گزارش
جنگ پیدا و پنهان مسکو و تل‌آویو
تنش‌ها میان روسیه و رژیم‌صهیونیستی از جنگ اوکراین گرفته تا اختلاف بر سر سوریه، توافق گازی اروپا و تعطیلی آژانس یهود به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است
روابط روسیه و رژیم‌صهیونیستی به پایین‌ترین سطح خود از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رسیده است؛ تا جایی که سازمان اطلاعات و امنیت داخلی رژیم‌صهیونیستی (شین بت) در نامه‌ای از مسکو خواسته در انتخاباتی که قرار است اول نوامبر (10آبان) در سرزمین‌های اشغالی برگزار شود دخالت نکند. کاهش سطح روابط مسکو ـ تل‌آویو و حتی تقابل دو طرف از ابتدای سال‌جاری میلادی به‌ویژه از زمان آغاز جنگ اوکراین کاملا محسوس بوده است.
نگاهی به تاریخ روابط دو طرف اما حکایت از یک رابطه نزدیک دارد. اتحاد جماهیر شوروی نخستین کشوری بود که در ۱۴ می۱۹۴۸ تاسیس رژیم‌صهیونیستی را به رسمیت شناخت. مسکو همچنین در ماه می1949به پذیرفته شدن این رژیم در سازمان ملل متحد رأی مثبت داد. با این حال، با آغاز جنگ اعراب و اسرائیل، اتحاد جماهیر شوروی در حمایت نظامی از کشورهای عربی روابط خود را با تل‌آویو قطع کرد. آگوست 1986میلادی بود که هیأت‌های دیپلماتیک دو طرف بعد از بیش از دو دهه قطع ارتباط، در هلسینکی با یکدیگر دیدار کردند. میخائیل گورباچف، رهبر وقت شوروی، در اکتبر 1991و دو ماه پیش از فروپاشی این کشور، روابط دیپلماتیک با تل‌آویو را از سر گرفت. از همین زمان بود که مهاجرت یهودی‌های روسیه به سرزمین‌های اشغالی آغاز شد؛ تحولی که در برخی مناطق تناسب میان جمعیت یهودی و جمعیت عرب فلسطینی را به شکل چشمگیری به نفع یهودی‌ها تغییر داد.
ولادیمیر پوتین نیز نخستین رهبر فدراسیون روسیه بود که در سال 2005به‌طور رسمی به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد. حدود 10سال بعد (2015) که روسیه عملیات‌های هوایی خود را در حمایت از دولت بشار اسد در سوریه آغاز کرد، مسکو و تل‌آویو به‌منظور هماهنگ‌سازی اقدامات نظامی و پیشگیری از وقوع درگیری‌های ناخواسته میان دو طرف، توافقی را امضا کردند که البته کارساز نبود چرا که 3سال بعد، سرنگونی هواپیمای نظامی روسیه در سوریه و کشته شدن ۱۵سرنشین آن، روابط دو طرف را تیره کرد. بنا بر اعلام روسیه، در آن روز در جریان حمله جنگنده‌های صهیونیستی به تأسیساتی در نزدیکی لاذقیه سوریه، هواپیمای نظامی روس هدف دفاع ضدهوایی سوریه قرار گرفته و سرنگون شدند. روسیه در آن زمان اعلام کرد که تل‌آویو و اطلاعات گمراه‌کننده ارتش اسرائیل مسئول سقوط هواپیما بوده است. به اعتقاد ناظران، گرچه با توجه به سرعت تحولات امروز در جامعه جهانی پیش‌بینی آینده روابط دو طرف دشوار است اما یک چیز مشخص است: دوران خوش روابط مسکو ـ تل‌آویو به پایان رسیده است.
