بلای خاکستری

سیدمحمد فخار _ روزنامه‌نگار

گاهی خواندن یک عدد به اندازه 100گزارش مفصل، اثرگذار است؛ مثل این عدد که در هزار روز اخیر، ساکنان پایتخت 356روز آلوده را گذرانده باشند؛ یا این عدد که تنها در سال گذشته 21هزار نفر جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست داده‌اند؛ حتی این عدد که مجموع روزهای پاک هزار روز اخیر تهران و اصفهان به 30روز هم نمی‌رسد.امروز، وضعیت هوا در 8کلانشهر کشور آلوده است و در چهارمین دوره مستمر آلودگی هوا قرار داریم؛ اما بی‌شک این دوره‌های نفسگیر ادامه دارند و باید برای کاهش میزان آلودگی هوا اقدام عاجل صورت بگیرد.طبق اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور، بیشترین نوزادان به‌دنیاآمده در هزار روز اخیر، در شهرهای تهران، اصفهان و مشهد متولد شده‌اند؛ اما جای تأسف دارد که نوزادان تهرانی، 356روز از هزار روز، یعنی یک‌سوم عمر خود را در دود و هوای آلوده تنفس کرده‌اند. در اصفهان این عدد، 404روز تنفس در هوای آلوده از هزار روز اخیر است و در مشهد نیز این عدد به 224روز آلوده می‌رسد. نوزادان البته تنها گروه حساس در برابر آلودگی هوا نیستند؛ بانوان باردار، سالمندان، بیماران قلبی، ریوی و ورزشکاران هم هر یک با لطمات سخت سلامت ناشی از آلودگی هوا مواجه می‌شوند. سهم مرگ‌های مستقیم و غیرمستقیم بر اثر آلودگی هوا نیز در این میان، کم نیست.بر اساس اعلام مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال97 حدود 13هزار نفر، در سال98 حدود 14هزار نفر، در سال99 حدود 16هزار نفر و در سال1400 حدود 21هزار نفر است؛ آماری که امسال با توجه به افزایش آلاینده‌های جوی در شهرهای بزرگ، بی‌شک بیش از سال گذشته خواهد بود.

3بازه زمانی
در این گزارش، برای بررسی دقیق کیفیت هوا، 3دوره زمانی 300روزه، 500روزه و 1000روزه را در نظر گرفته‌ایم و طی این 3دوره، کیفیت هوای 3شهر پرجمعیت کشور یعنی تهران، اصفهان و مشهد را بررسی کردیم. ناگفته نماند که طبق قوانین بالادستی کاهش آلودگی هوا، 8کلانشهر بحرانی در این زمینه وجود دارند که باید هرچه سریع‌تر اقدامات کنترل‌کننده توسط 23نهاد دولتی و غیردولتی در آنها برای کاهش آلودگی هوا اجرا شود؛ اما به جز شاخص‌های مقطعی کوتاه‌مدت، هیچ آمار و ارقامی از 5شهر تبریز، کرج، اراک، اهواز و شیراز در دست نیست. آمار کیفیت هوای 3شهر تهران، اصفهان و مشهد که در این گزارش به آن پرداخته شده است، از پرتال‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان و معاونت محیط‌زیست شهرداری مشهد اخذ شده است.