سرقت میراث ناملموس ایران صحت ندارد

وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با ارسال پاسخی به روزنامه همشهری به انتقادها  از کم‌کاری نسبت به ثبت جهانی «آیین پهلوانی، بازی‌های سنتی زورخانه‌ای و کشتی» توسط کشور آذربایجان در یونسکو واکنش نشان داد.  در متن این پاسخ آمده است: در چند روز گذشته خبری منتشر شد که آذربایجان در اجلاس یونسکو، «آیین پهلوانی، بازی‌های سنتی زورخانه‌ای و کشتی» را ثبت کرده است. از آنجا که کشتی، جزو ورزش‌های سنتی ما ایرانی‌هاست، برخی به‌اشتباه از این اتفاق به‌عنوان «سرقت میراث ایران» یاد کردند؛ درحالی‌که این موضوع صحیح نیست.
1.  سال۱۳۸۹ جمهوری اسلامی ایران «آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای» را در فهرست آثار میراث ناملموس یونسکو ثبت کرد.
2.  طبق قوانین یونسکو، هر کشوری می‌تواند عناصر فرهنگی ناملموس خود را ثبت کند. این تعارضی با عناصر دیگر کشورها ندارد. مثلاً ازبکستان هم می‌تواند در سال آتی، چنین کاری انجام دهد. به‌هرحال این کشورها همه دارای کشتی و آیین‌های پهلوانی هستند.
3.  ثبت کشتی پهلوانی و آیین‌های زورخانه‌ای که فدراسیون بین‌المللی آن در تهران مستقر است، نشان می‌دهد این آیین در گستره کشورهایی فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران، ظهور و بروز دارد که جای افتخار است.
4. ثبت یک عنصر در فهرست میراث جهانی ناملموس، برای هیچ کشوری ایجاد مالکیت نمی‌کند؛ پس آذربایجان با ثبت فرهنگ پهلوانی، مالک آن نخواهد شد.
5.  کشورها می‌توانند میراث ناملموس‌شان را هم به ‌صورت مستقل و هم به‌صورت مشترک ثبت کنند؛ هرچند که یونسکو کشورها را به تدوین پرونده مشترک تشویق می‌کند. ثبت مشترک یک عنصر فرهنگی نشان‌دهنده ضعف نیست.
6.  «هنر ساختن و نواختن عود» یکی از پرونده‌هایی است که توسط ایران و سوریه در اجلاس اخیر یونسکو به ثبت رسید؛ در حالی‌که کشور مراکش به‌ عنوان میزبان هفدهمین اجلاس، یکی از بهترین و معروف‌ترین عودنوازی‌ها را دارد و سفیر مراکش نیز به‌ عنوان رئیس جلسه حضور داشت و اتفاقا پس از ثبت این عنصر، به جمهوری اسلامی ایران تبریک گفت. اکثر کشورهای عربی و آفریقایی ازجمله مراکش دارای عودنوازی هستند اما با پیشنهاد ایران و سوریه برای ثبت جهانی آن موافقت می‌کنند.
7.  این شرایط کنوانسیون انحصاری نیست که اگر عنصری در چند کشور ریشه دارد، برای ثبت آن محدودیتی وجود داشته باشد؛ همانطور که در کشورهای عربی و حتی مراکش، هیچ رسانه‌ای مدعی نشد که ایران، هنر ساختن و نواختن عود را سرقت کرده است!
8. وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پاسدار میراث‌فرهنگی ایران است. البته اگر نگاه‌های غیرتخصصی و هیجانی، فضای رسانه‌ای را ملتهب نکنند و اجازه بدهند شیرینی ثبت جهانی چهار عنصر مهم مانند شب یلدا به کام مردم بنشیند؛ رویداد مهمی که باعث شد تعداد آثار میراث‌فرهنگی ناملموس ایران از 17 به 21 برسد و جایگاه ایران در دنیا یک پله ارتقا پیدا کند و ششمین کشور دنیا از این لحاظ شود.