تشدید تنش‌ها؛ از حملات در سوریه تا توافق گازی با اروپا
روند نزولی سطح روابط مسکو و تل‌آویو با حملات متعدد هوایی صهیونیست‌ها به فرودگاه دمشق، حمایت تل‌آویو از مواضع غربی‌ها در جنگ اوکراین، و توافق صادرات گاز رژیم‌صهیونیستی با اتحادیه اروپا که به معنی دور زدن روسیه بود، تشدید شد. حمله سال‌جاری صهیونیست‌ها به فرودگاه دمشق ضمن مختل کردن خدمات تجاری ـ بازرگانی، تأثیر به سزایی بر روابط مسکو و تل‌آویو داشت تا جایی که وزارت خارجه روسیه، آلکس بن‌زوی نماینده صهیونیست‌ها در روسیه را فراخواند. روسیه حملات ارتش اسرائیل در سوریه را «غیرمسئولانه»، «ناقض قوانین بین‌المللی» و «شرورانه» خواند و خواستار توقف آنها شد.
وب‌سایت میدل‌ایست مونیتور می‌نویسد: روسیه دریافته که برای خروج تدریجی نیروهای خود از خاک سوریه و استقرار آنها در اوکراین باید از تبدیل شدن سوریه به میدان جنگی دیگر جلوگیری کند، چرا که قادر نیست همزمان در دو جبهه بجنگد. به همین دلیل نسبت به ادامه حملات اسرائیل در خاک سوریه شدیدا به تل‌آویو هشدار داده است.
علاوه بر تجاوزهای گاه‌وبیگاه صهیونیست‌ها به سوریه، آنچه خشم روس‌ها را بیش از پیش برانگیخته، حضور صهیونیست‌ها در میدان جنگ اوکراین بود. روسیه در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری میلادی اعلام کرد که 9سرباز اسرائیلی که کنار اوکراینی‌ها می‌جنگیدند، در میدان جنگ کشته شده‌اند. به‌گفته روس‌ها، حداقل 35سرباز صهیونیستی در کنار اوکراینی‌ها مبارزه می‌کردند که 9تن از آنان کشته شدند؛ خبری که تل‌آویو آن را انکار نکرد و حتی برخی رسانه‌های صهیونیستی نیز به تفصیل آن پرداختند. این ماجرا روسیه را برآن داشت تا آشکارا رژیم‌صهیونیستی را به حمایت از رژیم «ئنونازی کییف» متهم کند. دولت روسیه در آن زمان اعلام کرد که «مزدوران صهیونیست» در حال جنگ علیه ارتش روسیه هستند؛ اتهامی که موشه آسمان، خاخام اعظم روسیه، نیز آن را تأیید کرد و گفت که حداقل 200سرباز ویژه اسرائیلی در کنار اوکراینی‌ها می‌جنگند.
همزمان با افشای خبر حضور صهیونیست‌ها در جبهه اوکراین، روسیه اعلام کرد که در پی اقدام صهیونیست‌ها در بمباران فرودگاه دمشق در حال تدوین قطعنامه‌ای برای محکومیت تل‌آویو در شورای امنیت سازمان ملل است. به‌گزارش المانیتور، در پیش‌نویس قطعنامه روسیه آمده بود: «حمله به دمشق به‌گونه‌ای انجام شده که قوانین بین‌المللی را نقض، ثبات را خدشه دار کرده و همچنین حاکمیت سوریه و سایر کشورها را نقض کرده است. حمله منتسب به اسرائیل انجام شده و بر این اساس، مسئول انجام این حمله باید پاسخگو باشد، زیرا به مسیر کمک‌های بشردوستانه به سوریه آسیب جدی وارد کرده است.» اما غائله تشدید تنش‌های مسکو- تل‌آویو به همین جا ختم نشد. در شرایطی که آمریکا و کشورهای اروپایی به‌دنبال راهی برای تحریم بیشتر روسیه و تشدید فشارها بر این کشور بودند، خبری مبنی بر توافق صادرات گاز از سرزمین‌های اشغالی به اروپا از طریق مصر منتشر شد. دویچه‌وله در آن زمان گزارش داد که کمیسر انرژی اتحادیه اروپا با همتایان خود در تل آویو و قاهره توافقی را امضا کرده که براساس آن از سال ۲۰۲۳، گاز سرزمین‌های اشغالی ابتدا به مصر ارسال می‌شود و سپس در این کشور به گاز مایع تبدیل شده و توسط کشتی‌های انتقال گاز LNG از طریق دریا به ترمینال‌های اروپایی حمل می‌شود و در نهایت از طریق شبکه خط لوله داخل اروپا در کشورهای اتحادیه پخش می‌شود. در این خبر آمده بود که رژیم‌صهیونیستی قصد دارد با توسعه میادین گازی در دریای مدیترانه، تولید خود را در سال‌های آینده دو برابر کند و به ۴۰ میلیارد مترمکعب در سال برساند.
