بازگشت ترور به استانبول

آرامش شهر استانبول در عصر پاییزی یکشنبه با انفجار مرگبار یک بمب به هم خورد. انفجار بمب در یکی از گردش‌پذیرترین مناطق شهر استانبول در خیابان استقلال صورت گرفت. تصاویر این حادثه، شیشه‌های فروریخته و مغازه‌های آسیب‌دیده پس از انفجار ساعت 4:20دقیقه عصر را نشان می‌داد. کمی بعد تصاویر دوربین‌های مداربسته، جزئیاتی از لحظه انفجار را فاش کرد. براساس این تصاویر، زنی نشسته بر نیمکت چوبی در کنار یک گلدان سیمانی بزرگ، کیف خود را رها می‌کند و حدود یک دقیقه بعد، کیف در میانه جمعیت عابران منفجر می‌شود.
الجزیره به نقل از منابع دولتی در ترکیه، آخرین آمار انفجار در قلب استانبول را 6کشته و 81زخمی اعلام کرده است. سلیمان سویلو، وزیرکشور ترکیه درباره مجروحان این حادثه گفته است: «از 81مجروح، 50نفر ترخیص شده‌اند، 5نفر از مجروحان تحت مراقبت ویژه قرار دارند و حال 2نفر از آنها وخیم است.»

عامل انفجار کیست؟
پس از این انفجار، کسی مسئولیت این اقدام تروریستی را برعهده نگرفت، اما وزیرکشور ترکیه انگشت اتهام خود را به‌سوی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) نشانه رفت و گفت: «شواهد حاکی از آن است که عاملان این انفجار از گروه پ‌ک‌ک و شاخه سوریه‌ای آن، حزب اتحاد دمکراتیک (پ‌ی‌د) دستور گرفته‌اند.» سلیمان سویلو همچنین وعده انتقام داد و افزود که نیروهای امنیتی بر این باورند که دستور انفجار از کوبانی در سوریه صادر شده است.
کوبانی یا عین‌العرب شهری با جمعیت اکثریت کرد در شمال سوریه و هم‌مرز با ترکیه است که کنترل آن در دست نیروهای حزب اتحاد دمکراتیک است. ترکیه، طی چند سال گذشته و از سال 2016که عملیات «سپر فرات» را در شمال سوریه آغاز کرد، هدف عملیات نظامی خود را مقابله با نیروهای کرد سوریه‌ای می‌داند و با تروریستی توصیف کردن این گروه‌ها، آنها را به ارتباط با شاخه ترکیه‌ای آن، یعنی پ‌ک‌ک متهم می‌کند که در ترکیه به‌عنوان گروهی تجزیه‌طلب و تروریستی تقسیم‌بندی می‌شود.
عملیات جست‌وجو برای دستگیری عامل حمله تروریستی استانبول از همان ساعات نخست آغاز شد. بکیر بوزداغ، وزیر دادگستری ترکیه در همان ساعات نخست پس از این رویداد به تلویزیون هابرترک گفت که تمرکز نیروهای امنیتی روی زنی است که حدود 40دقیقه روی نیمکتی در نقطه انفجار نشسته بود و انفجار چند دقیقه پس از رفتن او رخ داد.
بامداد دوشنبه پلیس استانبول از دستگیری یک زن سوریه‌ای خبر داد که به‌گفته آنها از منطقه عفرین سوریه به‌طور غیرقانونی وارد خاک ترکیه شده است. پلیس هویت این زن را «احلام البشیر» 23ساله اعلام کرد و افزود که او توسط نیروهای کرد آموزش دیده است. پلیس استانبول همچنین در بیانیه‌ای جزئیات بیشتری از عملیات خود را اعلام کرد و گفت که 46نفر دیگر نیز در ارتباط با این حمله دستگیر شده‌اند. براساس گزارش پلیس، در جریان تعقیب عاملان بمبگذاری استانبول، 1200دوربین امنیتی بررسی شد و 21مکان مختلف مورد حمله قرار گرفته است.
وزیر کشور ترکیه درباره ارتباط میان حمله تروریستی استانبول و نیروهای کرد گفته است: پلیس صدای ضبط‌شده‌ای از اعضای پ‌ک‌ک در اختیار دارد که آنها در این گفت‌وگو تأکید کرده‌اند عامل بمبگذاری باید قبل از دستگیری پلیس کشته شود. سلیمان سویلو همچنین افزود که عامل این حادثه تصمیم داشته تا قبل از دستگیری به یونان فرار کند.

