جهان‌نما
چرا لوکاشنکو جنگ اوکراین را نمی‌خواهد؟
ورود به جنگ اوکراین، با توجه به مشکلات سیاسی و نظامی بلاروس به منزله خودکشی سیاسی برای لوکاشنکو خواهد بود
دو سال پیش، زمانی که اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات در بلاروس بالا گرفت کرملین با اعزام نیروهای امنیتی و حمایت مالی به کمک الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور این کشور رفت. اکنون که هشت ماه از جنگ روسیه در اوکراین می‌گذرد، رئیس‌جمهور بلاروس از سوی مسکو برای نقش‌آفرینی بیشتر در این کارزار نظامی تحت فشار است. به‌ویژه اینکه، براساس دکترین نظامی مشترک موسوم به «دولت اتحادیه» که روسیه و بلاروس در اواخر ماه نوامبر امضا کردند و در آن ذکر شده که هرگونه اقدام نظامی علیه هر یک از اعضا به معنی تهدید کل اتحادیه است، روسیه اکنون می‌تواند ادعا کند که حمله نیروهای اوکراینی به مناطق خرسون و دونباس در واقع حمله به اتحادیه بوده و بر این اساس از مینسک بخواهد که فعالانه وارد کارزار نظامی شود.
نگرانی غرب درباره ورود احتمالی بلاروس به جنگ اوکراین هفته گذشته تقویت شد؛ زمانی که الکساندر لوکاشنکو پس از دیدارش با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در سن پترزبورگ اعلام کرد که مقام‌های نظامی و امنیتی اوکراین، لهستان و پیمان ناتو تلاش کرده‌اند تا پای بلاروس را به این درگیری بکشانند. ناظران معتقدند که گرچه روی سخنان لوکاشنکو به ناتو بود، اما نشان‌دهنده افزایش فشار مسکو به مینسک برای اعزام نیرو به میدان نبرد هم بود.
اما فشارها هر چقدر هم زیاد باشد دولت بلاروس برای ورود مستقیم به جنگ اوکراین محدودیت‌های سیاسی و نظامی قابل توجهی دارد. آرتیوم شریبمن، تحلیلگر سیاسی بلاروسی مستقر در لهستان، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «گرچه ماهیت دقیق درخواست پوتین از لوکاشنکو هنوز مشخص نیست اما کاملا روشن است که رئیس‌جمهوری بلاروس به‌دلیل خطرات و تبعات سنگین سیاسی در داخل هیچ تمایلی برای پیوستن به این جنگ ندارد. تنها 10درصد از مردم بلاروس از جنگ حمایت می‌کنند؛ در چنین شرایطی ورود مستقیم مینسک به جنگ اوکراین به‌معنای خودکشی سیاسی برای لوکاشنکو خواهد بود. به همین دلیل فکر می‌کنم که رئیس‌جمهوری بلاروس در برابر هرگونه فشاری برای ورود مستقیم به جنگ مقاومت خواهد کرد.»
واقعیت این است که لوکاشنکو همین حالا و حتی بدون حضور مستقیم در جنگ اوکراین نیز با تهدیدهای زیادی که ناشی از این جنگ است دست و پنجه نرم می‌کند؛ ازجمله احتمال بازگشت مخالفان بلاروسی که اکنون در اوکراین علیه روسیه می‌جنگند. گفته شده، هم‌اکنون حدود 1500مخالف لوکاشنکو که آموزش نظامی دیده‌اند در میادین جنگ برای نیروهای اوکراین در حال مبارزه هستند و درصورت اعلام بسیج عمومی برای جنگ در بلاروس، احتمالا برای مبارزه با دولت لوکاشنکو به این کشور بازخواهند گشت.
تردید نسبت به توان نظامی بلاروس
علاوه بر تشدید تحرکات نظامی ارتش بلاروس در نزدیکی مرزهای اوکراین، آنچه غربی‌ها و ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، را شدیدا نگران کرده، اعزام بخشی از نیروهای نظامی روسیه و تسلیحات نظامی این کشور به خاک بلاروس و استقرار آنها در نزدیکی مرز اوکراین بود. لوکاشنکو خود در این‌باره گفته که دو کشور قرار است در روزهای آینده در چارچوب توافق «دولت اتحادیه» مانور نظامی گسترده‌ای را برگزار کنند و هدف از این مانور کاملا دفاعی است. ویکتور خرنین وزیر دفاع بلاروس، نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده که تمام فعالیت‌ها و تحرکات نظامی انجام شده با هدف ارائه پاسخ مناسب به هرگونه تهدید احتمالی بوده است. این در حالی است که زلنسکی در نشست گروه هفت با هشدار نسبت به ورود بلاروس به جنگ پیشنهاد کرده که صلح‌بانان سازمان ملل متحد برای جلوگیری از تحریکات احتمالی لوکاشنکو در مناطق مرزی بلاروس و اوکراین مستقر شوند.
اما علاوه بر ملاحظات سیاسی، آنچه بر تردید ناظران برای ورود بلاروس به جنگ اوکراین می‌افزاید توان نظامی نسبتا پایین این کشور است. بلاروس هم‌اکنون 65هزار نیروی نظامی دارد که 20هزار نفر از آنان نیروهای پشتیبانی و کارمند هستند. به‌عبارت دیگر، بلاروس هم‌اکنون 45هزار نیروی نظامی دارد که با توجه به اینکه در زمان صلح تنها بخشی از این نیروها در حال خدمت هستند، آمادگی رزمی‌شان در شرایط مطلوب نیست. کنراد موزیکا تحلیلگر مستقل دفاعی، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «بلاروس بالاترین سطح مانورهای نظامی خود را از زمان جنگ سرد تاکنون برگزار کرده و تمام قابلیت‌های نظامی خود را آزموده است، به‌گونه‌ای که گویی خود را برای نبرد آماده می‌کند، اما این کشور هم‌اکنون برای اینکه به حداکثر توان نظامی خود برسد لازم است تا حداقل 20هزار نفر را بسیج کند. درصورتی که دولت برای این کار فراخوان بدهد، تا زمانی که بتواند نیروهای جدید را روانه مناطق مرزی کند زمان کافی برای طرف مقابل وجود دارد که بتواند شرایط جدید را مدیریت کند.»
ورود احتمالی بلاروس به جنگ اوکراین برای روسیه نیز چندان بی‌دردسر نخواهد بود. باتوجه به نارضایتی‌های گسترده داخلی نسبت به لوکاشنکو و عدم‌حمایت مردم از جنگ، ورود مینسک به جنگ اوکراین به معنی تشدید نارضایتی‌ها و آغاز ناآرامی‌ها در این کشور خواهد بود. در این شرایط، دولت بلاروس احتمالا حمایت سیاسی، اقتصادی و امنیتی بیشتری را از مسکو طلب خواهد کرد و این مسئله با توجه به اینکه مسکو این روزها سخت به متحدان منطقه‌ای خود نیاز دارد می‌تواند تمرکز ولادیمیر پوتین از جنگ اوکراین را منحرف کند. در چنین شرایطی، احتمالا نتیجه، تنها ماندن لوکاشنکو مقابل مخالفان خواهد بود.
در همینه زمینه :
