ریاض، مشتری تسلیحات چینی

سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به عربستان بازتاب زیادی در رسانه‌های جهان داشته است. بیشتر نگاه‌ها به ارقام نجومی توافق‌های اقتصادی میان 2کشور بوده است. امضای 35قرارداد تجاری به ارزش 30میلیارد دلار ازجمله نتایج اقتصادی این سفر بود. چین با تجارت سالانه 67میلیارد دلاری با عربستان، بزرگ‌ترین شریک تجاری سعودی‌ها است. طبیعی است که چینی‌ها به‌دنبال تقویت اقتصاد آسیب دیده خود پس از همه‌گیری کرونا باشند و عربستان هم در تلاش برای تنوع بخشیدن به اتحادهای اقتصادی و سیاسی خود. اما آنچه به‌خصوص در روزهای اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته، همکاری‌های نظامی و تسلیحاتی 2کشور است؛ 2کشوری که پیش از آنکه روابط رسمی دیپلماتیک داشته باشند، روابط نظامی داشته‌اند.

همکاری‌های موشکی
سال1990 نقطه آغاز روابط دیپلماتیک ریاض و پکن به شمار می‌رود، اما 2 سال قبل از آن در سال1988، چین 50 موشک بالستیک میان‌برد  CSS-2 به سعودی‌ها داده بود. ارسال این موشک‌ها به‌صورت مخفیانه و از طریق فرودگاه خصوصی متعلق به شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز که در آن زمان وزیر دفاع بود، انجام شد. حتی واشنگتن به‌عنوان نزدیک‌ترین متحد ریاض هم از این دادوستد موشکی بی‌خبر بود. اندیشکده «مؤسسه واشنگتن» در گزارشی نوشته که این موشک‌ها قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای داشتند. برای آمریکا این موضوع از آنجا نگران‌کننده‌تر بود که عامل انجام این معامله موشکی، شاهزاده بندر بن سلطان، سفیر وقت عربستان در واشنگتن بود.
موشک‌های CSS-2 جزو خانواده موشک‌های «دانگ فنگ» چین است که به‌عنوان نخستین موشک مدرن ساخت این کشور شناخته می‌شد. این موشک تا 3هزار کیلومتر برد دارد. چین موشک CSS-2 خود را که در سال1971 عملیاتی شد، فقط یک‌بار در سال2014 به‌نمایش گذاشته است. این موشک پس از این سال به بعد با  انواع مدرن موشک‌های دیگر جایگزین شد. مؤسسه واشنگتن نوشته که سعودی‌ها در گذشته موشک‌های کوتاه‌برد دیگری نیز از چینی‌ها خریده‌اند که با نام M-11 شناخته می‌شوند. این احتمال داده شده که این موشک‌ها و تجهیزات مرتبط با آن احتمالا به واسطه پاکستان به‌دست عربستان رسیده باشد. موشک‌های M-11 نیز از خانواده دانگ فنگ به شمار می‌روند که برد آنها تا 800کیلومتر است.
ادامه روابط موشکی پکن-ریاض در سال2007 به خرید موشک‌های دانگ‌فنگ-21 از چین منجر شد. طبق ادعای منابع اطلاعاتی آمریکا، چین در سال‌های گذشته به عربستان در توسعه فناوری بومی موشکی نیز کمک کرده است.
شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان سال گذشته در گزارش مفصلی به همکاری‌های جدید موشکی عربستان و چین پرداخت و با انتشار تصاویر ماهواره‌ای از سایت‌های تولید و آزمایش موشکی در بیابان‌های «داوودمی» در استان ریاض، فاش کرد که براساس ارزیابی آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا، عربستان به کمک چین در حال تولید موشک‌های بالستیک با سوخت جامد است. پس از انتشار‌این گزارش، هیچ‌کدام از مقام‌های سعودی یا چینی به آن واکنشی نشان ندادند، اما در گزارش سی ان ان گفته شد که مقام‌های وقت کاخ سفید در دولت دونالد ترامپ از همکاری‌های چین با عربستان برای ساخت موشک‌های بالستیک آگاه بوده‌اند.
براساس گزارش‌ها، ریاض همچنین اخیرا تلاش کرده موشک‌های پیشرفته هایپرسونیک YJ-21 را از چین خریداری کند. برد این موشک بین هزار تا 1500کیلومتر عنوان شده، با این حال آنگونه که آناتولی در گزارش خود عنوان کرده، از آنجایی که پکن معاهدات کنترل فناوری موشکی را امضا کرده، دست‌کم به‌صورت قانونی نمی‌تواند موشک‌هایی با برد بیش از 300کیلومتر را صادر کند و از این‌رو شاید فروش موشک‌های هایپرسونیک YJ-21 چین به عربستان فعلا منتفی باشد.

