پارکی که هنوز مخصوص بانوان نیست

مطهره حاجی قاسمی| قزوین- خبرنگار:

گاهی دلت می‌خواهد در یک گوشه دنج خلوت کنی و کمتر با آدم‌ها روبه‌رو شوی و ساعت‌هایی را به خودت مشغول‌باشی. به‌خصوص زن اگر باشی، دوست‌داری بعضی وقت‌ها در محیطی خارج از خانه، فارغ از هر نگاهی با دوستانت بگویی و بخندی بی‌آن که نگران قضاوت دیگران باشی. اما کجای این شهر پناهت می‌دهد تا از آپارتمان‌های محدود بیرون بزنی و ریه‌هایت را به یک نفس بلند وعمیق آرام مهمان کنی؟ 

بعضی از امکانات و تجهیزات در هر شهر شاید در نگاه اول جزو ضروریات و مسائل مهم نباشد، اما با دقت بیشتر و تمرکز بر آن می‌توان به عمق اهمیت و اثرگذاری آن پی برد. یکی از این امکانات، فضای تفریحی ویژه بانوان است، جایی که زنان و دختران جوان بتوانند با راحتی و آسایش به ورزش‌ها و فعالیت‌های مفرحی بپردازند که در پارک‌های عمومی منع قانونی و یا عرفی دارند. 

ساخت پارک زنان‌ در‌واقع پاسخ به نیازی است که به دلیل محدودیت‌های جامعه یا ترجیح شخصی، برای بانوان به وجود آمده است. به اعتقاد برخی از جامعه‌شناسان، این مسأله می‌تواند تا حدی به بهبود شرایط جسمی با ورزش منجر شود. 
پارک‌های ویژه زنان مکان‌هایی هستند که ‌ زنان و دختران جوان می‌توانند با استفاده از لباس‌های راحت و مناسب، در آن به ورزش و تفریح بپردازند‌. رعایت امنیت اجتماعی، محصور بودن و مشرف نبودن ساختمان‌های اطراف، از ویژگی‌های اصلی این مراکز است. همچنین آفتابگیر بودن، زن بودن کارکنان و نگهبانان‌ و ‌وجودسامانه آب، برق، گاز، تلفن، سرویس بهداشتی، مهدکودک، زمین بازی کودکان، سالن ورزشی، استخر، پیست دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی، ‌بوفه و رستوران، کتابخانه، نمازخانه، سالن اجتماعات و وجود آلاچیق برای برگزاری نشست‌های دوستانه و نیمکت ثابت و سیار، نیز معمولاً برای این پارک‌ها در نظر گرفته می‌شود؛ امکاناتی که هردو پارک ویژه بانوان درقزوین از آن محروم است. ورود و خروج و کار آقایان درمحیط پارک در ایام هفته و هنگام ورزش بانوان کاملاً آزاد است اما از ورود پسر‌بچه‌های بالای 7 سال جلوگیری می‌شود؛ دو قانونی که کاملاً با هم مغایرت دارند. 

یکی از بانوان ورزشکار‌ که بیشتر ایام هفته در پارک بانوان ورزش می‌کند، جانمایی غلط این پارک و رفت وآمد آقایان را یکی از مشکلات بزرگ در این پارک می‌داند و می‌افزاید: حالا ما بوفه و زمین مخصوص دوچرخه‌سواری نمی‌خواهیم اما دیگر ورود و خروج آقایان باغبان و کارگران شهرداری در 7 روز هفته در پارک ابدا توجیه ندارد و برازنده پارکی به نام بانوان نیست. 
«ملیحه سلطانی» در ادامه می‌افزاید: اختصاص یک روز تعطیل در هفته برای کارکنان پارک کار بسیار بجا و لازمی است و هیچ کدام از بانوان شهر راضی به کار بیست و چهار ساعته اعضا و نگهبانان نیستند. آنها می‌توانند به کارهای برقی یا باغبانی پارک در روزهای تعطیل بپردازند تا بانوان در پارکی که به نام آنها ساخته شده است، راحت باشند. 

