گزارش
تنها 2دستگاه قانون هوای پاک را اجرا می‌کنند
سیدمحمد فخار _ روزنامه‌نگار
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دیروز اعلام کرد که تنها 10درصد از دستگاه‌ها قانون هوای پاک را رعایت می‌کنند. این عدد در مقایسه با 23نهاد مسئول در این زمینه یعنی فقط 2دستگاه قانون هوای پاک را اجرا می‌کنند.مهم‌ترین برایند اجرایی 23دستگاه که طبق قانون در کیفیت هوای پاک در این زمینه مسئولیت دارند در 3بخش تقسیم‌بندی می‌شود که شامل منابع ثابت و متحرک و بنزین، گازوئیل و مازوت توزیعی می‌شود. طبق گزارش مهرماه سازمان بازرسی کل کشور، هنوز 21دستگاه برای بهبود قوانین هوای پاک اقدام کافی انجام نداده‌اند و حتی پرونده برخی از آنها در قسمت احضار به دستگاه قضا قرار دارد. در گزارش پیش‌رو به بررسی وضعیت فعلی و به‌روزرسانی شده اطلاعات درباره منابع آلاینده در 3بخش وسایل نقلیه، صنایع و سوخت پرداخته‌ایم.
70درصد فرسودگی
در بخش منابع متحرک تولید‌کننده آلودگی هوا هم‌اکنون ۲۵میلیون وسیله نقلیه در کشور داریم که ۱۷میلیون از آنها در مرز فرسودگی هستند و از این ۱۷میلیون نیز 1.5میلیون دستگاه موتورسیکلت هستند. این یعنی 70درصد وسایلی که هر روز در کشور تردد می‌کنند در مرز فرسودگی قرار دارند و باید برای از رده خارج کردن آنها فکری جدی شود. آنگونه که ایرج حشمتی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست به همشهری اعلام کرده، صنعت خودروسازی ما توان این را ندارد تا جایگزینی این همه وسایل نقلیه را انجام دهد و از طرفی در برخی استان‌ها وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند اتوبوس‌ها به‌قدری قدیمی و آلاینده هستند که حتی نمی‌توان روی آنها تجهیزات کاهنده آلودگی هوا را نصب کرد. این وضعیت نشان می‌دهد که از گذشته فکری در این‌باره نشده است. مهم‌ترین سند قانونی برای بهبود کیفیت هوای کشور قانون هوای پاک است که در شهریور سال96 توسط مجلس تصویب شد اما طی 5سال اخیر به ندرت دستگاهی آن را اجرا کرده است. طبق این قانون 23دستگاه در امر بهبود کیفیت هوا وظیفه دارند اما اصول آن تا حدی زمین مانده که رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دیروز اعلام کرد تنها ۱۰درصد دستگاه‌ها قانون هوای پاک را اجرا می‌کنند. علی سلاجقه در این‌باره گفته است: امسال عزم برای اجرای این قانون جزم شده و پیگیر تامین بودجه 3میلیارد دلاری در بودجه سال ۱۴۰۲ هستیم که اگر مصوب شود، گام رو به جلویی خواهد بود. ماه گذشته معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست خبر داد که تاکنون 3هزار واحد آلاینده در کشور احصا شده است. این آمار در راستای پیگیری کاهش آلودگی هوای منتشر شده از منابع ثابت اعلام شده اما نکته قابل توجه اینکه برخورد جدی با آنان در توان نیروی انسانی و ظرفیت سیاسی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست. نکته مورد توجه اینکه واحدهای آلاینده در فاصله کمی از انجام بازدید می‌توانند چرخه سوخت و خروجی دود خود را چند برابر آلاینده کنند و برای نظارت بر این منابع چاره‌ای جز نظارت‌های آنلاین و دانش‌پایه نیست. از سویی این 3هزار واحد آلاینده اگر همه منابع ثابت آلوده‌کننده هوا باشند، یا دولتی هستند که تکیه به وزارتخانه‌های حامی تولید و کار بومی دارند که متوقف کردن یا جریمه سنگین برای آنها ممکن نیست یا خصوصی هستند که آنها نیز تکیه به قوانین خصوصی‌سازی دارند.
مسئله کیفیت سوخت
دیروز دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست نتایج آخرین وضعیت کیفیت سوخت در کشور را اعلام کرد که طبق آن کیفیت سوخت در مناطق پرتردد و مسیرهای بین‌شهری کلانشهرها با استانداردهای موجود در کشور مطابقت دارد. این خبر در شرایطی اعلام شد که پیش از آن برخی خبرهای تأیید نشده درباره ورود بنزین پتروشیمی شنیده شده بود. مطابق قوانین و مصوبات بالادستی در راستای بهبود کیفیت هوا باید در اطراف شهرهای بزرگ بنزین یورو4 توزیع شود و در سایر نقاط نیز طبق زمانبندی‌های رسمی وزارت نفت، کیفیت بنزین توزیعی به بهترین کیفیت ممکن برسد. برای پیگیری این نکته، سازمان حفاظت محیط‌زیست سالانه ۲۰۰نمونه سوخت را به‌صورت تصادفی از جایگاه‌های توزیعی استان‌های مختلف برداشت می‌کند اما طی 2سال اخیر هیچ آمار دقیقی از این شرکت در بخش پایش سوخت به رسانه‌ها ارائه نشده است. البته نتیجه پایش‌های اخیر سازمان حفاظت محیط‌زیست گویای این است که کیفیت سوخت کلانشهرها با استانداردهای موجود در کشور مطابقت دارد اما از آنجا که هنوز هیچ عدد و رقمی درباره محتوای گوگرد، محتوای بنزن و اکتان در فصول مختلف و حتی جایگاه‌های احصا شده اعلام نشده، همچنان در کیفیت سوخت توزیعی ابهام وجود دارد.
مکث
وضعیت تهران در سال‌جاری
امروز دویست‌وپنجاه‌وهشتمین روز سال1401 است و جای تأسف دارد که مردم تهران در 45درصد روزهای گذشته از سال، هوای آلوده تنفس کرده‌اند. این در شرایطی است که براساس اعلام مسئولان وزارت نیرو، هنوز نیروگاه‌های اطراف تهران مازوت‌سوزی را شروع نکرده‌اند و اگر این تغییر انجام شود، باید منتظر بدتر شدن هوا در روزهای آینده بود. از ابتدای دهه90 تاکنون یعنی طی 11سال اخیر هیچ‌گاه هوای پایتخت به نسبت امسال آلوده نبوده است.
