گزارش
چرا جنگ اوکراین تمام نمی‌شود؟
اشتباهات محاسباتی رهبران سیاسی، تقابل ایدئولوژیک و سود هنگفت شرکت‌های تسلیحاتی، موانع بزرگ توقف جنگ در اوکراین هستند
پنتاگون اعلام کرده پیشنهاد شرکت بوئینگ برای تولید و تامین بمب‌های کوچک و ارزان‌قیمت را که به سادگی روی راکت‌های ام-26آمریکایی نصب می‌شوند برای ارسال به اوکراین بررسی می‌کند. نکته قابل توجه این است که برد ۱۵۰کیلومتری این راکت‌ها به اوکراینی‌ها امکان می‌دهد تا به اهدافی پشت جبهه روسیه و حتی خاک این کشور حمله کنند. رویترز به نقل از منابع مطلع نوشته، بمب‌های GLSDB بوئینگ احتمالا اوایل بهار ۲۰۲۳ در اختیار اوکراین قرار خواهند گرفت. بیش از 9ماه از آغاز جنگ اوکراین می‌گذرد و با توجه به ارسال تسلیحات جدیدی که می‌تواند به کی‌یف این قابلیت را بدهد که خاک روسیه را هدف قرار دهد، به‌نظر می‌رسد باید منتظر تشدید جنگ بود و فعلا خبری از پایان و حتی آتش‌بس نیست. اما چه دلایلی باعث طولانی شدن این جنگ شده است؟
اشتباهات محاسباتی
در طول 2 قرن گذشته اغلب درگیری‌های نظامی در جهان به‌طور میانگین 3 یا 4 ماه طول کشیده است. اما به اعتقاد ناظران، جنگ‌ها به 3 دلیل استراتژیک طولانی می‌شوند: زمانی که رهبران سیاسی فکر می‌کنند شکست‌شان در جنگ بقای سیاسی‌شان را تهدید می‌کند؛ زمانی که رهبران از قدرت خود و دشمن محاسبه درستی ندارند و زمانی که نگران هستند دشمن امروز در آینده، قوی‌تر از گذشته ظاهر شود. مجله فارین‌افرز می‌نویسد: «در جنگ اوکراین تمامی این موارد کم‌وبیش دیده می‌شوند؛ مثلا، اگر پوتین باور داشته باشد که شکست در جنگ روسیه می‌تواند به زمامداری او در روسیه پایان دهد، صرف‌نظر از پیامدهای آن برای مردم روسیه، جنگ در اوکراین را ادامه خواهد داد.»
یکی دیگر از عواملی که باعث طولانی شدن جنگ‌ها می‌شود عدم‌قطعیت است. معمولا با گذشت چند ماه از جنگ، طرفین نسبت به توان نظامی خود و طرف مقابل ارزیابی نسبتا واقعی‌بینانه پیدا می‌کنند و برهمین اساس تلاش می‌کنند تا برای پایان دادن به درگیری ـ با میانجی یا بدون آن ـ به توافق برسند، اما در برخی موارد ازجمله جنگ اوکراین، چنین نشده است. نیروهای اوکراینی فراتر از انتظارات ظاهر شده‌اند و با حمایت غرب در برابر نیروهای روسیه مقاومت کرده‌اند. با این حال، مشخص نیست که اوکراینی‌ها بتوانند نیروهای روسیه را از خاک خود بیرون کنند. نکته دیگر اینکه، از راه رسیدن زمستان سرد می‌تواند باعث شود تا کشورهای اروپایی که این روزها به‌شدت درگیر بحران اقتصادی و انرژی هستند تمایل خود را برای ادامه حمایت از کی‌یف از دست بدهند. در این میان تأثیرات داخلی جنگ اوکراین بر روسیه ازجمله فرمان بسیج عمومی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، صادر کرده و اعتراض‌هایی را در روسیه به‌دنبال داشته نیز در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد. این ابهام‌ها در شرایط فعلی، در بی‌میلی طرفین برای توافق صلح نقش مهمی داشته است. فارغ از اینها، جنگ اوکراین تا حدی ریشه‌های ایدئولوژیک دارد. به اعتقاد منتقدان غربی مسکو، پوتین برای هویت اوکراینی و دولت این کشور اعتباری قائل نیست. از سوی دیگر، اوکراین نیز نشان داده که هیچ تمایلی به سازش ندارد و هرگونه نظر مخالفی را در این زمینه به‌شدت طرد می‌کند. فارین‌افرز می‌نویسد: «فرقی نمی‌کند که از چه اصطلاحی برای طرفین مخالف با آتش‌بس و مذاکره استفاده کنیم؛ نتیجه تقریبا یکسان است: هر دو طرف سیاست عملگرایانه را رد و برای اهدافی آرمانی مبارزه می‌کنند؛ امری که باعث می‌شود تا چشم‌انداز پایان این جنگ حداقل تا یک‌سال آینده در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.»
