ سفره‌هایی که در ایوان خانه پدری پهن می‌شد و همه دورش جمع می‌شدند تا چند لقمه نان و پنیر و هندوانه بخورند و لذت ببرند. اصل کیفش هم به همان دورهم‌بودن‌ها بود؛ به سادگی‌ها و به صحبت‌های دسته‌جمعی. خبری هم از سریال‌های بامحتوا یا بی‌محتوا، فرامادی یا غمگین مناسبتی تلویزیون نبود. آن زمان، دقایقی پیش از اذان، همه در تلاش بودند که به خانه برسند و هنگام افطار کنار هم باشند. رادیو با ربنای استاد شجریان، تواشیح اسمای الهی و سرانجام اذان با صدای موذن‌زاده اردبیلی، فضای خانه را حسابی تغییر می‌داد. البته خیاط‌ها، آتش‌نشان‌ها، پزشک‌ها، پرستارها و خبرنگارها آن موقع هم مثل حالا روزه‌شان را به ناچار در محل کار افطار می‌کردند. آن موقع ترافیک این‌قدر سنگین نبود که خیلی ها ناچار شوند در اداره و مغازه افطار کنند. حالا ولی برنامه‌های بیشترمان تغییر کرده؛ بعضی در تنهایی افطار می‌کنند و کمی بیشتر در محل کارشان می‌مانند تا ترافیک خیابان‌ها رو به روانی بگذارد. دعوتی‌های خواهر و برادرانه هم کمتر سادگی گذشته را دارد. به هرحال ما از سادگی سال‌های گذشته فاصله گرفته‌ایم اما گاهی نیاز داریم بی‌آلایش پای سفره‌ای ساده بنشینیم و افطار کنیم؛ از همان‌هایی که رئیس سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران می‌گوید این روزها در چند نقطه از شهر پهن می‌شوند تا هزاران مومن، روزه‌شان را سر سفره خدا باز کنند. وقتی با سعید اوحدی در خصوص برنامه‌های سازمان گفت‌وگو می‌کردیم، صحبت‌مان گهگاه به سمت خاطرات ماه رمضان سال‌های نه‌چندان دور می‌رفت که رنگ سحری‌ها، روزه‌داری‌ها و افطاری‌ها شاید کمی با الان فرق می‌کرد. او مدعی است که شهرداری در برنامه‌های ماه رمضان امسال چنین رویکردی را در پیش گرفته است. گفت‌وگوی ما با اوحدی را در ادامه می‌خوانید.
آقای اوحدی، سؤال اول‌مان باتوجه به آغاز ماه رمضان کاملا مشخص است؛ سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران چه برنامه‌های مناسبتی فراگیری را برای ماه مبارک تدارک دیده است؟
ابتدا فرارسیدن این ماه عزیز را به همه شهروندان تبریک می‌گویم. در توصیف فضیلت ماه مبارک ر مضان همین بس که خداوند آن‌قدر شرافت و عظمت برای این ماه و کرامت برای انسان قائل شده‌‌است که خود را در مقام میزبان قرار می‌دهد و انسان را در مقام مهمان. خداوند می‌فرماید: «ادعونی استجب لکم» اما در ماه مبارک رمضان این خداوند است که دعوت می‌کند و این ماییم که باید استجابت کنیم. در قرآن به صراحت آمده که «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ»؛ خداوند دعوتنامه را برای مردم ارسال کرده است. بنابراین امیدوارم که در این ماه مهمانان خوبی برای خداوند باشیم و بتوانیم از برکات آن بهره ببریم.
اما درباره برنامه‌های شهرداری برای ماه رمضان باید بگویم که امسال این ماه ویژگی‌های خاصی دارد؛ اولا سالگرد رحلت حضرت امام با نیمه ماه رمضان مصادف شده. همچنین رحلت حضرت خدیجه(س) نخستین بانوی اسلام و میلاد امام حسن مجتبی(ع) هم از مناسبت‌های این ماه است. علاوه بر این، ماه مبارک رمضان امسال در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی واقع شده است. همه این موارد موجب شد سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران ستاد ویژه‌ای را تنظیم کند. مسئولیت ستاد را معاونت فرهنگی سازمان عهده‌دار شد و در ادامه کمیته‌های مختلفی تشکیل شد. باتوجه به رویکرد شهرداری در زمینه مشارکت مردم در انجام کارها، به‌دنبال یک‌فراخوان حدود 130عنوان برای برنامه‌های ماه مبارک رمضان از طریق فرهنگسراها و خانه‌‌های فرهنگ پیشنهاد و سرانجام نام «ضیافت باران» انتخاب شد.
200برنامه متنوع هم از 35فرهنگسرای مختلف پیشنهاد شد که ستاد مذکور، در نهایت 17برنامه فراگیر و 90برنامه منطقه‌ای را در قالب ضیافت باران در نظر گرفت.
این 17برنامه فراگیر و جامع به چه صورت برگزار می‌شود؟
این برنامه‌ها در یک‌فرهنگسرا به‌‌صورت جامع و با کمک دیگر فراهنگسراها برگزار می‌شود. «ترنم رمضان» یکی از این برنامه‌هاست که در طول ماه مبارک در فرهنگسرای خاوران اجرا می‌شود. جشنواره ترنم رمضان در پیشواز از ماه مهمانی خدا از ۲۵ اردیبهشت‌ماه شروع شده و تا ۱۱خردادماه همزمان با شانزدهمین روز از این ماه مبارک میزبان روزه‌داران است. این جشنواره در 2بخش غرفه‌ای و اجرای صحنه‌ای برگزار می‌شود. غرفه‌های این جشنواره شامل غرفه‌های عرضه و فروش صنایع‌دستی، سوغات و هدایای استان‌ها و اقوام ایرانی و عرضه و فروش کالاها و ارزاق ایرانی مورد نیاز شهروندان از ساعت ۱۸ تا ۲۴ دایرند. بخش صحنه‌ای این جشنواره نیز هر شب از ساعت ۲۱ تا ۲۴ با حضور مهمانان ویژه‌ای از ورزشکاران و هنرمندان و نواختن موسیقی اقوام و اجرای نمایش‌هایی با موضوع «امیدآفرینی در جامعه» میزبان بیش از ۳ هزار شهروند در پایتخت است.
اما مهم‌ترین برنامه با عنوان «افطاری ساده» در طول ماه مبارک در میدان آیینی امام حسین(ع) برگزار می‌شود. این برنامه با اجرای کرسی تلاوت قرآن، مسابقه احکام و برنامه صحنه‌ای تا ۲۴ خرداد برپا خواهد بود. مسابقه قصه‌های قرآنی ویژه کودکان و نوجوانان، پخش کلیپ آموزه‌های شهروندی از تلویزیون شهری میدان امام حسین(ع)، بیان آموزه‌ای از نهج‌البلاغه، نقاشی ویژه کودکان، قرعه‌کشی و اهدای جوایز و نماز جماعت هر شب از دیگر بخش‌های برنامه‌های افطاری ساده است. همچنین هر شب در این برنامه با افطاری ساده که به همت مردم تهیه شده از شهروندان پذیرایی می‌شود. جالب است بگویم که برای تامین هزینه این افطاری حتی یک ریال از بودجه شهرداری هزینه نشده و شهروندان و خیرین، اعتبار آن را تامین می‌کنند. در واقع همان‌طور که رهبر انقلاب روی افطاری ساده تاکید کرده‌اند ما نیز بر فراهم کردن سفره افطاری ساده بدون استفاده از بودجه شهرداری و سازمان فرهنگی-هنری تمرکز کردیم.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که همراه با برگزاری برنامه‌های فرهنگی- هنری ویژه این‌ماه مبارک در ۱۲ میدان برگزیده شهر تهران مراسم نورافشانی اجرا می‌شود. این مراسم در میدان‌های آزادی، انقلاب، هفت‌تیر، امام حسین(ع)، شهدا، راه‌آهن، نازی‌آباد، فردوسی، تجریش، هفت‌حوض، کاج سعادت‌آباد و قزوین در روز ۲۶اردیبهشت به مناسبت آغاز ماه مبارک رمضان رقم خورد و چهارشنبه ۹خرداد به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی(ع) و پنجشنبه ۲۴خرداد به مناسبت عید فطر رأس ساعت ۲۱ دوباره اجرا می‌شود.
