بازیکنانی که بازیچه شدند

بازی‌های رایانه‌ای از مهم‌ترین ابزارهای رسانه‌ای است که کشورهای غربی برای تهاجم فرهنگی و جامه عمل پوشاندن به اغراض سیاسی خود استفاده می‌کنند. در اعتراضات اخیر شواهد نشان می‌دهد محتوای ارائه شده در این ابزار رسانه‌ای در بروز رفتارهای خشن و ناهنجار از سوی برخی از آشوبگران نوجوان بی‌تأثیر نبوده است.
یافته‌های پژوهشی که براساس مصاحبه با 70معترض بازداشت‌شده انجام گرفته، نشان می‌دهد نوجوانانی که تحت‌تأثیر بازی‌های رایانه‌ای و فضای مجازی به رفتارهای خشن اقدام کرده‌اند، بیشتر از آنکه در واقعیات و دنیای واقعی زندگی کنند، در فضای مجازی سیر می‌کنند و در این فضا، در برابر محتوای رسانه‌ای که دریافت می‌کنند، مسخ شده و تسلیم هستند. در فضای روانی بعضی از این افراد، رفتار و حالات اشخاص دوقطبی مانند احساسات خشم و شادی گذرا مشاهده می‌شود که برای بروز رفتارهای مختلف به آنها انگیزه می‌دهد. براساس این پژوهش بدون حد و مرز بودن رفتار و احساسات از دیگر مشخصات رفتاری نوجوانانی است که تحت‌تأثیر بازی‌های رایانه‌ای خشن، به قانون‌گریزی و بروز رفتارهای ناهنجار رو‌آورده‌اند. یکی از آنها که در این پژوهش خود را گیمر حرفه‌ای معرفی می‌کند، می‌گوید: «12، 13سالم بود که وارد فضای مجازی شدم و از این فضا و بازی‌های دیجیتال تأثیر زیادی گرفتم.» این دختر جوان که در صفحات مجازی خود، مردم را به شیطان‌پرستی و دوری از برنامه‌های مذهبی دعوت کرده می‌گوید: «من تحت‌تأثیر بازی‌های دیجیتال به رفتارهای خشن و هیجانی تمایل پیدا کردم و در یکی از پست‌هایی که منتشر کردم، از مردم خواستم امسال محرم خیمه‌های عزای امام حسین(ع) را آتش بزنند.» او استراتژی‌های جنگی را که در جریان این بازی‌ها آموخته، به مخاطبان صفحات مجازی آموزش داده و آنها را تشویق کرده با این روش‌ها اعتراضات را به آشوب و اغتشاش بکشانند. یکی دیگر از معترضان به محتوای بازی رایانه‌ای کال‌آف‌دیوتی اشاره کرده و می‌گوید: «در این بازی ما فرماندهان ایرانی مانند سردار سلیمانی را با اسلحه نشانه می‌گیریم و آنها را به شهادت می‌رسانیم. بر اثر تکرار این بازی من از شخصیت‌های نظامی و فرماندهان کشور احساس خشم و نفرت می‌کردم و وقتی فضای کشور ناآرام شد، تصمیم گرفتم با خرید سلاح گرم به میدان بیایم و به تقلید از این بازی نیروهای انتظامی را که دشمن خود می‌دیدم هدف قرار دهم.»

ابزاری برای عوام و خواص
بعضی از محتواهایی که در صفحات مجازی سلبریتی‌ها منتشر شده، فضایی شبیه بازی‌های دیجیتال دارند که با استفاده از آنها، حقیقی‌بودن پروژه کشته‌سازی‌ را به مخاطبان القا می‌کنند. در یکی از این بازی‌های طراحی‌شده ترور و قتل نیروهای امنیتی با اجرای کمین و پرتاب بمب آتش‌زا از پشت‌بام به وضوح آموزش داده می‌شود. اتاق فکر و طراحی بعضی از این بازی‌های هدفدار در داخل کشور قرار دارد و گفته‌های حسین طائب، رئیس سابق سازمان اطلاعات سپاه این موضوع را تأیید می‌کند. او درحالی‌که از انهدام یک شبکه بازی‌های کامپیوتری خبر داده، گفته است: «به یک شبکه بازی‌های کامپیوتری ضربه زدیم، 3نفر از رأس مجموعه به اسرائیل وصل بودند و مأموریت‌شان این بود که بازی‌هایی تولید کنند که در آنها خشونت، هیجان و لاابالی‌گری باشد. آنها قصد دارند چالش خانگی را به چالش اجتماعی تبدیل کنند.»

در جنگ رسانه‌ای نظاره‌گر نباشیم
این شواهد و شرایط سبب شده عده‌ای از چهره‌های نظامی و روحانیون کشور درباره اثرات این بازی‌ها هشدار دهند. حجت‌الاسلام ابوالفضل احمدی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر یکی از این چهره‌ها‌ست که عنوان کرده: «دشمن شدیدا روی دهه هشتادی‌ها و دهه نودی‌ها سرمایه‌گذاری کرده و بنا دارد این قشر را در مقابل اسلام،احکام و شریعت دین قرار دهد. برخی بازی‌های هیجانی رایانه‌ای برای به میدان آوردن نوجوانان در چنین روزی برنامه‌ریزی شده بود.» موضع‌گیری ستاد بازی و سرگرمی حوزه علمیه که به لزوم فراهم‌بودن بسترهای لازم برای تأثیرگذاری بازی‌های دیجیتال اشاره شده، کامل‌کننده این اظهارنظر بوده و در آن قید شده است: «از اتهام‌زنی خارج از اندازه و انداختن تمام گناه حوادث اخیر به گردن بازی‌های کامپیوتری باید پرهیز شود.» بابک کرباسی، کارشناس حوزه بازی‌های رایانه‌ای می‌گوید: «روایت و داستانی که در بازی کال‌آف‌دیوتی از شهادت سردار سلیمانی و شهید ابومهندس دیده می‌شود، در بازی‌های دیجیتال دیگر هم با روایت‌های دیگری از پروژه‌های نظامی مانند حمله به تهران یا حمله به نیروی نظامی ایران وجود داشته است. به‌هرحال، اگر پس از سال‌ها رخوت و سکوت و عدم‌تولید و حضور نداشتن در عرصه بازی‌های سیاسی مفهومی و رمزنگاری و سفارشی‌شده تکانی به‌خودمان دهیم و پس از 8سال به حمایت و جریان‌سازی‌ و تولید بپردازیم، می‌توانیم بازی‌هایی بسازیم که در آن یک ژنرال آمریکایی و صهیونیسم را سوژه کنیم. این جنگ رسانه‌ای آغاز شده و ما نباید نظاره‌گر باشیم.»