تنظیم برنامه تهران با همراهی سمن‌ها

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

برای نخستین‌بار از سازمان‌های مردم‌نهاد جهت همفکری در تنظیم برنامه‌ 4ساله شهرداری دعوت شده است و این کار با همکاری ستادی انجام شد که از مدت‌ها پیش وجود داشت، اما اکنون رویکرد جدیدی در پیش گرفته است. ستاد توانمند‌سازی سمن‌های شورای شهر تهران به‌دنبال تعامل و تسهیل ارتباط لازم میان گروه‌های مردمی و مدیریت شهری است. سید احمد علوی، رئیس این ستاد و عضو شورای شهر در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید که از نظرات نمایندگان سمن‌ها، ان‌جی‌اوها و گروه‌های جهادی برای تدوین برنامه چهارم توسعه شهرداری تهران استفاده می‌شود. او همچنین می‌گوید که هنوز سرای محله‌ها برای استفاده از گروه‌های داوطلب کاملا آماده نیستند و اعلام می‌کند به دنبال اصلاح قانون برای افزایش سطح مشارکت مردم هستند.

ستاد توانمند‌سازی‌ سمن‌ها هدف خود را تعامل با سمن‌ها و تسهیل امور مربوط به آنها بیان کرده است، اما مقصود از این کار در عمل چیست؟
از زمانی که مسئولیت ستاد توان‌افزایی را بر عهده گرفتیم این دغدغه برای ما مطرح بود که نحوه تعامل ما با سمن‌ها و استفاده از این ظرفیت‌ها به چه شکلی باشد. جایگاه ستاد و شورای شهر در رابطه با ان‌جی‌او‌ها، سازمان‌های داوطلبی، خیریه‌ها و گروه‌های جهادی کجاست؟ از طرف دیگر جایگاه شهرداری به‌عنوان متولی اجرا کجاست؟ در مدتی که گذشت با دوستان‌ ان‌جی‌او‌ها در این زمینه صحبت‌های زیادی انجام دادیم و با دوستانمان در مدیریت شهری نیز گفت و گو کردیم. بیشتر اعضای شورای شهر فعلی سابقه طولانی در مدیریت شهری دارند. جمع‌بندی بر این شد که در فعالیت‌های داوطلبانه مدیریت شهری، ستاد توان‌افزایی ابزار ارتباط با داوطلبان و نقش آن تسهیل‌گری است. چون شورا نقش اجرا ندارد، طبیعتا ستادی که وابسته به شوراست هم نباید نقش اجرا داشته باشد. در دوره‌های قبلی این اتفاق افتاده بود که ستاد سمن‌ها نقش اجرا را برعهده می‌گرفت؛ درحالی‌که از اسم آن هم مشخص است که باید سمن‌ها را توانمند و ارتباط آنها با تصمیم‌سازان و مجریان را تسهیل کنیم. تصمیم‌سازان، اعضای شورای شهر هستند که باید این داوطلبان بتوانند دغدغه‌های خود را به آنها منتقل کنند. یک تسهیل‌گری دیگر این است که بتوانیم این گروه‌ها را در کنار حوزه اجرا قرار دهیم. حوزه اجرا در اینجا شهرداری است. ممکن است در جایی هم به مشکل بخورند که ما از آنها حمایت می‌کنیم، اما به این معنا نیست که خود ما وارد کار اجرا شویم.
چه ضرورتی برای استفاده از گروه‌های مردمی وجود دارد؟
زمانی تهران یک‌میلیون نفر جمعیت داشت و حاکمیت و دولت می‌توانستند خودشان آن را مدیریت کنند. امروز این شهربیش از  10میلیون نفر جمعیت   دارد و به همین نسبت نیاز‌های متنوعی دارد که قطعا حاکمیت نمی‌تواند آن را اداره کند. 1200سمن و 500گروه جهادی در تهران ثبت شده‌اند. باید کسانی که انگیزه، تخصص و دغدغه دارند در کنار حاکمیت قرار بگیرند و کمک کنند که شئون مختلف شهر را انجام دهند.  
سمن‌ها در تنظیم بودجه شهرداری هم نقش دارند؟
این دوره با اعضای شورای شهر تصمیم گرفتیم که برنامه چهارم شورا و شهرداری را با همکاری سمن‌ها و گروه‌های جهادی تدوین کنیم و تا امروز هم نزدیک به 10جلسه در ستاد سمن‌ها با حضور نایب‌رئیس شورا‌، رئیس کمیته بودجه شورا، مدیرکل بودجه شهرداری و همه کسانی که مؤثر هستند، برگزار شده و در حال برگزاری است. همین نشان می‌دهد که تسهیل‌گری به نتیجه رسیده است.  
گرایش به فعالیت‌های داوطلبی چقدر در همکاری‌ها نقش دارد؟
فعالیت داوطلبانه یک امر فطری و درونی است، اما داوطلبی و فعالیت‌های داوطلبی در کشور ما نسبت به تمام کشور‌های دنیا نهادینه‌تر است؛ زیرا در فرهنگ ایرانی و اسلامی ما نهفته است. اتفاقی که می‌افتد این است که چقدر می‌توانیم فعالیت‌های داوطلبانه را ساماندهی کنیم. طبق آماری می‌گویند که در دنیا بیش از 100میلیون نفر برای فعالیت‌های داوطلبانه اعلام آمادگی کرده‌اند، اما فقط 30درصد از این تعداد ساماندهی شده‌اند. از طرف دیگر می‌گویند که 60درصد داوطلبان بانوان هستند. در کشور ‌ما فعالیت‌های داوطلبانه به این سمت رفت که ما بتوانیم حلقه‌های میانی و کسانی را ‌که واسط بین مردم و حاکمیت هستند، تقویت کنیم تا بتوانند خیلی از شئون حاکمیتی و دولتی را برعهده بگیرند و به مردم خدمت بدهند. ویژگی حلقه‌های میانی این است که چون به حاکمیت وابسته نیستند با فراز و فرود سیاسی دچار نقصان نمی‌شوند. در کشور ‌ما این فعالیت‌های داوطلبانه چه در قالب‌های سیاسی که بعد از انقلاب ایجاد شد مثل بسیج، جهاد سازندگی یا کمیته امداد و چه در قالب گروه‌های بین‌المللی مانند هلال‌احمر به‌خوبی نهادینه شده است. ما باید تلاش کنیم اینها را توانمند و وابستگی آنها را به حاکمیت‌ها کم کنیم.
اصلی‌ترین اقدام ستاد توان‌افزایی سمن‌ها را چه کاری می‌دانید؟
تدوین نقشه راه ستاد که بعد از 7،6ماه کار مستمر انجام شده است، اصلی‌ترین کار این دوره تا‌کنون بود که به‌زودی رونمایی می‌شود. نکته بعدی هم میزان مشارکت سمن‌ها در تدوین برنامه چهارم است که می‌توان به‌صورت دستاورد اولیه اعلام کرد. الان در مصوبات کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر هم می‌توان ردپای این گروه‌ها را دید هرقدر که مسیر بیشتر هموار شود، مشارکت در سطح شهر بیشتر می‌شود.