جبران افت بهاری شاخص‌کسب‌وکار در تابستان

شاخص ملی محیط کسب‌وکار بعد از افت 2.7درصدی در فصل بهار و در فصل تابستان بهبود پیدا کرده و به همان سطح زمستان 1400بازگشته است. به‌گزارش همشهری، بررسی نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار در تابستان امسال، از رسیدن این شاخص به 5.88(نمره بدترین ارزیابی 10است) حکایت دارد که تقریباً با وضعیت زمستان 1400(با میانگین 5.83) همسطح است.

کسب‌وکار در محاصره عوامل تکراری
براساس نتایجی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در تابستان 1401منتشر کرده در این فصل نیز محیط کسب‌وکار در محاصره مؤلفه‌های تکراری بوده و فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده همان عوامل مخرب دوره‌های قبل را به‌عنوان مؤثرترین موانع کسب‌وکار اعلام کرده‌اند. در این پایش، به‌ترتیب 3 مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» و «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» به‌عنوان نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی شده‌اند.

محیط کسب‌وکار به تفکیک استان
براساس یافته‌های طرح پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در تابستان 1401، استان‌های کرمان، اردبیل و بوشهر به‌ترتیب دارای نامساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های مرکزی، قزوین و فارس به‌ترتیب دارای مساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. بررسی‌ها حاکی از این است که وضعیت محیط کسب‌وکار در اغلب استان‌های مرزی نامساعدتر از استان‌های غیرمرزی بوده است، اما در مجموع، مقایسه شاخص کسب‌وکار استان‌ها در تابستان امسال با تابستان سال قبل نشان می‌دهد که بدترین عملکرد، مربوط به استان خراسان رضوی بوده که وضعیت آن 8.93درصد بدتر شده و در مقابل استان کرمانشاه با بهبود 7.28درصدی شاخص محیط کسب‌وکار توانسته است بهترین عملکرد را به ثبت برساند. درمجموع، شاخص محیط کسب‌وکار در 19استان در تابستان امسال نسبت به تابستان سال قبل بهبود پیدا کرده و 12استان با بدتر شدن شاخص محیط کسب‌وکار مواجه بوده‌اند.

رشد ظرفیت فعالیت بنگاه‌های اقتصادی
پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران حاکی از این است که در تابستان 1401، میانگین ظرفیت فعالیت (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در این پایش معادل 41.15درصد بوده که نسبت به همین میزان در بهار 1401با افزایش 1.64واحدی مواجه شده است. همچنین فعالان اقتصادی به‌طور متوسط، میزان تأثیر کرونا بر کسب‌وکار را 4.79ارزیابی کرده‌اند که نسبت به فصل قبل 0.32واحد و نسبت به تابستان سال قبل 1.65واحد کاهش نشان می‌دهد. از نگاهی دیگر، براساس نتایج این پایش در تابستان امسال، وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی (5.81) در مقایسه با بخش‌های خدمات (5.78) و صنعت (5.76) نامناسب‌تر ارزیابی شده است. در حقیقت، در تابستان امسال، محیط کسب‌وکار بخش کشاورزی به‌عنوان یک بخش اقتصادی استراتژیک و سنتی کشور، با شرایط ناگوارتری نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی مواجه بود؛ درحالی‌که طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، ‌این بخش علاوه بر مشکلات تأمین آب و خشکسالی، در فصول اخیر با ریزش شدید شاغلان نیز مواجه است.
درمجموع، بررسی‌ها نشان می‌دهد در تابستان امسال، از میان رشته فعالیت‌های اقتصادی کشور (برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC.rev4)
رشته فعالیت‌های «آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «هنر، سرگرمی و تفریح» و «ساختمان» دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار بوده‌اند و در مقابل رشته فعالیت‌های «آموزش»، «مالی و بیمه» و «املاک و مستغلات» بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.

شاخص ملی محیط کسب‌وکار براساس نظریه شین
نظریه عمومی کارآفرینی شین، براساس منابع فرصت‌ها، فرایند کشف، ارزیابی و بهره‌برداری از این فرصت‌ها و افراد موجود در این فرایند به بررسی محیط کسب‌وکار می‌پردازد و به‌دلیل درنظر گرفتن وزن عوامل مختلف در محاسبه، از دقت بیشتری نسبت به شاخص کل کشور برخوردار است. براساس این نظریه، نمره شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در تابستان 1401، عدد 6.12 (عدد 10بدترین ارزیابی است) به‌دست آمده که بهتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (میانگین 6.21) است.  همچنین میانگین ارزیابی محیط اقتصادی براساس این نظریه به 6.35 (ارزیابی فصل گذشته عدد 6.52) رسیده و میانگین ارزیابی محیط نهادی نیز عدد  5.93 (ارزیابی فصل گذشته 5.95) برآورد شده است. بر این اساس، محیط علمی-آموزشی با عدد 5.20 و محیط مالی با عدد 8.06 به‌ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند.