یادداشت
گفت‌وگو کردن ارزش این اشتباهات اولیه را دارد
عیسی محمدی؛ روزنامه‌نگار
بیشترین مشکلات، از جایی ناشی می‌شود که فراموش می‌کنیم گفت‌وگو کنیم یا اینکه فراموش می‌کنیم چگونه گفت‌وگو کنیم یا اینکه فراموش می‌کنیم اساساً گفت‌وگو کردن نیز مثل هر چیز دیگری آیینی دارد و باید این آیین را رعایت کرد؛ آیینی که از قدیم‌الایام بوده و هست و بهتر است که البته باشد؛ مانند خوب گوش کردن و رعایت ادب و فرصت دادن به طرفین گفت‌وگو برای صحبت کردن و برای گفتن و البته فرصت دادن به خود برای شنیدن. این روزها وقتی که به دادگاه‌های خانواده می‌روید خانواده‌های زیادی را می‌بینید که در حال متلاشی شدن هستند، به این دلیل ساده که طرفین ماجرا، آیین گفت‌وگو کردن را نیاموخته‌اند یا اساساً فراموش کرده‌اند که گفت‌وگو کردن چه اهمیتی دارد و چطور می‌تواند از بیشتر تنش‌ها جلوگیری کند. حالا ما می‌گوییم خانواده‌ها، شما می‌توانید اهمیت گفت‌وگو کردن را به همه حوزه‌های دیگر سرایت بدهید؛ سیاست، تجارت، علم و... . جالب است که به‌طور مثال، در عالم تجارت می‌گویند شما چیزی را که برایش تلاش می‌کنی به‌دست نمی‌آوری؛ چیزی را به‌دست می‌آوری که برایش مذاکره می‌کنی و البته مذاکره نیز خود سبکی از گفت‌وگوست. اساساً مهم‌ترین تمدن‌ها و فرهنگ‌های طول تاریخ را آنهایی شکل داده‌اند که ماهیت و نخ تسبیح آنها را گفت‌وگو و احترام به گفت‌وگو شکل داده. شاید در این مورد، تمدن یونانی بهترین مثال بارز باشد چرا که اساساً در آن، گفت‌وگو کردن اهمیت زیادی داشت و روشی برای کسب دانش و درک نقطه‌نظرات طرفین و مشاوره گرفتن و استفاده از نتایج به‌دست آمده در حوزه‌های مختلف بود. حتی در صورت کاملاً دینی ماجرا نیز شاهدیم که بزرگان دینی ما به‌شدت اهل گفت‌وگو بودند و حتی در گفت‌وگوهای تند و تیز هم، سعی کرده‌اند حلم، بردباری و کنترل نفس را به نمایش بگذارند؛ و چنین بوده که توانسته‌اند ایده‌های خود را این‌چنین جا بیندازند و جهانگیر کنند. اینها را گفتیم که به کجا برسیم؟ بحث روز ساحت سیاسی ما را، حضور بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت در یکی از دانشگاه‌ها و اتفاقاتی که رخ داده تشکیل می‌دهد. دانشجویان شعار می‌دهند و مانع صحبت سخنگوی دولت می‌شوند. بحث به فضاهای عمومی‌تر و مجازی‌تر کشیده می‌شود و هر کسی از ظن خود به تعبیر و تفسیر ماجرا برمی‌خیزد.گفت‌وگو کردن و احترام گذاشتن به آیین گفت‌وگو و درک اهمیت آن، بزرگراهی است که ثبات هر ساختار و سیستمی را باعث می‌شود و این فرصت را در اختیار طرفین ماجرا قرار می‌دهد تا اساساً به درک مشترکی از هم برسند. می‌دانیم که یکی از مهم‌ترین آداب گفت‌وگو و شاید ابتدایی‌ترین نکته آن، هنر خوب گوش کردن است. برای خوب گوش کردن نیز، باید فرصت حرف زدن به دیگری و فرصت شنیدن و خوب شنیدن را به خود بدهیم. در غیر این صورت، راه به جایی نخواهیم برد. البته باید بپذیریم که شاید ما عادت چندانی به گفت‌وگو نداشته‌ایم؛ چه در سطح حاکمیت و چه در سطح مردم. همین باعث می‌شود که اتفاقاتی چون حضور سخنگوی دولت در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی را مشاهده کنیم. البته شاید در ابتدای امر کمی این آشنا نبودن با آداب گفت‌وگو ناراحت‌کننده باشد، اما تمرین خوبی است؛ هم برای دولتمردان ما و هم برای دانشجویان، مردم و غیرحکومتی‌های ما. تا وقتی که نتوانیم روبه‌روی هم بنشینیم و گفت‌وگو کنیم، اساساً آیا می‌توانیم به نتیجه‌ای هم برسیم؟ اینجاست که به همان نکته مهم عالم تجارت باید برسیم: چیزی را به‌دست می‌آوری که برایش مذاکره می‌کنی. یا شاید بهتر باشد بگوییم: چیزی را به‌دست می‌آورید که برایش گفت‌وگو می‌کنید. طبیعی است هر کسی در جست‌وجوی تغییر مثبتی باشد؛ چه دانشجو، چه سیاستمدار، چه تاجر یا... . پس تنها راهش همین گفت‌وگو کردن است و چون ما عادت به این کار نداشته‌ایم، شاید در ابتدای امر مشکلاتی هم پیش بیاید، اما هر کار مهمی ارزشش را دارد که حتی شروع‌های نه‌چندان دلچسبی هم داشته باشد. آری، گفت‌وگو کردن به قدری برای ساختن یک ساختار قوی و باثبات مهم است که ارزش این اشتباهات اولیه را هم دارد چرا که نتیجه‌ای دلچسب خواهد داشت.
