تونس در انتظار نخستین شهردار زن

 پیروزی انقلاب در تونس، همچون سایر کشورهای عربی، از دید بسیاری از تحلیلگران در غرب به‌معنای آغاز موجی از خشونت و جنگ‌های مذهبی در جهان عرب بود؛ اگرچه حالا با گذشت 7سال از آن روزها به‌نظر می‌رسد آن تحلیلگران چندان اشتباه نمی‌کردند اما در این میان، تونس، این کشور کوچک عربی، راه دیگری را پیموده است. در شرایطی که شهروندان کشورهای میزبان انقلاب‌های بهار عربی، با گذشت 7سال نه‌تنها حقوق سیاسی جدیدی به‌دست نیاورده بلکه حالا برای حقوق اولیه اجتماعی خود نیز با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه شده‌اند؛ پایتخت تونس در انتظار انتخاب نخستین شهردار زن در تاریخ این کشور است.

در جریان نخستین انتخابات شوراهای شهر بعد از سقوط نظام زین‌العابدین بن‌علی، حزب اسلامی النهضه (اخوان‌المسلمین تونس) توانست با کسب 21کرسی (از مجموع 60 کرسی) علاوه بر پیروزی در انتخابات، اهرم اصلی را برای انتخاب شهردار در پایتخت این کشور عربی به‌دست بگیرد و به این ترتیب، سعاد عبدالرحیم، فعال سیاسی 53ساله تونسی، رسما به‌عنوان کاندیدای شهرداری تونس از سوی حزب اسلامگرای النهضه معرفی شد. اگرچه کرسی‌های النهضه همچنان برای چنین گام بزرگی در تاریخ تونس کافی نیست، بنابراین همچون سایر ادوار بعد از سقوط نظام بن‌علی، اسلامگرایان تونسی ناچار به تعامل با سایر جریانات سیاسی، ازجمله حزب ندای تونس برای پیشبرد اهداف خود هستند.

با این حال پیام معرفی یک شهردار زن از سوی النهضه تا همین جا هم به اندازه‌ای مهم بوده که توجه بخش مهمی از رسانه‌های عربی و بین‌المللی را به تجربه دمکراسی در تونس جلب کند. روزنامه القدس العربی در این زمینه نوشته است: درحالی‌که زنان در سایر کشورهایی که شاهد انقلاب‌های بهار عربی بودند، اکنون با بحران‌های انسانی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده‌اند.  تونس، اگرچه به کندی ولی در مسیر الگویی موفق از دمکراسی و حقوق زنان در یک کشور عربی حرکت می‌کند. این در حالی است که عملکرد تحسین‌برانگیز حزب اسلامگرای النهضه و تقابل آن با الگوهای موجود در سایر کشورهای منطقه نیز سرخطی است که این روزها در برخی رسانه‌های عربی، به‌ویژه رسانه‌های اخوانی دنبال می‌شود. در این زمینه باید توجه داشت کشورهایی نظیر امارات و مصر، همواره یکی از اصلی‌ترین دلایل مخالفت خود با انقلاب‌های عربی را نتایج خطرناک این انقلاب‌ها برای حقوق اجتماعی، به‌ویژه در حوزه زنان عنوان می‌کنند. «دمکراسی و صندوق رأی می‌تواند نتایج بسیار خطرناکی برای حقوق بشر در خاورمیانه داشته باشد»؛ این استدلالی است که طی سال‌های گذشته بارها از زبان نویسندگان و متفکران نزدیک به قدرت در این کشورها بیان شده است؛ استدلالی که از قضا با اخبار روزانه کشورهایی نظیر لیبی، سوریه و حتی مصر پیش از کودتا همخوانی داشت. اما حالا این کشورها با الگویی موفق در تونس روبه‌رو شده‌اند؛ الگویی که در آن، حزبی اسلامگرا، با پشتوانه رأی مردمی، و نه رهبران دیکتاتور وابسته به نهادهای نظامی، پرچمدار اصلاحات تدریجی است. شبکه الجزیره در این زمینه نوشته است: موفقیت الگوی دمکراسی در تونس، موفقیت انقلاب‌های مردمی در سرتاسر جهان عرب به شمار می‌رود؛ انقلاب‌هایی که با دخالت برخی کشورهای ثروتمند عربی از مسیر صحیح خود خارج شده و به بحران‌های نظامی و امنیتی منتهی شد. سعاد عبدالرحیم، اخیرا در مصاحبه با روزنامه العربی الجدید گفته است: اگرچه با توجه به رأی النهضه، شانس بالایی برای شهردار شدن دارم اما موفقیت اصلی، شکستن فرهنگ سنتی است که باور دارد زنان عرب در پذیرش چنین مسئولیت‌هایی ناتوانند؛ می‌خواهم از این دیوار نامرئی عبور کنم و در این صورت، افتخاری برای تمام زنان کشورم به وقوع خواهد پیوست. سعاد عبدالرحیم خواسته یا ناخواسته، اینک به نمادی از اراده سرکوب‌شده بخشی از جهان عرب، برای رهایی از استبداد و حرکت به سوی آزادی‌های سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی تبدیل شده است؛ اراده‌ای که دیگر حاضر به پذیرش حقوق نمایشی و رسانه‌ای، زیر سایه دولت‌های پلیسی نیست و اگرچه طی سال‌های گذشته با شکست‌های متعددی روبه‌رو شده، اما به‌نظر می‌رسد همچنان برای حرکت به سوی آینده امید دارد.