سلامت
آمار ۱۵درصدی آرتروز در ایرانیان
رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی کشور با اشاره به آمار ۱۵درصدی بروز آرتروز در ایرانیان، تأکید کرد: درمان نهایی آرتروز، تعویض مفصل است و درمان‌هایی تحت عنوان ازن‌تراپی، تزریق ژل و PRP در مفصل تنها درمان نگه‌دارنده هستند که می‌توانند تعویض مفصل را به‌تعویق اندازند. احمدرضا جمشیدی در آستانه روز جهانی آرتروز درباره علل بروز این بیماری، گفت: بروز آرتروز علل متفاوتی دارد که بخشی از آن مانند علل ژنتیک در اختیار انسان نیست؛ برای آرتروز هم مانند اکثر بیماری‌های روماتیسمی زمینه ژنتیک وجود دارد، ولی به‌طور کلی آرتروز یک اتفاقی است که در طول زندگی رخ خواهد داد؛ زیرا همانطور که انسان پیر می‌شود مفاصل و غضروف‌هایش هم پیر می‌شوند.
آرتروز چگونه مفاصل را درگیر می‌کند؟
او افزود: به‌دنبال پیر شدن این بافت از بدن، غضروف آب خود را از دست می‌دهد و به‌دنبال آسیب‌پذیر‌شدن، صدمه می‌بیند و بدن برای جبران غضروف از دست رفته شروع به بازسازی می‌کند. این بازسازی سبب تولید استخوان اضافه می‌شود که ما از آن تحت عنوان استئوفیت (زوائد استخوانی) یاد می‌کنیم. رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی کشور درباره استئوفیت‌ها، توضیح داد: این زوائد استخوانی سبب آسیب به بافت مفصل و به‌دنبال آن سبب ایجاد درد در مفاصل می‌شوند که بیمار را آزار می‌دهند. جمشیدی با اشاره به اینکه برخی عوامل سبب تشدید آرتروز می‌شوند، بیان کرد: وزن بالا سبب افزایش فشار به مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانوها، کمر، مفاصل لگن و... شده و موجب بروز آرتروز می‌شود. موضوع دیگری که افراد را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند، ضعف عضلات کنار مفاصل است که متوجه کسانی است که به‌طور منظم ورزش نکرده یا فعالیت روزانه انجام نمی‌دهند؛ بنابراین انجام فعالیت ورزشی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر با افزایش سن میزان و شدت آرتروز افزایش می‌یابد.
اهمیت اصلاح سبک زندگی در جلوگیری از بروز آرتروز
او با تأکید بر نقش سبک زندگی بر بروز آرتروز، تصریح کرد: عادات غذایی اهمیت بسزایی دارد. به‌عنوان مثال، مصرف کربوهیدرات به مقدار زیاد سبب افزایش وزن و به‌دنبال آن بروز آرتروز می‌شود. در وهله دوم نوع نشستن، راه رفتن، شیوه انجام فعالیت‌های روزانه و شغلی و حتی انجام ورزش بدون آمادگی قبلی می‌تواند در بروز بیماری مؤثر باشد.
علل بروز آرتروز زودرس در جوانان
این فوق‌تخصص روماتولوژی درخصوص ابتلای زودرس به آرتروز، گفت: زمان ابتلا به آرتروز ممکن است در جوانی افراد باشد، اما علائم در سنین بالاتر خود را نشان دهند. به‌عنوان مثال، جوانی که به‌طور ناگهانی و بدون آمادگی بدنی کافی به کوهنوردی می‌رود یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهد تحت خطر آرتروز در سنین پایین است. البته بروز علائم ابتلا به بیماری به‌ویژه در خانم‌های خانه‌دار ایرانی از حدود ۳۵ تا ۴۰سالگی آغاز می‌شود و با افزایش سن نشانه‌ها هم افزایش می‌یابد.
