نگرانی بنگاه‌های اقتصادی از دست‌انداز اینترنتی

شاخص مدیران خرید اقتصاد بعد از نزول 3ماهه، خود را به بالاتر از مرز رکود رسانده، اما فعالان اقتصادی نگران این هستند که اختلال اینترنت به‌خصوص برای بخش خدمات دردسرساز شود و این شاخص دوباره به ارقام پایین‌تر سقوط کند.
به گزارش همشهری، شاخص مدیران خرید (PMI) که در ایران با عنوان شاخص شامخ و از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر می‌شود، یک شاخص پیش‌نگر است که با ارقام یک تا 100محاسبه می‌شود و عدد 50به‌عنوان حد وسط آن مدنظر قرار می‌گیرد. بر همین اساس، ارقام بالاتر از 50واحد در شاخص شامخ به وضعیت رونق و انبساط تعبیر می‌شود و ارقام پایین‌تر از 50واحد، نشانگر حرکت فعالیت‌های اقتصادی به سمت رکود و انقباض است. این شاخص در شهریورماه بعد از توقف روند نزولی 3‌ماهه به 52.08رسیده که 4.02واحد بالاتر از مردادماه است، اما پایداری آن در این منطقه نیازمند الزاماتی نظیر دسترسی کسب‌وکارها و جامعه به اینترنت است که در 4هفته گذشته شرایط بدی را تجربه می‌کند.

حال و هوای اقتصاد
گزارش شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد، از توقف روند نزولی 3ماهه این شاخص و برگشت آن به بالای 50واحد حکایت دارد؛ هرچند فعالان اقتصادی پیش‌بینی کرده‌اند که با اختلال در اینترنت، فعالیت‌های اقتصادی در مهرماه به‌خصوص در بخش خدمات کاهش یابد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، در شهریورماه 1401شامخ اقتصاد به 52.08واحد رسیده که بالاترین میزان در 3ماهه اخیر است، اما همچنان بنگاه‌های اقتصادی ازنظر موجودی مواداولیه یا لوازم خریداری‌شده برای تولید در شرایط مساعدی قرار ندارند و ازنظر فروش محصولات نیز به‌واسطه پایین بودن سطح تقاضا با مشکلاتی روبه‌رو هستند. 
بررسی شامخ اقتصاد در شهریورماه نشان می‌دهد در این ماه، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار افزایش داشته و دلیل عمده آن رشد تولید بخش صنعت است که بیشترین افزایش را در میان 3بخش داشته؛ درحالی‌که بخش ساختمان با رکود شدید روبه‌روست. همچنین شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در شهریورماه پس از 2ماه پیاپی رکود، افزایش داشته و به بالاترین میزان 4ماهه اخیر رسیده است. البته این شاخص در بخش خدمات و کشاورزی با افزایش روبه‌رو بوده و در بخش ساختمان با کاهش همراه شده است. 
در این میان، شاخص موجودی مواداولیه و لوازم خریداری‌شده در شهریورماه همچنان با کاهش روبه‌رو بوده و باوجود افزایش در بخش ساختمان، در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی با کاهش شدید روبه‌رو شده است. بنا به‌گفته فعالان اقتصادی کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش دلیل عمده کاهش موجودی مواداولیه است. از سوی دیگر شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در شهریورماه کاهش داشته و به کمترین مقدار 3ماهه اخیر رسیده که بخشی از آن ناشی از کاهش صادرات به عراق به‌دلیل تعطیلات اربعین بوده و بخشی نیز بنا به‌گفته فعالان اقتصادی، به‌دلیل جایگزینی ترکیه با ایران در بازارهای همسایه است. اطلاعات جمع‌آوری شده از بنگاه‌های اقتصادی حاکی از این است که در شهریورماه بازهم شاخص قیمت محصولات و خدمات بنگاه‌های اقتصادی افزایش داشته است؛ درحالی‌که در مردادماه به یکی از کمترین مقادیر 28ماهه اخیر رسیده بود. همچنین شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در شهریورماه اندکی در مقایسه با ماه قبل بهتر شده که البته همچنان با وضعیت آرمانی بنگاه‌های اقتصادی فاصله دارد.

نگرانی بنگاه‌ها از اختلال اینترنت
درمجموع، بررسی اظهارات فعالان اقتصادی در گزارش شامخ اقتصاد حاکی از این است که شاخص انتظارات آنها در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در مهرماه همچنان بالاتر از 50واحد است و آنها برای بهبود وضعیت امیدوار هستند، اما میزان این خوش‌بینی در مقایسه با مردادماه به‌شدت افت کرده و از 63.72واحد به 52.47واحد رسیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد باوجود انتظارات خوش‌بینانه فعالان اقتصادی به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت، فعالان بخش‌های خدمات، کشاورزی و ساختمان انتظار کاهش فعالیت در مهرماه را دارند و به‌خصوص با اختلال در اینترنت، کاهش فعالیت‌ها در بخش خدمات را پیش‌بینی می‌کنند که 50.4درصد از بازار کار کشور را به‌خود اختصاص می‌دهد و وضعیت آن تأثیر مستقیمی بر بخش قابل‌توجهی از خانوارها دارد.

وضعیت بخش صنعت
براساس داده‌های به‌دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت در شهریورماه به عدد ۵۳.۲۵ واحد رسیده و میزان فعالیت‌های این بخش همانند شهریورماه سال‌های قبل با افزایش مواجه شده است. در این ماه، شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت نسبت به مردادماه افزایش داشته و طبق انتظار مانند شهریور سال‌های قبل با رشد همراه بوده است؛ هرچند در صنایعی که شاخص کل شامخ کاهشی بوده، شاخص تولید هم به‌شدت کاهش یافته است. همچنین شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز نسبت به مرداد افزایش داشته، اما همچنان نشان‌دهنده میزان پایین سطح تقاضاست؛ به‌خصوص در مقایسه با شهریور سال‌های قبل بسیار کمتر است. از سوی دیگر شاخص موجودی مواداولیه خریداری‌شده در شهریورماه اگرچه نسبت به مرداد کمی افزایش داشته، اما هنوز نشان‌دهنده کمبود مواداولیه است که به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل کمبود نقدینگی و عدم‌ارائه تسهیلات بانکی برای تأمین سرمایه در گردش، بنگاه‌ها در تأمین مواداولیه با مشکل روبه‌رو هستند. 
در این میان شاخص قیمت خرید مواداولیه با شیب بیشتری نسبت به مرداد افزایش یافته و افزایش قیمت‌ها به همراه کمبود منابع مالی شرکت‌ها باعث شده تا با کاهش موجود مواداولیه روبه‌رو باشند. نکته دیگر اینکه شاخص میزان صادرات کالا در شهریورماه بازهم کاهش پیدا کرده؛ البته شیب آن از مردادماه کمتر است و بخشی از آن ناشی از تعطیلات اربعین بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهریورماه، شاخص قیمت محصولات صنعتی با شیب کمتری نسبت به مرداد کاهش داشته است؛ چراکه کاهش قدرت خرید مشتریان باعث شده تا همچنان فعالان اقتصادی باوجود هزینه زیاد نهاده‌های تولید، محصولات خود را به کمترین مقدار بفروشند. پیرو همین اتفاق، شاخص میزان فروش محصولات در شهریور نیز همچنان نزولی بوده و کاهش شدید قدرت خرید و نقدینگی باعث کاهش مقدار فروش شرکت‌ها شده است.