پدر بسکتبال نوین

ماجرای تشکیلاتی شدن ورزش بسکتبال در کشورمان به سال1310برمی‌گردد که کارکنان سفارتخانه‌های خارجی با یکدیگر به رقابت می‌پرداختند. در همان روزگار و به‌طور دقیق‌تر از سال1314فردی به نام فریدون شریف‌زاده برای نخستین بار در ایران بسکتبال را به شیوه نوین دانش‌آموزان آموزش داد و بسکتبال در کنار والیبال به ورزش آموزشگاهی بدل شد. تلاش‌های فریدون شریف‌زاده برای آموزش جوانان ایرانی در نهایت به برگزاری مسابقات آموزشگاهی و باشگاهی منجر شد و کار به جایی رسید که تأسیس فدراسیون بسکتبال، مطالبه جامعه کوچک بسکتبال در آن سال‌ها بود. از این‌رو از فریدون شریف‌زاده به‌عنوان پدر بسکتبال ایران و کسی که پایه‌های این ورزش آموزشگاهی و دانشگاهی را در کشور بنا کرد نام می‌برند و نامش در تاریخ ورزش ایران جاودانه شده است. شریف‌زاده معلمی بود که یک تنه در برابر همه ناملایمات ایستاد تا نخستین نسل بسکتبالیست‌های ایرانی را معرفی کند؛ اما این روزها نه‌تنها در عرصه ورزش که در حوزه بسکتبال هم کمتر نامی از او شنیده می‌شود. فریدون شریف‌زاده 12ساله بود که برای تحصیل به ترکیه رفت و در شهر استانبول شروع به تحصیل کرد. حین تحصیل به ورزش‌های مختلفی که آن سال‌ها به‌طور جسته و گریخته در باشگاه‌های ترکیه‌ای برگزار می‌شد علاقه‌مند شد اما بیش از همه رشته‌های ورزشی شیفته بسکتبال بود. او در اوج جوانی استعدادش را بروز داد و در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه در فوتبال، والیبال، بسکتبال و دوومیدانی از ورزشکاران ترکیه‌ای سبقت گرفت. وقتی فریدون شریف‌زاده در ترکیه به سر می‌برد خبری از ورزشکاران زبده و حرفه‌ای نبود و به همین دلیل زودتر از حد تصور به‌عنوان یک بسکتبالیست مستعد مورد‌توجه باشگاه‌های این کشور قرار گرفت. او یک‌دهه در گالاتاسرای، قدیمی‌ترین باشگاه ترکیه بازی کرد و از سال 1933تا 1936بازوبند کاپیتانی این تیم را بر بازو بست و همزمان مربی تیم والیبال و بسکتبال این باشگاه بود. شریف‌زاده با گالاتاسرای بارها قهرمان باشگاه‌های ترکیه شد و به حدی در بسکتبال ترکیه درخشید که با اصرار محافل رسانه‌ای به‌عنوان عضوی از تیم منتخب بسکتبال این کشور در مسابقات کشورهای حوزه بالکان به میدان رفت. بدون هیچ‌گونه تردیدی فریدون شریف‌زاده نخستین بازیکن خارجی است که با یک تیم ترکیه‌ای در مسابقه‌ای بین‌المللی به میدان رفته است. در سال1936جراید و محافل ورزشی این کشور اظهار تأسف کردند که شریف‌زاده به‌دلیل خارجی بودن نمی‌تواند برای تیم ملی ترکیه بازی کند. زندگی ورزشی فریدون شریف‌زاده به 2نیمه کاملاً متفاوت تقسیم می‌شود؛ نیمه نخست، دوران باشکوه حضور او در ورزش ترکیه است و نیمه دوم شامل بازگشت به ایران و تلاش‌هایش برای آموزش بسکتبال به جوانان ایرانی می‌شود. او در اوج موفقیت‌های ورزشی که در کشور همسایه لمس می‌کرد، دل در گرو وطن داشت و برای بازگشت به میهن و وارد کردن بسکتبال به ایران روزشماری می‌کرد. فریدون شریف‌زاده در سال 1314به ایران برگشت و در همان سال مربیگری تیم بسکتبال کالج البرز تهران را به‌عهده گرفت. او طی مدت زمان نسبتاً کوتاهی، تیم منسجمی را تشکیل داد و روانه نخستین دوره مسابقات آموزشگاهی کرد. بعد از درخشش تیم بسکتبال کالج البرز، آرام‌آرام سایر مربیان ورزش در تهران به صرافت افتادند که بسکتبال را به دانش‌آموزان تهرانی آموزش بدهند و اینگونه بود که مسابقات آموزشگاهی به سرعت رونق صد‌چندانی گرفت. بسکتبال از حدود سال 1310به‌طور غیررسمی در برخی از مدارس تهران به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شد اما فریدون شریف‌زاده شیوه نوین آموزش را با خودش به ایران آورده بود و دست بر قضا مورد‌استقبال هم قرار گرفت. موجی که او و شاگردانش در تیم بسکتبال کالج البرز به راه انداختند در نهایت به گسترش روزافزون بسکتبال در ایران و تأسیس انجمن بسکتبال و والیبال ایران منجر شد اما شریف‌زاده در بسکتبال دنبال منصب نبود. به‌رغم اصرار اهالی ورزش، او ریاست انجمن را نپذیرفت و به این ترتیب کاظم رهبری از سال 1324تا 1332مسئولیت انجمن بسکتبال و والیبال را برعهده گرفت. وقتی تیم ملی ایران تشکیل شد و در نخستین اعزام به المپیک 1948لندن رفت، بسکتبال و والیبال ایران با انجمنی مشترک اداره می‌شد اما بعد از بازی‌های آسیایی یعنی حوالی سال 1329، فدراسیون بسکتبال به‌طور مستقل به ریاست ضیاءالدین شادمان تشکیل شد. شاگردان فریدون شریف‌زاده پایه اصلی تیمی را که عازم المپیک1948شد و 4سال بعد به مدال برنز بازی‌های آسیایی دهلی‌نو رسید تشکیل می‌دادند. بازیکنانی مثل حسین کاراندیش، فریدون اشتری، کمال مشحون، ابوالفضل صلبی، حسین صعودی‌پور، مهندس رفعت‌جاه، ابوالفضل صلبی، اصغر احساسی، فریدون اسفندیاری، ضیاءالدین شادمان، فریدون صادقی و فرهنگ مهتری برای آن تیم بازی کردند که برخی از آنها زیرنظر شریف‌زاده الفبای بسکتبال را یاد گرفته بودند. صعود به بازی‌های المپیک افتخاری بود که بسکتبال ایران برای تکرارش نیم‌قرن انتظار کشید تا سال 2007با قهرمانی در جام ملت‌های بسکتبال آسیا راهی المپیک2008پکن شود.