برنامه بسیار خوبی با عنوان «طعم رمضان» نیز در فرهنگسرای رسانه برگزار می‌شود که در واقع بازارچه‌ای از محصولات حرفه‌ای فرهنگی است به همراه کارگاه‌های آموزشی نقش رسانه در مناسبت‌های معنوی. احیای آیین‌های مردمی رمضان در فرهنگسرای معرفت، واقع در میدان شهرزیبا از دیگر برنامه‌هایی است که برای نخستین‌بار و با همت کانون‌های مردمی و سمن‌های غرب تهران در ماه مبارک رمضان اجرا می‌شود. در این مجموعه از ساعت 19 علاوه بر آیین‌های نیکوی ماه مبارک و اجرای زنده رادیو ماها به سرپرستی فرامرز کچویی گوینده پیشکسوت رادیو استادان و کارشناسان مذهبی، هنری، تغذیه و سبک زندگی هم به ارائه نکات مربوط به ماه رمضان می‌پردازند. اجرای ایستگاه‌های فرهنگی کودکان و سلامت بزرگسالان توسط جمعیت هلال‌احمر از دیگر بخش‌های این فرهنگسراست. البته فرهنگسرای معرفت روزهای پنجشنبه و جمعه برنامه ندارد.
به مترو اشاره کردید. برای مسافران روزه‌دار مترو چه برنامهای درنظر گرفته‌اید؟
هنگام افطار خیلی از شهروندان، پارکبان‌ها، فعالان بخش اورژانس، ماموران نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی در سطح شهر هستند و یک افطاری ساده می‌تواند برای آنها بسیار دلپذیر باشد. در ایستگاه‌های تئاترشهر، امام‌خمینی(ره)، ابن‌سینا، ایوان انتظار میدان حضرت ولیعصر(عج) و شهید مفتح از روز پنجم تا سی‌ام‌ماه مبارک رمضان از ساعت ۱۹ تا ۲۱ ویژه‌برنامه «بهار قرآن» برگزار می‌شود. برپایی کرسی تلاوت قرآن مجید با حضور قاریان مطرح کشور، قرائت اذان، اقامه نماز جماعت، افطاری ساده و برگزاری مسابقه‌های فرهنگی در 5ایستگاه پرتردد خطوط متروی تهران برنامه‌هایی است که در قالب طرح بزرگ «بهار قرآن» برگزار می‌شود.
گویا نمایش تئاتر ویژه‌ای را هم در برنامه دارید که چند شبی است آغاز شده. در این مورد توضیح می‌دهید؟
بله این برنامه درواقع اکران تئاتر میدانی دریادلان است که از پنجشنبه هفته گذشته و همزمان با سالروز آزادسازی خرمشهر به روی صحنه رفته است. از شهروندان تهرانی دعوت می‌کنیم که بعد از نماز مغرب و عشا به پارک دانشجو روبه‌روی تئاترشهر بیایند و شاهد این تئاتر باشند. در این تئاترکه کاری از امیرحسین شفیعی است به 2 موضوع اشاره می‌شود؛ یکی شهدای غواص که با دست‌های بسته به شهادت رسیدند و دیگری شهدای مدافع حرم. اجرای دریادلان تا 20خردادماه ادامه دارد؛ البته اگر پشتیبانی مالی لازم صورت بگیرد اجرای آن تا پایان ماه مبارک ادامه می‌یابد.
برای کودکان و نوجوانانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند هم برنامهای دارید؟
ویژه‌برنامه «سحرخیزان کوچک» یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که در این راستا برگزار می‌شود. بخش محلی منطقه‌ای آن روزهای 9 و 10 خردادماه (۱۴ و ۱۵ رمضان) در ۲۲ منطقه تهران برگزار می‌شود و برنامه متمرکز آن ۲۰ خردادماه (۲۵ رمضان) با حضور ۸۰۰ کودک و نوجوان روزه اولی در سالن اصلی پردیس تئاتر تهران برگزار خواهد شد.
