برآورد اشتباه سازمان سیا درباره حملات 11سپتامبر

در میانه هیاهوی انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا، دولت این کشور بی‌سروصدا سندی طبقه‌بندی شده مربوط به لشکرکشی آمریکا به افغانستان و عراق پس از حملات 11سپتامبر را منتشر کرده است. این سند خلاصه‌ای از مصاحبه کمیسیون 11سپتامبر با جورج دبیلو‌بوش، رئیس‌جمهور وقت آمریکا و دیک چنی، معاون اوست. گفته شده این مصاحبه 29آوریل 2004یعنی یک سال پس از حمله آمریکا به عراق انجام شده، اما ضبط نشده است. تنها سندی که از این مصاحبه ‌وجود دارد، دست‌نوشته‌های فیلیپ زلیکو، رئیس کمیسیون 11سپتامبر است که خلاصه‌ای است از آنچه در این گفت‌وشنود گذشته است.
برجسته‌ترین نکته در دست‌نوشته‌های زلیکو این جمله است: «به‌نظر می‌رسد جورج بوش نسبت به حجم کشتار و ویرانی که جنگ‌هایش در جهان به جا گذاشته، هیچ درکی نداشته است.» این مصاحبه درست زمانی انجام شده که اعتراض‌های گسترده‌ای در عراق علیه اشغالگری آمریکا آغاز شده بود؛ اشغالگری که هزاران سرباز آمریکایی و ده‌ها هزار عراقی را به کام مرگ کشاند. بوش در این مصاحبه‌گفته زمانی که نخستین هواپیما به ساختمان برج‌های دوقلوی تجارت جهانی اصابت کرد، فکر کرده که حتما اشتباهی رخ داده و خلبان به اشتباه هواپیما را به ساختمان کوبیده است، اما زمانی که دومین هواپیما به ساختمان دیگر تجارت جهانی برخورد کرد، به این نتیجه رسیده که آمریکا مورد حمله قرار گرفته است. وب‌سایت تحلیلی اینترسپت در این رابطه نوشته: جالب‌ترین قسمت این سند بخشی است که نشان می‌دهد چطور دیک چنی صبح روز 11سپتامبر مدیریت امور را به‌دست گرفته است. در آن دوره، وسایل ارتباطی تقریبا از کار افتاده بودند و جورج بوش به‌شدت تحت‌تأثیر شایعات و گزارش‌ها درباره اهداف احتمالی بعدی مهاجمان قرار گرفته بود. یکی از این اهداف احتمالی مزرعه خصوصی او در کرافورد تگزاس بوده است.
براساس اسناد منتشرشده، خطوط امن تلفن میان بوش و چنی مرتبا قطع می‌شده و رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌توانسته با دونالد رامسفلد، وزیر دفاع، ارتباط برقرار کند؛ مسئله‌ای که او را به‌شدت عصبانی کرده بود. او در نهایت به پایگاه نیروی هوایی در نبراسکا می‌رود که تجهیزات ارتباطی بهتری داشته و تا 9ساعت از بازگشت به کاخ‌سفید خودداری می‌کند. چنی در این مدت با کسب اطلاع از اینکه هواپیماهای استفاده شده در عملیات تروریستی آن روز، مسافربری بوده به ارتش اجازه ساقط کردن هواپیماهای احتمالی بعدی دخیل در حمله را می‌دهد. گفته شده، حداقل 5مورد گزارش هواپیماربایی وجود داشت که بعدا مشخص شد همگی نادرست بودند.
بوش در این مصاحبه درباره سیاست موسوم به «جنگ علیه تروریسم» گفته بود که متحدان واشنگتن هیچ تمایلی برای پیوستن به این اقدام آمریکا را نداشتند. در جایی از مصاحبه با بوش درباره گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا در مورد «حمله تروریستی قریب‌الوقوع از سوی بن لادن» پرسیده می‌شود که بوش پاسخ می‌دهد: این گزارش، فقط یک برآورد اطلاعاتی عادی بود و جزئیات مشخصی برای تصمیم‌گیری نداشته است. بوش به کمیسیون می‌گوید: که حتی برآورد سازمان سیا این بوده که حمله تروریستی از سوی بن‌لادن، قرار است خارج از مرزهای آمریکا اتفاق بیفتد.
چنی نیز در این مصاحبه با انتقاد از نظارت کنگره بر عملیات‎های نظامی به‌ویژه عملیات‌هایی که توسط سازمان سیا اجرا می‌شد، گفته بود که این رویکرد سیا را تضعیف کرده است. او تأکید کرده بود که اغلب عملیات‌های سازمان سیا باید محرمانه و در سایه انجام شوند و دخالت کنگره مخرب است.
با گذشت بیش از 2دهه از آغاز جنگ‌های آمریکا در افغانستان و عراق هنوز تعداد دقیق قربانیان این حملات مشخص نیست. روزنامه واشنگتن‎پست سال 2018در گزارشی با اشاره به هزینه‌های انسانی جنگ‌های آمریکا نوشت: «مشخص کردن شمار دقیق قربانیان جنگ‌های آمریکا پس از 11سپتامبر تقریبا غیرممکن است، اما اگر براساس برخی آمارهای محلی و رسمی فقط بخواهیم شمار قربانیان جنگ عراق را حدود 600هزار نفر تخمین بزنیم، یعنی مجموع کسانی که در حملات و ناآرامی‌های ناشی از فروپاشی زیرساخت‌های امنیتی و اقتصادی این کشور در فاصله زمانی 2003تا 2011جان خود را از دست دادند، این رقم معادل جمعیت شهر واشنگتن دی‌.سی در سال 2010بوده است.»