تولید مشترک پهپاد
روابط تسلیحاتی میان چین و عربستان به معامله‌های موشکی محدود نبوده است. گزارش‌های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد چین برخی از پهپادهای مورد نیاز عربستان را در طول جنگ یمن تامین کرده است. گفته شده چین پهپادهای CH-4 خود را برای استفاده در یمن به عربستان فروخته است. این پهپادها قادر به شلیک موشک هوا به زمین از ارتفاع 5هزارمتری هستند و این قابلیت به این پهپادها اجازه می‌دهد تا از تیررس سیستم‌های ضد‌هوایی در امان بمانند. این پهپادها نیز دارای مداومت پروازی حداکثر 40ساعت هستند و تا فاصله هزار کیلومتری از مبدا توان پروازی دارند.
براساس گزارش مؤسسه واشنگتن، چین در سال2017 حتی مجوز تولید پهپادهای خود را به سعودی داده بود، اما مشخص نیست که آیا عربستان دست به تولید پهپادهای چینی زده است یا خیر. خبرگزاری آناتولی 9ماه پیش گزارش داد که سومین شرکت بزرگ الکترونیک دولتی چین، سرمایه‌گذاری مشترکی را با شرکت ACES عربستان برای توسعه صنعت پهپادهای سعودی‌ها امضا کرده است.
المانیتور در گزارشی به نقل از منابع چینی نوشته که سعودی‌ها ماه قبل در جریان نمایشگاه هوایی در شهر مدرن «ژوهای» در جنوب چین، درخواست خرید پهپادهای تهاجمی TB-001 به ارزش 4میلیارد دلار را به همراه سیستم لیزری ضد‌پهپادی سایلنت هانتر
(Silent Hunter) را مطرح کرده‌اند. وب سایت گلوبال سکیوریتی، نام پهپادهای TB-001 را «عقرب دو دم» عنوان کرده و نوشته که این پهپاد دارای حداکثر 35ساعت مداومت پروازی تا فاصله 6هزار کیلومتری است.
علاوه بر پهپادها، عربستان تمایل خود را به خرید نسل پنجم جنگنده‌های چینی FC-21 نشان داده است. این جنگنده در نمایشگاه دفاعی که امسال برای نخستین‌بار در عربستان سعودی برگزار شد، به نمایش گذاشته شد. از آنجایی که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ازجمله عربستان هزینه‌های زیادی در بخش دفاعی و تسلیحاتی خود صرف می‌کنند، انتظار می‌رود که ریاض به‌دنبال خرید جنگنده‌های نسل پنجم چین باشد که با جنگندهF-35 ساخته شده توسط آمریکا مشابهت زیادی دارد؛ جنگنده‌هایی که آمریکا به آسانی حاضر نیست در اختیار دیگر کشورها قرار دهد.

همکاری هسته‌ای
روابط چین و عربستان تا سطح برخی همکاری‌ها در زمینه هسته‌ای نیز رسیده است. در سال2020، وال‌استریت ژورنال گزارش داد که چین به سعودی‌ها کمک کرده تا تأسیساتی را برای فرآوری سنگ معدن اورانیوم با هدف تولید کیک زرد بسازند. اگرچه چنین فعالیتی می‌تواند مصارف صلح‌آمیز مانند تولید کود داشته باشد، اما همزمان این فعالیت‌ها می‌تواند گام اولیه برای ساخت تاسیسات کارخانه غنی‌سازی اورانیوم باشد؛ کارخانه‌ای که قدم بعدی آن به ساخت بمب هسته‌ای می‌رسد. تا‌کنون عربستان هرگونه جنبه نظامی در فعالیت‌های هسته‌ای خود را رد کرده، اما اشتیاقی نیز از سوی سعودی‌ها برای قرار گرفتن تحت نظارت‌های سفت و سخت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیده نمی‌شود. سعودی‌ها بارها در حاشیه مذاکرات هسته‌ای ایران اعلام کرده‌اند که حرکت به سمت ابعاد نظامی فعالیت هسته‌ای را درصورت بر هم خوردن توازن منطقه‌ای درنظر خواهند داشت.

مکث
آمریکا، نگران نزدیکی چین و عربستان
یک بٌعد مهم همکاری های نظامی چین و عربستان، پنهان کاری این فعالیت ها از چشم آمریکایی‌هاست. فعالیت شرکت های چینی در تاسیسات بندری حیفای رژیم صهیونیستی و همچنین در برخی بنادر امارات متحده عربی در ماه های گذشته با نگرانی و واکنش شدید واشنگتن روبرو شد و کاخ سفید همین نگرانی را درباره فعالیت شرکت های چینی در تاسیسات دریایی عربستان سعودی دارد و از این بیمناک است که فعالیت در تاسیسات بندری به فعالیت نظامی دریایی مشترک در کشورهای میزبان کشیده شود. علاوه بر این، نیروهای چین و عربستان در سال 2021 تمرینات نظامی مشترکی از جمله یک رزمایش دریایی برگزار کردند و نشان دادند که همکاری های روبنایی دو طرف در حوزه های اقتصادی نیز دارای زیربناهای نظامی و دفاعی  است.