پ‌ک‌ک؛ متهم ردیف اول 
اگرچه پ‌ک‌ک با انتشار بیانیه‌ای دست داشتن در بمبگذاری استانبول را رد کرده، اما طی چند سال گذشته انفجارها و حوادث تروریستی متعددی به این گروه منتسب شده است. پ‌ک‌ک که از سال 1984علیه دولت ترکیه اسلحه به‌دست گرفته، قبلاً نیز حملاتی را در سراسر این کشور انجام داده‌ است. الجزیره گزارش داده که این گروه هم‌اکنون عمدتاً از پایگاه‌های آن سوی مرز ترکیه در عراق و سوریه فعالیت می‌کند. غیراز ترکیه، اتحادیه اروپا، ایران، آمریکا و بسیاری از دیگر کشورها نیز پ‌ک‌ک را به‌دلیل اقدامات مرگبار گذشته‌اش علیه غیرنظامیان در ترکیه به‌عنوان یک سازمان تروریستی معرفی می‌کنند.
ترکیه 6ماه پیش نیز عملیاتی را تحت عنوان «پنجه در پنجه» در شمال عراق علیه پ‌ک‌ک آغاز کرد و هدف خود را نابود کردن تمام اردوگاه‌های این گروه در این مناطق و پایان دادن به فعالیت این گروه در ترکیه اعلام کرد. به‌نظر می‌رسد این عملیات نظامی، دست‌کم در این مقطع موفق نبوده است؛ چراکه به‌گفته مقامات آنکارا، این گروه موفق شده بار دیگر در قلب استانبول دست به عملیات تروریستی بزند.

انفجار استانبول و انتخابات
انفجار عصر یکشنبه استانبول، نخستین انفجار تروریستی در این کلانشهر مهم و توریستی ترکیه نیست. ترکیه بین سال‌های 2015تا 2017 نیز مورد حملات تروریستی و بمبگذاری‌های مرگباری قرار گرفت که برخی از آنها توسط گروه تروریستی داعش و برخی دیگر توسط گروه تروریستی پ‌ک‌ک انجام شد.
در عین حال آنچه مسلم است، تأثیر انفجار اخیر استانبول بر انتخابات پیش‌رو در ترکیه است. انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه قرار است حدود 6ماه دیگر در میانه ماه مه‌2023برگزار شود و از هم‌اکنون رقابت میان حزب حاکم به رهبری رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور و رقبای او در حزب سکولار جمهوریخواه خلق و دیگر احزاب مخالف آغاز شده است. تردیدی نیست که انفجار اخیر استانبول می‌تواند حمایت از دولت اردوغان برای انجام اقدامات امنیتی را بیشتر کند. این اقدامات امنیتی برای کنترل اوضاع حتی می‌تواند دامن رقبای سیاسی اردوغان را هم بگیرد؛ به‌ویژه آنکه از یک ماه پیش مقام‌های دادستانی استانبول درخواست حبس ۱۵ماهه برای اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول که یکی از رقبای بالقوه رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری است را مطرح کرده‌اند. امام اوغلو از حزب جمهوریخواه خلق است. او در سال 2019 توانست با شکست دادن نامزد حزب حاکم عدالت و توسعه، قدرت را در استانبول به‌عنوان مهم‌ترین شهر ترکیه به‌دست بگیرد. انفجار استانبول احتمالا کارنامه خوبی برای شهردار مخالف اردوغان نخواهد بود و طبیعی است که دست اردوغان برای متهم کردن رقبای سکولارش در استانبول را باز خواهد گذاشت. چه‌بسا حتی اقدامات قضایی علیه شهردار استانبول که به توهین به فرماندار سابق این شهر متهم است، پس از انفجار اخیر آسان‌تر باشد. 

مکث
مدیریت رسانه‌‌ای ترکیه در جریان حمله استانبول
ساعاتی پس از انفجار تروریستی استانبول، دادگاه جنایی این شهر با صدور حکمی پخش همه اخبار دیداری و شنیداری مرتبط با این انفجار را در شبکه‌های تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی ممنوع اعلام کرد. همچنین اطلاع‌رسانی درباره این حادثه صرفا از سوی مراجع معدود رسمی صورت گرفت. نخستین اطلاع‌رسانی را فرماندار استانبول انجام داد و پس از او نیز مقامات دولتی ترکیه ازجمله وزیر کشور و فرمانده پلیس استانبول اطلاعات تکمیلی را اعلام کردند. رئیس‌جمهور نیز ساعاتی پس از وقوع حمله، موضع‌گیری رسمی کرد. علاوه بر اینها، شبکه‌های رسمی و تلویزیون دولتی ترکیه و همچنین خبرگزاری‌ها و وب‌سایت‌های خبری این کشور نیز از انتشار تصاویر اجساد قربانیان این حادثه خودداری کردند.