توافق مدیترانه‌ای بیروت و تل آویو

تل‌آویو و بیروت با وجود سال‌ها کش و قوس و هشدارهای لفظی متقابل، سرانجام دیروز تأیید کردند که توانسته‌اند بر سر مناقشه مربوط به یک میدان گازی در دریای مدیترانه به توافق دست یابند. در تل‌آویو «یائیر لاپید»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی دستیابی به یک راه‌حل بر سر حوزه گازی مشترک با لبنان را اینگونه اعلام کرد: «این یک دستاورد تاریخی است که امنیت ما را تقویت و ثبات مرز شمالی ما را تضمین می‌کند.» همچنین در بیروت دفتر ریاست‌جمهوری لبنان در بیانیه‌ای نوشت: «میشل عون پیش‌نویس نهایی آموس هوخشتاین، نماینده آمریکا، را راضی‌کننده دانسته است.» 
لبنان و رژیم صهیونیستی دارای روابط سیاسی نیستند و از نظر حقوقی و فنی دوطرف همچنان در وضعیت جنگی به سر می‌برند. از سال گذشته که تنش‌ها میان آنها بر سر حوزه گازی «کاریش» بار دیگر بالا گرفت، هوخشتاین که مشاور ارشد وزارت خارجه آمریکا در زمینه امنیت جهانی انرژی است، به‌عنوان میانجی در این تنش ایفای نقش کرد و اکنون نیز آنچه مورد توافق دوطرف واقع شده، متنی است که از سوی او با دریافت نظرات مقام‌های بیروت و تل‌آویو تهیه شده است. این پیش‌نویس در ابتدا از سوی لبنان رد شد. لبنانی‌ها خواستار افزوده شدن بندهای مورد نظرشان در متن بودند. پیش‌نویس نهایی با گنجاندن بندهای مورد نظر لبنان پذیرفته شد. خبرگزاری فرانسه دیروز در گزارشی به نقل از مقام‌های لبنانی آگاه به مذاکرات نوشته است که در توافق نهایی، بیشتر خواسته‌های بیروت گنجانده شده است. الیاس بوصعب، معاون رئیس مجلس لبنان چهارشنبه گذشته گفته بود که لبنان حقوق کامل خود را به‌ دست آورده و همه درخواست‌ها مورد توجه قرار گرفته است.
حزب‌الله تا‌کنون واکنش رسمی به موافقت دولت لبنان برای توافق نداشته، اما قبل از آن گفته بود که با مواضع دولت لبنان موافقت خواهد کرد.

خط قرمز و آبی
از آنجا که مرز لبنان و فلسطین اشغالی در بخش دریایی تا‌کنون مشخص نبوده، طی سال‌های گذشته تحرکاتی برای تعیین این خط مرزی صورت گرفته بود. ریشه‌های بحران به سال۲۰۱۱ بازمی‌گردد؛ زمانی که لبنان تعیین مختصات مرزهای دریایی جنوبی خود را به سازمان ملل سپرد. در سال۲۰۱۲، «فردریک هوف»، میانجی آمریکایی، پیشنهاد تقسیم منطقه مورد مناقشه و اعطای ۴۹۰کیلومترمربع به لبنان و ۳۷۰کیلومترمربع به رژیم صهیونیستی را داد، اما لبنان آن را رد کرد. منطقه مورد مناقشه مرزی در مجاورت سواحل جنوب لبنان براساس ارزیابی‌ سازمان زمین‌شناسی آمریکا دارای 1.7میلیارد بشکه نفت و 34.5تریلیون مترمکعب گاز است، به‌ویژه در 2 میدان گازی اصلی؛ یکی «قانا» و دیگری «کاریش» که عمده اختلافات نیز بر سر چگونگی مالکیت این دو میدان گازی بوده است.
ارتش لبنان طی سال‌های اخیر نقشه‌ای را منتشر کرده که پیچیدگی اختلاف بر سر تعیین خط مرزی آبی را مشخص می‌کند. خط نارنجی، مرزی است که تل‌آویو سال‌ها قبل پیشنهاد داده است. این خط بخش کوچکی از قانا را به لبنان می‌دهد، اما قسمت اعظم میادین گازی و نفتی را در منطقه انحصاری اقتصادی رژیم صهیونیستی قرار می‌دهد. این خط اما مورد پذیرش لبنان نبوده است. 2 خط دیگر را لبنان در مقاطع مختلف مطرح کرده است؛ یکی خط معروف به ٢٣ که این کشور در سال2010 به‌عنوان مرز دریایی انتخاب و آن را به سازمان ملل رسما اعلام کرد و دیگری خط٢٩ که سال٢٠٢٠ و با شروع مذاکرات آن را درخواست کرد.
براساس آنچه خبرگزاری فرانسه گزارش داده است، در توافق جدید، تمام میدان کاریش تحت کنترل تل‌آویو قرار می‌گیرد و در مقابل میدان قانا به‌طور کامل تحت کنترل لبنان خواهد بود. مبنای مرز دریایی نیز خط مستقیم 23 خواهد بود، اما این خط در میانه تقسیم 2حوزه گازی به‌صورت منحنی خواهد بود.

نقش حزب‌الله
کشف گاز برای لبنان که از سال2019 در بحران مالی فرو رفته است، یک موهبت بزرگ خواهد بود. چنین منبعی می‌تواند بخشی از انرژی مورد نیاز لبنان برای تامین برق را فراهم کند، اما لبنان برای صادرات گاز راهی طولانی در پیش خواهد داشت. بی‌بی‌سی در این ارتباط نوشت: شاید 5 تا 6 سال طول بکشد که لبنان پس از توافق بتواند گاز استخراجی را به مرحله صادرات برساند.
دستیابی به چنین توافقی در ابتدای مناقشات کمی دور از انتظار به‌نظر می‌رسید و حتی تل‌آویو تجهیزاتی را برای استخراج گاز در منطقه مورد مناقشه مستقر کرده بود؛ هرچند این اقدام با واکنش بسیار تند حزب‌الله لبنان روبه‌رو شد. ارسال پهپادهای حزب‌الله بر فراز این میدان گازی یکی از صریح‌ترین هشدارهایی بود که می‌توانست تا حد یک جنگ تمام عیار برای دوطرف پیش رود. سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله نیز طی ماه‌های اخیر در سخنرانی‌های مختلف صراحتا اعلام کرد که درصورت شکست مذاکرات، این گروه مانع هرگونه برداشت گاز از میدان کاریش خواهد شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق، یائیر لاپید، نخست‌وزیر فعلی را متهم به تسلیم در برابر حزب‌الله لبنان کرده است. در بیروت، جبران باسل، رئیس جریان آزاد ملی لبنان در واکنش به توافق مرزی اخیر گفته است: حزب‌الله در پرونده مرزبندی، معادله قدرت را به‌نفع لبنان تغییر داد.