مجری باید شومن خوبی باشد

سعیده مرادی

«سید اقبال واحدی» از مجریان باسابقه، محبوب و خاص تلویزیون است که چند دهه با برنامه‌هایی چون «صبح بخیر ایران» مهمان خانواده‌های ایرانی می‌شود. این مجری خوش اخلاق و همیشه خندان برای چند نسل نام و چهره‌ای خاطره‌انگیز است و حضورش اتحاد و همدلی و ایرانگردی را در ذهن‌ها تداعی می‌کند. در گپ و گفتی که با این مجری باسابقه داشتیم که خواندن آن خالی از لطف نیست، او از برنامه جدیدش به نام «صبح بخیر روستا» خبر داد که قرار است به‌زودی به روی آنتن برود.

    کار اجرا را از چه زمانی شروع کردید و چه عاملی باعث شد تا به سمت این حرفه بروید؟
قبل از اینکه وارد کار اجرا شوم، در حوزه انیمیشن فعالیت داشتم. من در اصل انیماتور هستم و نخستین‌بار کارم را با انیمیشنی به‌نام «همسفر» شروع کردم. کار تلویزیون را هم با برنامه‌های کودک در کنار همکارانی چون مرضیه برومند و حمید جبلی تجربه کردم. به‌خاطر اینکه از قبل برنامه‌های دیگری اجرا کرده بودم، با دوربین آشنایی کامل داشتم و نسبت به تلویزیون بی‌اطلاع نبودم. بنابراین وقتی برنامه «صبح بخیر ایران» مطرح شد، من کار اجرا را به‌طور رسمی شروع کردم و خوشحالم که این اتفاق افتاد.
    شروع کارتان در حوزه اجرا با چه برنامه‌ای بود؟
«صبح بخیر ایران» البته قبل از آن گزارش‌های پزشکی و بهداشتی می‌گرفتم.
    تا به امروز در چه برنامه‌هایی حضور داشته‌اید؟
من نزدیک به 30سال است که کار اجرا را برعهده دارم و در برنامه‌های مختلف حضور داشته‌ام. یکی از این برنامه‌ها «صبح‌ بخیر ایران» بود. در زمان پخش این برنامه، طرح برنامه «همسفر» را نوشتم که با موافقت مسئولان تصمیم به اجرای آن گرفتم. به‌ این ترتیب که به شهرستان‌ها سفر می‌کردم و گزارش‌هایم را برای شبکه می‌فرستادم. به‌دلیل تغییر شرایط در دومین برنامه نامش را به «سفرنامه صبا» تغییر دادم و ۲بار کل ایران را طی ۱۲ سالی که مسئولان مختلفی سرکار می‌آمدند و می‌رفتند، گشتم. اما بعد از آن تصمیم به قطع برنامه گرفتم چون احساس کردم دارد به ورطه تکرار می‌افتد و دیگر آن زیبایی و طراوت اولیه را برای مردم ندارد. بعد از آن برنامه‌هایی مثل «کوچه پسکوچه‌های ایران» را کار کردم که پخش زنده نبود، بعد «زیبا، ساده، ایرانی» که در آن به ساخت‌وساز خانه‌های ایرانی می‌پرداخت. برنامه «با اجازه بزرگ‌ترها» را هم داشتم که نگاهی خانوادگی و خاص به اعضای بزرگ‌تر خانواده داشت. بعد از آن هم برای گروه جهاد «مستقیم آبادی» را شروع کردم. همه این برنامه‌ها ازجمله کارهای من طی این سال‌ها بوده است.
    شما با برنامه «صبح بخیر ایران» بین مردم شناخته شده‌اید. چطور شد که همکاری با این برنامه را شروع کردید؟
در آن زمان تلویزیون هیچ برنامه صبحگاهی نداشت. برنامه «صبح بخیر ایران» نخستین برنامه‌ای بود که قرار بود صبح‌ها پخش شود، با مشورت همکاران به این نتیجه رسیدیم که من اجرا را به‌عهده بگیرم و من نخستین مجری این برنامه بودم.
    چه عاملی باعث ماندگاری این برنامه شد؟
به‌دلیل اینکه نخستین برنامه‌ای بود که به زبان محاوره صحبت می‌شد و برنامه خارج از استودیو و حتی خارج از تهران پخش می‌شد. ما به مکان‌های مختلف می‌رفتیم و دوربین در میان مردم بود. ما می‌گفتیم طلوع خورشید معجزه هر روزه است تا اگر کسی امکانش را نداشت و منزلش به‌گونه‌ای بود که طلوع را نمی‌دید، ما طلوع را نمایش می‌دادیم.
    شما جزو نخستین مجریانی بودید که تجربه ایفای اجرای مشترک را در تلویزیون دارید. اجرای مشترک چه ویژگی‌هایی دارد؟
من در اجرای مشترک، تصور نمی‌کنم که در حال اجرا هستم. بلکه بیشتر فکر می‌کنم که یک گپ دوستانه است. طوری که خیلی وقت‌ها فراموش می‌کنم که در مقابل دوربین قرار دارم. به‌نظرم این شیوه اجرا می‌تواند فرصتی برای مجریان جدید باشد. به‌عنوان مثال مجریان بسیاری مانند آقای علیخانی، آقای شهیدی‌فر یا رشیدپور و... به واسطه برنامه «صبح بخیر ایران» آمدند و توانستند به‌صورت حرفه‌ای وارد کار اجرا شوند.
