وضعیت شکننده گردشگری

محمد باریکانی:

اواسط هفته گذشته خبری در برخی شبکه‌‌های اجتماعی منتشر شد؛ سایت جهانی Booking.com پنجره‌های خود را به روی ایران بسته است. این وب‌سایت که در سال1996 در آمستردام هلند تاسیس شد، از یک کسب و کار کوچک تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تجارت الکترونیک در جهان شده و حالا در 198دفتر خود در 70کشور جهان بیش از 15هزار کارمند دارد.

در وصف وب‌سایت جهانی Booking.com  همین کافی است که روزانه بیش از28/5 میلیون رزرو آنلاین در حدود 134هزار مرکز اقامتی در 228نقطه جهان در این وب‌سایت از سوی مسافران و گردشگران جهان انجام می‌شود. همچنین روزانه یک میلیون و 550هزار نفر/شب اقامت در سایت بوکینگ بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای ثبت و رزرو می‌شود.

این وب‌سایت جهانی حدود 97واحد اقامتی و هتل ایرانی را نیز در فهرست رزروهای آنلاین خود داشت و حالا به مراجعه‌کنندگان این سایت خبر می‌دهد که خدمات خود به ایران را متوقف کرده و هیچ صفحه مربوط به ایران در این وب‌سایت قابل مشاهده نیست.

خراب بود، خراب‌تر شد

علی‌اصغر توکلی- مدیرعامل یکی از شرکت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری کشور- در گفت‌وگو با همشهری درخصوص مسدود شدن سایت بوکینگ دات‌کام گفت: «وضعیت آژانس‌ها خراب بود خراب‌تر هم شد. با این وضعیت اگر کسی بخواهد کاری کند هم نمی‌تواند».

به گفته او، در سایت بوکینگ هرکسی می‌توانست از هر نقطه جهان بدون آنکه هزینه‌ای بپردازد یا درصورت انصراف جریمه‌ای پرداخت کند به رزرو و خرید هتل و تور و بلیت پرواز اقدام کند و تخفیف هم می‌گرفت. درحالی‌که در ایران اگر یک آژانس اتاقی را در هتلی برای گردشگر خارجی رزرو می‌کند و گردشگر به هر دلیلی از سفر انصراف می‌دهد هتل‌دارها نه‌تنها هزینه پرداخت‌شده را برنمی‌گردانند بلکه آژانس‌ها را به خاطر این مسئله جریمه می‌کنند. من همین چند وقت پیش برای چنین موردی 3هزار دلار از طرف هتل‌دار ایرانی جریمه شدم، چون گردشگر نمی‌توانست به ایران سفر کند».

نامه‌ای که پاسخ نگرفت

توکلی با تاکید بر اینکه هیچ‌یک از حلقه‌‌های صنعت گردشگری با آژانس‌ها همکاری خوبی ندارند گفت: «این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که تمام تلاش آژانس‌ها به‌نفع هتل‌داران و دیگر حلقه‌های زنجیره صنعت گردشگری است». همشهری در نامه‌ای به مسئولان سایت‌بوکینگ دات‌کام از آنها خواسته است پاسخ بدهند به چه دلیل دسترسی به مراکز اقامتی و هتل‌‌های ایران را مسدود کرده‌اند. پرسشی که هنوز پاسخی به آن داده نشده است اما براساس آنچه در شبکه‌های مجازی درج‌شده بود احتمال می‌رود این تصمیم به اقدام اخیر آمریکا در بیرون آمدن از برجام و برقراری تحریم‌های دوباره علیه ایران از سوی آن کشور مربوط است.

کنسل شدن تورهای ورودی

خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تهدیدهای آن کشور علیه ایران تأثیر روانی محدودی بر گردشگران اروپایی عازم ایران گذاشته است. علی‌اصغر توکلی در این‌باره به همشهری گفت: «کنسلی تورها برای برخی همکاران در شرکت‌های خدمات گردشگری اتفاق افتاده است و ما هم شنیده‌ایم که گردشگران اروپایی عازم ایران از سفر به کشور خودداری کرده‌اند». مدیرعامل این شرکت گردشگری با اشاره به تأثیر اندکی که خارج‌شدن ایران از سایت هلندی بوکینگ بر سفر گردشگران خارجی به کشور داشته است گفت: «با توجه به تغییرات نرخ دلار و ارز و سهمیه‌بندی آن، شرکت‌های خدمات گردشگری ناچارند قبل از ورود گردشگران به کشور 10تا 15درصد نرخ تور را از آنها بگیرند تا این گردشگران ناچار به سفر به کشور شوند و به دلایل کوچک و واهی سفر به ایران را کنسل نکنند».

خروج آمریکا از برجام و تلاش اتحادیه اروپا برای حفظ برجام تا حدودی وضعیت گردشگری ایران را نیز شکننده کرده است. صنعت گردشگری چنان حساس است که حتی یک سخنرانی تند علیه یک کشور در نقطه‌ای دیگر از جهان می‌تواند نگرش‌ها به دیدار از یک کشور را تغییر بدهد. این مسئله شرکت‌های خدمات گردشگری در کشور را اندکی نگران کرده است.

ارز، یک دغدغه ماندگار

جدا از تهدیدهای آمریکا و بستن دسترسی گردشگران جهان به ایران در سایت‌های رزرو آنلاین، حالا ماجرای ارز نیز به یکی از دغدغه‌های شرکت‌های خدمات گردشگری تبدیل شده است. چندی پیش رئیس سازمان میراث‌فرهنگی اعلام کرد که مذاکرات در ‌خصوص ارز گردشگری با بانک مرکزی آغاز شده و به نتایج خوبی رسیده است و بانک مرکزی نیز متقاعد شد که ارز گردشگری را نیز در ردیف ارزهای دارای اولویت قرار بدهد. علی‌اصغر توکلی در توضیح این مسئله گفت: «بعضی از شرکت‌های خدمات مسافرتی درخواست خود مبنی بر تهیه ارز مسافرتی را به انجمن دفاتر خدمات سفر ایران می‌فرستند و این انجمن نیز درخواست آنها را به سازمان میراث‌فرهنگی ارسال می‌کند. سازمان نیز در صورت تایید ارز خواسته‌شده درخواست‌ها را به بانک مرکزی می‌فرستد تا آژانس‌ها بتوانند ارز گردشگران را در اختیار آنها قرار دهند». توکلی تاکید کرد: «اگرچه هنوز هیچ ارزی تخصیص نیافته است اما آژانس‌ها همچنان درخواست مسافران برای تامین ارز مورد نیاز را پس از تایید به سازمان میراث فرهنگی ارسال می‌کنند».

ابهام در تصمیم بانک مرکزی

درصورتی که مذاکرات بانک مرکزی و سازمان میراث فرهنگی به نتیجه برسد مسئله بعدی چگونگی امکان واریز یا حواله کردن ارز برای گردشگرانی است که خارج از کشور هستند.  با توجه به اینکه بانک‌های ایرانی از سوی آمریکا تحریم شده‌اند سوال جدی شرکت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری این است که چگونه ارز مورد نیاز گردشگران برای آنها حواله شود یا حتی گردشگر خارجی که تور سفر به ایران را خریداری کرده است و بخشی از پول آن را نیز پیش از سفر در خارج از ایران پرداخت کرده است چگونه می‌تواند درصورت انصراف از سفر، پولی را که پرداخت کرده است پس بگیرد؟  هنوز برای آژانس‌های گردشگری مشخص نیست که بانک مرکزی چه تدبیری برای برطرف‌کردن مشکلات ارزی در مسیر گردشگری کشور اندیشیده است؟