سود هنگفت فروش تسلیحات
منافع شرکت‌های تسلیحاتی عاملی است که اغلب در تحلیل‌ها از جنگ اوکراین نادیده گرفته شده است. فروش‌های تسلیحاتی نقش مهمی در ادامه یافتن این جنگ دارد. پنتاگون در شرایطی از ارسال تسلیحات جدید به اوکراین خبر داده که دولت جو بایدن در آمریکا از زمان آغاز جنگ، صدها میلیون دلار تسلیحات به اوکراین فروخته است. در این مدت، روند قانونی دریافت مجوز فروش تسلیحات از سوی شرکت‌های خصوصی که معمولا چند هفته زمان نیاز داشت اکنون به چند ساعت رسیده است. گفته شده، تنها در 4 ماه نخست 2022، وزارت خارجه آمریکا بیش از 300میلیون دلار معاملات تسلیحاتی با اوکراین را تأیید کرده است. این در حالی است که ارزش مجوزهای این وزارتخانه برای معاملات تسلیحاتی با اوکراین در کل سال گذشته به 15میلیون دلار هم نمی‌رسد. نیویورک‌تایمز نوشته: شاید در مقایسه با قرارداد 17.5میلیارد دلاری کاخ‌سفید با اوکراین که تسلیحاتی چون مسلسل، موشک‌های ضدتانک و کمک‌های امنیتی را شامل می‌شود ناچیز به‌نظر می‌رسید، اما مسئله اصلی، نبود امکان ردیابی قراردادهای تسلیحاتی شرکت‌های خصوصی است. اوگا تورس، فعال حقوقی در زمینه صادرات تسلیحات، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «افراد زیادی که قبلا در کار فروش تسلیحات نبودند امروز وارد این معامله‌ها شده‌اند، چون کار پرمنفعتی است. امروز می‌بینیم که حتی پزشکان و صاحبان کسب‌وکارهای خصوصی وارد این بازار شده‌اند. این غرب وحشی است.» وب‌سایت پراجکت سندیکیت در مطلبی تحلیلی در این رابطه می‌نویسد: سودهای هنگفت شرکت‌های تسلیحاتی آمریکا یکی از دلایلی است که امکان پایان جنگ اوکراین حداقل در ماه‌های آینده را کمرنگ کرده است. پیمانکاران تسلیحاتی آمریکایی که چندین دهه از مزایای جنگ‌های طولانی‌مدت در عراق و افغانستان بهره‌مند بردند، اکنون به فرصت‌های جنگ اوکراین چشم دوخته‌اند. این شرکت‌ها که اکنون 39درصد از تجارت جهانی تسلیحات نظامی را در دست دارند، روند مسلح کردن اروپا را مدت‌ها قبل از حمله روسیه به اوکراین آغاز کرده بودند و اکنون در حال استفاده حداکثری از شرایط جنگ اوکراین هستند.
در همینه زمینه :