۱۵درصد ایرانیان از آرتروز رنج می‌برند
رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی کشور درباره آمار شیوع آرتروز در ایران، گفت: مطالعه‌ای در سال۱۳۸۴ در افراد بالای ۱۵سال سطح شهر تهران با همکاری مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام و مشخص شد در تهران حدود ۱۵درصد مردم از آرتروز زانو رنج می‌برند که شیوع آن در خانم‌ها حدود 16.5درصد و در آقایان حدود ۱۴درصد بود که البته در سنین بالاتر این درصد کلی بیشتر هم می‌شد. با توجه به گذر زمان قابل‌توجه از تاریخ انجام مطالعه، قطعا قدرمطلق آمار افزایش یافته است؛ زیرا جمعیت کسانی که به واسطه سن در معرض بیماری قرار می‌گیرند، افزایش یافته، ولی آمار کلی کشور در همان حدود است و حدود ۱۵درصد مردم بالای ۱۵سال ایران دچار آرتروز به‌ویژه آرتروز زانو شده‌اند و سهم استان‌ها هم تقریبا یکسان بوده است.
«درد» مهم‌ترین نشانه بروز آرتروز
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر اینکه اصلی‌ترین نشانه بروز آرتروز، درد است، ادامه داد: درد در مفصل مبتلا به شکل مکانیکی است؛ یعنی دردی که با استراحت کاهش پیدا می‌کند و با فعالیت افزایش می‌یابد. به‌عنوان مثال، درد زانو هنگام راه‌رفتن نشانه آرتروز است که به‌دنبال افزایش تدریجی آن ممکن است مفصل دچار تورم و محدودیت حرکت شود. به‌عنوان مثال، مفصل زانو باید بتواند به شکلی باشد که موقع خم‌کردن پا بتوان پاشنه پا را به ران چسباند یا نهایتا فاصله 5 سانتی‌متری داشته باشد، اما وقتی فرد مبتلا به آرتروز زانو است، فاصله پاشنه پا و ران پایش هنگام خم‌کردن به ۳۰سانتی‌متر می‌رسد و این دیگر مراحل پیشرفته آرتروز است. آرتروز در ایران و در آسیا بیش از همه مفصل زانو را درگیر می‌کند، زیرا این مفصل متحمل وزن بالای افراد می‌شود.
تعویض مفصل؛ درمان نهایی آرتروز
او با تأکید بر نقش مهم پیشگیری از بروز آرتروز، گفت: یکی از عادات ایرانیان دو‌زانو یا چهار‌زانو نشستن است که باید اصلاح شود و از صندلی برای نشستن استفاده شود. از طرفی با کاهش وزن، ترک عادات بد مانند مصرف دخانیات، انجام ورزش مناسب و دقت در بالا رفتن از پله و... می‌تواند زمان بیشتری برای بیمار خرید تا کارش به تعویض مفصل نرسد، اما در نهایت پس از درمان دارویی و انجام تزریقات، درمان نهایی آرتروز، تعویض مفصل و انجام پروتز است.جمشیدی درباره ورزش‌های مجاز برای مبتلایان به آرتروز، بیان کرد: پیاده‌روی بر سطوح صاف، ورزش‌های آبی و راه‌رفتن در آب، استفاده از دوچرخه ثابت و برای کسانی که مبتلا به آرتروز کمر هستند ورزش‌هایی که سبب تقویت این عضلات شود، اهمیت دارد.
درمان‌های نگه‌دارنده با اُزن‌تراپی و تزریق ژل در مفصل
او درباره تبلیغاتی که برای راه‌های درمانی اُزن‌تراپی یا تزریق ژل در زانو برای درمان آرتروز مطرح می‌شود نیز به ایسنا توضیح داد: هیچ‌کدام از اینها درمان قطعی نیستند. درباره ازن‌تراپی مستند قوی علمی برای اثر درمانی وجود ندارد و برخی کسانی که این کار را انجام می‌دهند، راضی هستند و برخی دیگر هم رضایت ندارند. اقدام دیگری که انجام می‌شود PRP در مفصل است که درباره آن هم مستندات قوی وجود ندارد اما، برای برخی افراد تأثیرات مثبت دارد. درخصوص ژل‌تراپی مستنداتی وجود دارد که باعث کاهش درد طی مدت زمانی خاص در مبتلایان شده است اما همه اینها سبب می‌شود برای بیمار زمان بخریم تا تعویض مفصل دیرتر انجام شود و اینها درمان قطعی نیستند./ایسنا