چه برنامه‌هایی برای سالگرد رحلت امام خمینی(ره) تدارک دیده‌اید؟
برنامهای با نام «سبوی عاشقان» که پیشکش شاعران آیینی به ساحت مقدس حضرت خدیجه کبری(س) ام‌المؤمنین است و بخش اول آن در دوم خرداد برگزار شد در ۱۱ و ۱۲خردادماه نیز به مناسبت ایام ارتحال امام خمینی(ره) و شهادت حضرت علی(ع) برگزار خواهد شد. این برنامه شب شعری است که در باغ موزه هنر فرهنگسرای اندیشه برگزار خواهد شد.
آیا برای باغ‌موزه قصر هم برنامهای دارید؟
برای باغ‌موزه قصر طرح «گردشگری شبانه» را در نظر گرفته‌ایم که علاقه‌مندان به بازدید از موزه‌ها می‌توانند شب‌های ماه مبارک رمضان از ساعت ۱۶ تا ۲۴ از این مجموعه دیدن کنند. همچنین جشنواره ماه مبارک رمضان باغ‌موزه قصر تحت عنوان «ماه بهشت» با اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی هنری، ازجمله اجرای برنامه صحنه‌ای با حضور هنرمندان و ورزشکاران و برپایی غرفه‌های تفریحی، ورزشی و فرهنگی در این ایام پذیرای شهروندان است.
چند روز پیش خبری درباره گشایش موزه امام علی(ع) در بلوار اسفندیار خیابان ولیعصر منتشر شد. قضیه از چه قرار است؟
این نخستین‌بار است که موزه هنرهای دینی امام علی(ع) به مناسبت ماه مبارک رمضان پذیرای شهروندان خواهد بود. به همین منظور از میان ۸۰۰ اثر مرتبط با امیرالمؤمنین علی(ع) که در گنجینه موزه هنرهای دینی امام علی(ع) در قالب نقاشی و خوشنویسی وجود دارد۱۱۰ اثر انتخاب شده و به نمایش درآمده است. بنابراین شهروندان می‌توانند در ماه مبارک آثاری از حبیب‌الله صادقی، علی وزیریان، ناصر پلنگی، کاظم چلیپا، مصطفی گودرزی، عبدالحمید قدیریان، غلامحسین امیرخانی، علی شیرازی، محمد سلحشور، حمید عجمی، نصرالله افجه‌ای، امیر احمد فلسفی و هنرمندان برگزیده دیگر را در این نمایشگاه تماشا کنند.
آیا نکته دیگری هم درباره ویژه‌برنامه‌های‌ماه مبارک رمضان وجود دارد که به آن اشاره نکرده‌اید؟
«ماه مهربانی» در فرهنگسرای ابن‌سینا هم از دیگر برنامه‌هایی است که توصیه می‌کنم شهروندان در ماه رمضان در آن شرکت کنند. جلسات جزء خوانی قرآن به روال سال‌های قبل در نمازخانه این فرهنگسرا برگزار می‌شود و در آن هر روز یک جزء از قرآن کریم تلاوت می‌شود. جشن سحرخیزان کوچک، ویژه دخترانی که امسال به سن تکلیف رسیده‌اند و در روزه‌گرفتن سال اولی هستند نیز در فرهنگسرای ابن‌سینا برگزار می‌شود. تا ۱۰ خرداد، مصادف با ۱۵ رمضان که همزمان است با میلاد خجسته حضرت امام حسن مجتبی(ع) هر شب در 2سانس ۲۱:۳۰ و ۲۳:۳۰ اقوام مختلف چون کرد، لر، شمالی، خراسانی، شیرازی، جنوبی و... به اجرای موسیقی محلی و فولکلور می‌پردازند. شهروندان همچنین می‌توانند در طول برگزاری این برنامه از غرفه‌های اقوام ایرانی که در فرهنگسرای ابن‌سینا برپاست بازدید کنند. در طول برگزاری برنامه «ماه مهربانی»، 7قوم محلی اقدام به برپایی سیاه‌چادر و غرفه ارائه محصولات غذایی و فرهنگی کرده‌اند. شهروندان محترم و روزه‌دار می‌توانند هر روز ضمن بازدید از این غرفه‌ها روزه خود را با غذاهای اقوام ایرانی باز کنند و از برنامه‌های فرهنگی- هنری این غرفه‌ها بهره ببرند. از طرف دیگر شهروندانی که علاقه‌مند به مباحث نجوم و ستارگان هستند می‌توانند هر شب برای رصد ستارگان با تلسکوپ به فرهنگسرای ابن‌سینا بیایند.