میدل‌ایست مونیتور می‌نویسد: «در شرایطی که صهیونیست‌ها قصد دارند تا با استفاده از فرصت بحران جهانی انرژی، گاز طبیعی سرزمین فلسطین را سرقت کرده و بفروشند، مسکو دلیل خوبی دارد تا با استفاده از پایگاه‌های نظامی خود در دریای مدیترانه محدودیت‌ها برای دسترسی اروپا به این منابع انرژی را بیشتر کند.»
تعطیلی آژانس یهود
چند هفته پس از افشای توافق گازی اروپا و رژیم‌صهیونیستی، تنش‌های مسکوـ‌تل‌آویو بار دیگر به صدر اخبار جهان بازگشت؛ زمانی که وزارت دادگستری روسیه در 27جولای سال‌جاری (پنجم مرداد) اعلام کرد که قصد دارد دفتر آژانس یهود را به‌دلیل جمع‌آوری غیرقانونی اطلاعات شهروندان روسی و نقض قوانین روسیه تعطیل کند. روزنامه لوموند دو روز بعد با اشاره به اینکه تصمیم روسیه نشان‌دهنده وخامت بی‌سابقه روابط مسکو و تل‌آویو است، نوشت: «گرچه وزارت دادگستری روسیه درباره ماهیت تخلفات آژانس یهود توضیحی ارائه نکرده اما گزارش‌های منتشر شده در برخی رسانه‌های نزدیک به وزارت دفاع روسیه حاکی از آن است که اتهام اصلی این دفتر، ترغیب نخبگان و تجار روسی به مهاجرت به سرزمین‌های اشغالی بوده است.»
درگیری روسیه و رژیم‌صهیونیستی بر سر مالکیت کلیسایی در بیت‌المقدس نیز ازجمله مواردی است که می‌توان به فهرست اختلافات دو طرف اضافه کرد. میدل‌ایست مانتیور نوشته: «این مسئله چنان برای ولادیمیر پوتین اهمیت داشت که شخصا پیامی را برای نفتالی بنت، نخست‌وزیر وقت رژیم‌صهیونیستی، فرستاده و از او خواست که به آن رسیدگی کند؛ اما پاسخی دریافت نکرد.» گفته شده، کلیسای ارتدوکس «الکساندر» که توسط روس‌تبارهای فلسطین مدیریت می‌شود از مهم‌ترین عبادتگاه‌های کلیسای ارتدوکس روسیه در جهان محسوب می‌شود که در زمان حکومت عثمانی(قرن ۱۹) به همراه زمینش به نام امپراتوری روسیه به ثبت رسیده بود، اما دادگاه حدود 10ماه پیش طی حکمی مالکیت آن را لغو و تصمیم‌گیری درباره آن را به دولت رژیم‌صهیونیستی واگذار کرد؛ اقدامی که خشم مسکو را برانگیخت.
به اعتقاد ناظران، در شرایطی که تنش‌های مسکو و تل‌آویو به اوج خود رسیده آنچه می‌تواند این وضعیت را برای رژیم‌صهیونیستی به کابوس تبدیل کند این است که کرملین پرواز جنگنده‌های صهیونیستی بر فراز سوریه را منع کرده و حریم هوایی این کشور را به روی تل‌آویو ببندد. همچنین زمزمه‌هایی از احتمال تعطیلی دیگر مراکز مرتبط با یهودیان در روسیه به گوش می‌رسد. گفته شده، روسیه قصد دارد فراتر از تعطیلی آژانس یهود رفته و سایر مؤسسات یهودی که در این کشور فعالیت می‌کنند را نیز محدود کرده یا کاملا تعطیل کند؛ ازجمله مؤسساتی که زبان عبری را آموزش می‌دهند. میدل‌ایست مانتیور نوشته: «به‌نظر می‌رسد که ولادیمیر پوتین برای بالا بردن دامنه تنش‌ها با تل‌آویو تصمیم خود را گرفته است.»