    پس به نوعی به‌عنوان یک مجری در کشف استعدادها هم نقش داشته‌اید؟
خوشبختانه بله.
    یک مجری تا چه حد در موفقیت یک برنامه تأثیرگذار است؟
بسیار زیاد. اجرای خوب یک مجری باعث شناخته شدن برنامه بین مخاطبان شده و به‌تدریج هم برنامه تبدیل به برند می‌شود. به نوعی مجری به یک برنامه می‌تواند هویت ببخشد. در تلویزیون‌های دنیا هم برنامه‌های پرمخاطبی مثل «لری‌کینگ» سال‌ها پخش و تبدیل به نام آشنایی شد و حتی نام مجری هم اهمیت پیدا کرده. در زمان پخش برنامه صبح بخیر ایران واکنش‌ها خیلی گسترده بود و خیلی‌ها برنامه را با نام من می‌شناختند. بنابراین در برخی از برنامه‌ها اسم مجری تبدیل به مارک و برندش می‌شود.
    یک مقدار از برنامه مستقیم آبادی برایمان بگویید. این برنامه نیز جزو کارهای طولانی مدت شما بوده است. شروع این کار چگونه بود؟
قبل از مستقیم آبادی برنامه سفرنامه صبا را اجرا می‌کردم. برای نخستین بار که در برنامه صبح‌بخیر ایران این بخش را طراحی کردیم به این فکر افتادیم که باید از تهران برای تولید برنامه خارج بشویم و به همین دلیل کار را شروع کردیم و به‌تدریج برنامه با این رویکرد گسترش پیدا کرد و برنامه پخش زنده به‌دست آورد. با زنده اجرا شدن برنامه، مخاطبانش هم بسیار زیاد شد که این روند ۱۲ سال ادامه پیدا کرد. برنامه مستقیم آبادی به سفارش وزارت جهادکشاورزی روی آنتن رفت و ما تلاش کردیم با نگاهی بنیادین و کارشناسی‌ شده به مقوله کشاورزی و زیرمجموعه‌هایش و تأثیر این بخش در رونق اقتصادی کشور بپردازیم. خوشبختانه این برنامه هم بسیار موفق و تأثیرگذار بود.
    خودتان هم اهل گردش و سفر هستید؟
بله، به سفر کردن علاقه دارم. در مجموع من آدم پشت میزنشینی نیستم. همانطور که مطالعه اعتیادآور است، به اعتقاد من سفر نیز همین خاصیت کتاب را دارد و آدم را به‌خود وابسته می‌کند. همیشه سفر و رفتن به جاهای جدید آموزنده است. به همین دلیل من هم به سفر علاقه بسیار دارم. به جرأت می‌توانم بگویم که من جزو معدود افرادی هستم که حدود 2یا 3بارهمه ایران را گشته‌ام و اغلب جاهای آن را دیده‌ام.
    بهترین سفری که رفتید؟
نمی‌شود گفت بهترین سفر کجا بود؛ اما جاهایی که مردم کمتر سفر کرده بودند، برای ما جذابیت بیشتری داشت.
    هم‌اکنون کار خاصی را در دست اجرا دارید؟
بله، برنامه «صبح بخیر روستا» است که قرار است به‌زودی روی آنتن برود.
    بیشتر چه برنامه‌هایی با چه رویکردی دوست دارید اجرا کنید؟
از برنامه‌ای که از آن لذت ببرم. من اصولاً مجری استودیو نیستم و بیشتر اجرا در دل طبیعت را می‌پسندم.
    خاطره خاصی از این سال‌های اجرا دارید؟
خاطره بسیار است، با روستا و شهرستان‌هایی آشنا شدم و اغلب خاطرات شیرین بود و با حضور در این روستاها شادمانی مضاعفی داشتیم. اما یکی از این خاطره‌ها مربوط به یکی از سفرهایی است که در برنامه «صبح بخیر ایران» داشتم. در این سفر با خانم تقریباً سن و سال‌داری هم صحبت شدم. گفت‌وگویی خودمانی که همراه با صمیمیت و خنده بود. بعد از اینکه گفت‌وگویمان به پایان رسید، پسر آن خانم به من گفت که مادرم اینکه با شما این قدر صمیمی برخورد داشت بسیار جالب است.
    یک مجری خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
مهم‌ترین چیز ارتباط خوب با مخاطب است. یک مجری خوب نباید خودش را به دوربین تحمیل کند، بلکه با ارتباط صمیمانه با مخاطب این حس را داشته باشد که در خانه مردم و در میان آنهاست نه پشت دوربین. یک مجری خوب باید شومن خوبی باشد، خصوصاً در پخش زنده باید بتواند در لحظه خوب تصمیم بگیرد، سواد جامع داشته باشد.
    شما در کنار اجرا دستی هم در نوشتن دارید. تاکنون چه کتاب‌هایی را نوشته‌اید؟
من در خانواده‌ای فرهنگی بزرگ شده‌ام. نویسنده نیستم، اما به‌صورت محاوره جزئیات را روی کاغذ پیاده می‌کنم. خلاصه چند سفری را که داشتم، در کتاب «واحدی در سفرها» نوشته‌ام. اگر بخواهم همه سفرها را بنویسم، چند جلد می‌شود.