لابه‌لای صحبت‌هایتان به برنامه‌هایی اشاره کردید که شاید تمرکزشان بیشتر در شمال، جنوب و شرق تهران باشد. به نظر می‌رسد وسعت برنامه‌ها در غرب شهر مثل بخش‌های دیگر نباشد. آیا واقعا این‌طور است یا برای غرب‌نشینان پایتخت هم برنامه‌هایی در نظر گرفته‌اید؟
اتفاقا برنامه‌های انس با قرآن و قصه‌گویی قرآنی با شیوه‌های متفاوتی نسبت به نقاط دیگر در فرهنگسرای معرفت، ابن‌سینا و فردوس در حال برگزاری است. از دیگر فعالیت‌های شاخص فرهنگسرای ابن سینا ویژه سرکشی به خانواده شهداست.
گاهی این شائبه به‌وجود می‌آید که بخشی از فعالیت‌های سازمان فرهنگی- هنری با معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران تداخل دارد. چه باید کرد که این موازی‌کاری‌ها به حداقل برسد؟
یکی از آسیب‌های جدی حوزه کلان فرهنگی کشور، همین موازی‌کاری و استفاده نکردن از همه ظرفیت‌ها برای به‌دست‌آوردن برآیند و خروجی قوی است. اما ما قصد داریم در شهر تهران انسجام کاری به‌وجود آوریم. برای این منظور در شهرداری تهران، شورای برنامه‌ریزی فرهنگی تشکیل شده است. این باعث شده دستگاه‌های مختلف برنامه‌های خود برای مناسبت‌های مختلف را در شورا هماهنگ کنند که هم خروجی قابل‌قبولی داشته باشد و هم از هزینه‌های مالی کاسته شود.
از شهروندان تهرانی دعوت می‌کنیم بعد از نماز مغرب و عشا به پارک دانشجو روبه‌روی تئاترشهر بیایند و شاهد تئاتر دریادلان باشند. در این تئاترکه کاری از امیرحسین شفیعی است به 2 موضوع اشاره می‌شود؛ یکی شهدای غواص که با دست‌های بسته به شهادت رسیدند و دیگری شهدای مدافع حرم. اجرای دریادلان تا 20خردادماه ادامه دارد. البته اگر پشتیبانی مالی لازم صورت بگیرد اجرای آن تا پایان ماه مبارک ادامه می‌یابد
مکث
نزول نعمت های خداوند به سلول های الرشید بغداد
سعید اوحدی، تحصیل‌کرده رشته مهندسی برق از آمریکاست که در دوران دفاع‌مقدس و جنگ تحمیلی برای 8سال به اسارت رژیم بعثی عراق درآمد. او پیش از آنکه به سازمان فرهنگی- هنری بیاید رئیس سازمان حج و زیارت بود. اوحدی همچنین در سازمان سیاحتی بنیاد مستضعفان و کانون جهانگردی و اتومبیلرانی نیز مسئولیت داشته است. هنگام گفت‌وگو با اوحدی، از خاطرات شیرینش از ماه رمضان پرسیدیم که او به خاطرات دوران اسارتش اشاره کرد. آنچه در زیر آمده خاطرات رئیس سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران از ماه رمضان هنگام اسارت است.
