چین در آینه دولت 10ساله «شی»

ساختمان «تالار بزرگ خلق»، در ضلع شرقی میدان تیان‌آنمن در پکن از دیروز به‌مدت یک هفته محل برگزاری مهم‌ترین رویداد سیاسی حزب کمونیسم چین است. این ساختمان با ستون‌های شیاری مرتفع خود به‌عنوان یکی از 10 ساختمان بزرگ چین در سال 1959و همزمان با دهمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین گشایش یافت و اکنون پس از 63سال یکی از تاریخی‌ترین نشست‌های خود را شاهد است؛ نشست بیستمین کنگره حزب کمونیسم چین قرار است سکان ریاست‌جمهوری این کشور را برای سومین بار به قدرتمندترین چهره سیاسی این روزهای پکن، یعنی شی‌جین‌پینگ بسپارد.
کنگره حزب کمونیسم چین هر 5 سال یک‌بار تشکیل جلسه می‌دهد. در آیین گشایش این دوره، رئیس‌جمهور چین از تقویت قدرت کشورش گفت و وعده داد تا ارتش این کشور را تقویت کند. شی خطاب به بیش از 2هزار نماینده شرکت‌کننده در مراسم افتتاحیه گفت: «ارتش آزادی‌بخش خلق، به‌عنوان دومین ارتش بزرگ جهان پس از آمریکا باید از حیثیت و منافع اصلی چین محافظت کند.» شی در این سخنرانی تقریبا 2 ساعته که با کف زدن‌های کوتاه نمایندگان ماسک زده همراه بود، گفت: «ما روی مدرن کردن توان نظامی، پرسنل و تسلیحات خود کار خواهیم کرد و توانایی‌های استراتژیک‌مان را افزایش خواهیم داد.»
همین سخنان رئیس‌جمهور چین حکایت از آن دارد که او در دوره جدید مسئولیتش تلاش خواهد کرد تا موتور پرقدرت اقتصاد چین را به خدمت ارتش درآورد. وب سایت تحلیلی آکسیوس در آمریکا، درباره 10سال گذشته که شی قدرت را در دست داشت، می‌نویسد: «شی در دوران حاکمیت خود در پکن، دومین اقتصاد بزرگ جهان را به ابزاری برای تقویت قدرت ژئوپلیتیکی کشورش تبدیل کرد.» نگاهی به کارنامه عملکرد شی در یک دهه گذشته، ابعاد روشن‌تری از کارکرد او را نشان می‌دهد.

اقتصاد قوی
شی جین‌پینگ در سال 2012قدرت را در دست گرفت و از آن زمان تاکنون، اقتصاد چین بیش از 2برابر رشد کرده است و ارزش آن از 8.5تریلیون دلار به 17.7تریلیون دلار در سال 2021رسیده است. این آمار را گزارش آکسیوس تأیید می‌کند و می‌نویسد: «در همین دوره، اقتصاد آمریکا حدود 41درصد رشد کرده و ارزش آن از 16.3تریلیون دلار در سال 2012به 23تریلیون دلار در سال 2021 رسیده است.»
اگرچه اقتصاد آمریکا هنوز بزرگ‌تر از اقتصاد چین است، اما براساس گزارش‌ها، تولید ناخالص داخلی چین براساس برابری قدرت خرید در سال 2017از آمریکا پیشی گرفته است. پیش‌بینی می‌شود که اندازه اقتصاد چین در دهه آینده از اقتصاد آمریکا پیش بیفتد؛ اگرچه این هدف شاید به‌دلیل رکود ناشی از سیاست سختگیرانه پکن در برابر کووید صفر و بحران املاک و مستغلات به تعویق بیفتد.

پایان فقر
شی سال گذشته پایان فقر شدید در چین را اعلام کرد و گفت که طی یک دوره 8 ساله، نزدیک به 100میلیون نفر از فقر خارج شده‌اند. آستانه فقر شدید چین، درآمد 2.30دلار در روز است. اگرچه بانک جهانی پیشنهاد می‌کند که برای کشورهای با درآمد متوسط بالا مانند چین، خط فقر معقول 5.50دلار در روز است، اما چین براساس شاخصه‌های داخلی خود خط فقر شدید را تقریبا پشت سر گذاشته است.

افزایش بودجه نظامی 
چین در دوره شی جین پینگ به سرعت مدرن‌سازی‌ ارتش را دنبال کرد. به‌گفته پنتاگون، او متعهد به ایجاد ارتشی در کلاس جهانی است. چینی‌ها بعد از آمریکا بیشترین بودجه نظامی را دارند. بودجه رسمی دفاعی چین در سال 2021، 209میلیارد دلار بود که 2برابر زمانی است که شی به قدرت رسید. دریاسالار جان سی. آکیلینو، فرمانده نیروهای آمریکا در منطقه هند و اقیانوسیه پیش‌تر به واشنگتن پست گفته بود: «قابلیت‌های پیشرفته‌ای را در ارتش چین می‌بینم که سریع‌تر از آنچه ما انتظار داشته‌ایم، عملیاتی شده‌اند.»

رونق تحقیق و پژوهش
چین در دوره شی به‌شدت بر تبدیل شدن به یک کشور پیشرو در تحقیقات علمی و توسعه فناوری متمرکز بوده است. گویی پکن تلاش دارد تا با افزایش تحقیقات علمی خود، اتکا به آمریکا و اروپا برای فناوری‌های پیشرفته ازجمله در حوزه نیمه هادی‌ها را کاهش دهد. طرح چین 2025که در سال 2015علنی شد، هدف خود را بر آن گذاشته که پکن در تحقیقات و فناوری‌های مهم مانند نسل بعدی فناوری اطلاعات، رباتیک و وسایل نقلیه با انرژی جدید پیشرو باشد. طبق آخرین داده‌های سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، چین در سال 2020یک بودجه بی‌سابقه 564میلیارد دلاری را برای تحقیق و توسعه هزینه کرده است.

کاهش رشد جمعیت 
نتیجه سیاست‌های شی طی 10سال گذشته در حوزه جمعیت به‌گونه‌ای بود که اکنون آمار تولد نوزادان فقط کمی از آمار مرگ‌ومیرها بیشتر است. نرخ تولد از حدود 16میلیون در سال 2012به 10.6میلیون در سال 2021کاهش یافته است. این شرایط به معنی آن است که در آینده چین ممکن است با کاهش جمعیت در سن کار روبه‌رو شود و این وضعیت می‌تواند اقتصاد چین را از یک اقتصاد مولد به یک اقتصاد راکد با بار سنگین سیستم‌های رفاه اجتماعی و بازنشستگی تبدیل کند. همین نگرانی هم باعث شده تا دولت شی در سال 2016، سیاست تک فرزندی را پس از سال‌ها کنار گذارد و به همه زوج‌ها اجازه دهد 2 فرزند داشته باشند. در میان تعجب همگان، پس از آن سیاست 3فرزندی هم از راه رسید.