وفاق اجتماعی

شهید سیدمرتضی آوینی: «پیش از هر چیز باید به کیفیت تکوین وفاق اجتماعی نظر کرد، چرا که وفاق امری قراردادی نیست و شاخصه‌های بیرونی آن نیز با قرارداد حاصل نیامده است. سیر تکوین وفاق اجتماعی بی‌هیچ تردید از درون انسان‌ها به‌سوی بیرون آنهاست و بنابراین، بحث در این معنا لزوما به ایجاد یا تقویت وفاق اجتماعی منجر نمی‌شود مگر آنکه نفس «معرفت نسبت به چگونگی ایجاد وفاق اجتماعی» را لازمه بقای آن بدانیم که البته در این صورت این بحث را باید از لازم‌ترین مباحثی دانست که باید مورد طرح قرار گیرد. وقتی می‌پرسیم که «شاخصه‌های وفاق اجتماعی در جمهوری اسلامی چیست؟» باید توجه داشت که جمهوری اسلامی خود معلول و نتیجه یک وفاق اجتماعی است نه علت آن و بنابراین، درست‌تر آن است که بپرسیم «علت تکوین وفاق اجتماعی بر حکومت جمهوری اسلامی چیست؟» و قبل از این سؤال، همانطور که گذشت، باید از چگونگی تکوین وفاق اجتماعی سؤال کرد، چرا که ممکن است حکومتی که معلول یک وفاق اجتماعی نیست بر سر کار باشد چنان که رژیم شاهنشاهی ایران چنین بود و در حالتی دیگر، ممکن است که مردم بر امر معینی که بعدها به‌صورت شاخصه‌ای برای وفاق اجتماعی ظهور کند اتحاد و اتفاق و اجتماع پیدا کنند، حال آنکه آن امر پیش از این قرارداد نشده باشد یا از جانب حکومتی که بر سر کار است مورد تأیید نباشد، چنان که مردم ایران بر رهبری امام‌امت (قدس سره) به وفاق رسیده بوده‌اند، حال آنکه حضرت او هنوز در تبعید بود. وفاق اجتماعی وقتی حاصل می‌آید که جامعه‌ای بر امری معین به اتفاق اتحاد دست یابند و چون فردی واحد عمل کنند- و البته وفاق به این معنا هرگز مطلقا به‌دست نمی‌آید و به‌طور نسبی وقتی «عموم» مردم بر امری اتفاق کنند معنای «وفاق» محقق شده است. درباره کیفیت تکوین وفاق اجتماعی نیز باید گفت که اگر چه عوامل بیرونی همچون تبلیغات و... می‌تواند در رساندن مردمان به یک توافق اجتماعی مؤثر باشد اما اصل، همان تحول درونی است که باید اتفاق بیفتد. تا این تحول درونی روی ندهد، عموم مردم بر یک امر واحد اجتماع و اتفاق نمی‌یابند و شاخصه‌های وفاق اجتماعی نیز خواه ناخواه همان اموری خواهند بود که مردمان بر آن به اتفاق رسیده‌اند.»