«در سال 67بنا به دلایلی رژیم بعث 30تن از اسرا را که بنده هم جزوشان بودم به سلول‌های الرشید بغداد انتقال داد؛ جایی که از بد‌ترین زندان‌ها به‌حساب می‌آمد. در‌های آهنی، دیوارهای بتنی، فضای تاریک و کثیف و یک سقف آهنی که آفتاب داغ تابستانی بر آن می‌تابید، شرایط را در ماه رمضان بسیار دشوار می‌کرد. به یاد دارم یک‌بار که ما را از سلول‌ها بیرون آوردند و نور خورشید به بدن‌مان خورد پوست انداختیم. سلول‌های پوست‌مان در آن سلول‌های وحشتناک مرده بودند. 2بند موجود تنها یک سرویس بهداشتی داشت که آن هم فقط روزی یک‌بار قابل استفاده بود. بعثی‌ها یک وعده غذای ناچیز در روز به اسرا می‌دادند و قرار گذاشته بودیم برای ماه مبارک به ناچار بخشی از آن را افطار بخوریم و بخشی را هم برای سحر نگه داریم. 4روز مانده به ماه رمضان، حدود ساعت 9شب اتفاق بسیار عجیبی افتاد. صدای باز شدن اهرم در بند، ترسی به دل بچه‌ها انداخت. انتظار داشتیم لحظاتی بعد کتک زدن ماموران الرشید آغاز شود.
صدای سنگین پا به گوش می‌رسید. انگار لشکری به سمت سلول‌ها می‌آمد. از دریچه باریک در سلول، کاملا مشخص بود تعدادی زندانی را به سلول‌ها آورده‌اند. بعد از رفتن نگهبان‌ها با زندانی‌های جدید ارتباط برقرار کردیم. 70مهمان جدید از مجاهدین سپاه بدر بودند؛ آنهایی که حکم اعدام داشتند.صدام و ارتش عراق در آن مقطع اجازه دادند اسرای بدریون به خاطر اعدامی بودن، پیش از آغاز ماه مبارک رمضان یک ملاقات با خانواده‌هایشان داشته باشند. 2روز بعد، به‌طور اتفاقی کیفی از بدریون در تنها سرویس بهداشتی بند جا ماند. در کیف مقداری دینار و مدارکی عراقی وجود داشت. نگه‌داشتن پول عراقی جرم محسوب می‌شد و حکم اعدام داشت. از دریچه سلول‌ها به اسرای جدید گفتیم وقتی در را برای رفتن به سرویس بهداشتی باز کردند کیف را به شما تحویل می‌دهیم؛ دریچه‌ای که نامش را صدور انقلاب گذاشته بودیم و از آن برای گفت‌وگو راجع به انقلاب، عملیات‌ها، مسائل دینی و... با یکدیگر صحبت می‌کردیم. شب اول ماه برای 70اسیر بدریون اجازه ملاقات با خانواده‌شان صادر شد و آنها به دیدار عزیزان‌شان رفتند اما وقتی برگشتند آنچه را در تصورمان نبود با خود آورده بودند؛ حلوا، میوه، نان، شکر، نمک، خرما، غذای عربی و سبزی. نگهبان وقتی که در سلول‌ها را یک‌بار در روز برای استفاده از سرویس بهداشتی باز می‌کرد خودش از بند بیرون می‌رفت، تاب نمی‌آورد ساعتی در جایی که با حضور 100نفر آلودگی محیطی بالایی داشت، بماند. این فرصتی بود تا بدریون ما را از برکت غذاها و خوراکی‌هایی که از خانواده‌هایشان گرفته بودند بی‌نصیب نگذارند. این پاسخ صداقتی بود که در بازگرداندن کیف دیده بودند. پس دریچه‌های صدور انقلاب کنار رفت. پیراهن‌هایی گرفتیم و نعمت‌های خداوند در روز اول‌ماه مبارک رمضان سال 67قبل از افطار نازل شد. اغذیه را در لابه‌لای پتوهایی که کثیف هم بود، پنهان و جیره‌بندی کردیم تا عجیب‌ترین و زیباترین ماه رمضان برای من و اسرای هم‌بندی‌ام رقم بخورد. در آن سال با کمک سردار علی گرجی توانستیم فنر دریچه‌ها را دستکاری کنیم تا شب‌های قدر و احیا داشته باشیم.»
در همینه زمینه :