بانوی ورزشکار دیگری که از میانه صحبت‌‌ وارد می‌شود، می‌گوید: پارک‌های بانوان معمولاً محل‌هایی در شهر هستند که خانم‌ها در آنجا بتوانند کمی آفتاب بگیرند و یا به‌راحتی دوچرخه‌سواری کنند اما هیچ‌کدام از دو پارک بانوان قزوین دارای این خصوصیات نیست و بانوان فقط بدون همسران و پسران خود در محلی دور هم جمع می‌شوند. 
وی که نامش «آرین توسلی» است، در ادامه می‌گوید: پوشیدن بلوز و شلوار ورزشی در این پارک ممنوع است و اگر خانمی بخواهد لباس ورزشی بپوشد نگهبانان به وی تذکر می‌دهند. این مطلب معنی پارکی به نام بانوان را زیر سؤال می‌برد. علاوه بر این، سرویس‌های بهداشتی پارک بانوان نرگس نیز ‌ آب گرم ندارند و این موضوع برای خانم‌هایی که همیشه فرزندی کوچک به همراه دارند و نیاز به آب گرم پیدا می‌کنند اصلاً قابل توجیه نیست. 


تفکر مدرن در فضای شهری

یک جامعه‌شناس در‌این‌باره به همشهری می‌گوید: در شرایطی که جامعه ما از مرز سنت به شکل اولیه‌اش گذر کرده و مدرنیسم را تجربه کرده است، بعید به نظر می‌رسد که تفکر مدرن در فضای شهری ما حاکم نشود. 
«یلدا ناوشک» می‌افزاید: مردم از نظر نوع و سطح تحصیلات و دیگر شاخص‌ها از سبک زندگی مدرن بهره ‌گرفته‌اند به همین دلیل زندگی در شهری پر ازدحام و پر‌ترافیک مثل قزوین به‌طور جدی به فضاهای فرهنگی و اجتماعی مثل فرهنگسرا و بوستان و پارک برای گروه‌های سنی و به تفکیک جنسیت نیاز دارد. قابلیت و ظرفیت فرهنگی ‌استفاده از این فضاها برای مردم قزوین کاملاً وجود دارد. 

وی در ادامه، به ضرورت‌های وجود بوستان ویژه بانوان اشاره می‌کند و دلایل آن را این‌گونه عنوان می‌کند:. اولین دلیل، وجود فرهنگ ایرانی‌ـ اسلامی ‌‌مردم است که حضور دو جنس مخالف را در کنار هم برای فعالیت‌های تفریحی نمی‌پسندد؛ دوم استقبال اکثریت جمعیت زنان و دخترانی است که مشتاق استفاده از این نوع فضاها هستند و مهم‌تر از همه، تضمین سلامت روانی ‌ـ اجتماعی جامعه ضرورت وجود این امکانات را قوت می‌بخشد. 

ناوشک معتقد است که ساخت این فضاها، احترام به حقوق شهروندانی است که حضور در فضاهای مختلط را مانع از تفریح سالم خود می‌بینند و همچنین احترام به حقوق مردان برای داشتن آزادی عمل بیشتر در فضای خاص خودشان است. 
ناوشک می‌افزاید: یک جامعه سالم جامعه‌ای است که همه نوع امکانات و فضا‌ را برای همه گروه‌ها و اقشار و طبقات اجتماعی، با هر گروه سنی و از هرجنس و هر سطحی، چه به‌طور گروهی و یا به‌طور مجزا و تفکیک شده، در نظر بگیرد و این موضوع باید در شهر‌سازی هم دیده شود.


جانمایی نامناسب پارک‌های بانوان

«حکم‌آباد هزارجریب» محلی است که در آن بعد‌ها پارک بانوان ساخته شد. «بوستان نرگس» در میانه خیابان شهید بابایی دقیقاً در مرکز شهر قرار گرفته است. این بوستان دو در ورودی دارد که فقط یکی از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در رو به خیابان فرعی دقیقاً مقابل ساختمان‌های قدیمی بانک مسکن جانمایی شده است که آنها نیز روزی جزئی از محله حکم‌آباد بودند. می‌توان گفت، بوستان نرگس به‌عنوان تجربه اول استان در ساخت بوستان بانوان از جانمایی خوبی برخوردار نیست، اما جایی برای استفاده و تفریح بانوان است تا شاید ساعتی را بتوانند در کنار دوستان خود بگذرانند. تجربه بعدی ساخت پارک بانوان در منطقه مینودر بود که بوستان ریحانه نام گرفت و از نظر جانمایی، نه‌تنها دست‌کمی از پارک نرگس ندارد، بلکه به شکل بدتری ایجاد شده است. همین عامل باعث شده که بوستان ریحانه خلوت و بدون مراجعه‌کننده باشد. البته این به آن معنی نیست که زحمات مسئولان و نگاهشان به بانوان را نادیده بگیریم، اما به هر حال باید معایب کار هم بررسی شود تا بتوان با تکیه بر تجربیات گذشته، کارهای جدید را بدون نقص انجام داد.