سکته در تولید مسکن پایتخت

نبض تولید مسکن همچنان در حال ضعیف‌شدن است. طبق آمارهای رسمی، برنامه‌ریزی برای ساخت‌وساز مسکونی در پایتخت با شتاب بیشتری در حال افول است؛ به‌گونه‌ای که اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تعداد واحدهای مسکونی پیش‌بینی شده در پروانه‌های صادره در بهار1401 نسبت به فصل زمستان در کل مناطق شهری 21.8درصد و در شهر تهران 48.4درصد کاهش پیدا کرده است.
به‌گزارش همشهری، عدم‌قطعیت فعالیت‌های اقتصادی در سایه نامشخص بودن آتیه اقتصاد و قفل شدن مذاکرات رفع تحریم، اغلب بازارها را با کسادی و بلاتکلیفی مواجه کرده و در این میان بازار مسکن بعد از جهش حدود 10برابری قیمت در 4سال اخیر، با شرایط بسیار حادتری مواجه شده است. در این وضعیت، هم به‌واسطه کاهش قدرت خرید متقاضیان مصرفی و هم با کاهش حاشیه سود ساخت‌وساز در اثر جهش هزینه‌های تولید، سازندگان کمتری رغبت آغاز پروژه مسکونی جدید دارند و انعکاس این وضعیت در آمار صدور پروانه‌های ساختمانی مشهود است.

مسکن تهران در بن‌بست
نتایج طرح گردآوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور در بهار سال۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در این فصل، تعداد ۷۳۶پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در بهار۱۴۰۱ صادرشده که نسبت به فصل گذشته 50.6درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 47.2درصد کاهش داشته است. طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، در این فصل، تعداد ۵۹۵۴واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران پیش‌بینی شده که این مقدار نسبت به فصل گذشته 48.4درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 46.1درصد کاهش داشته است. نکته قابل‌توجه اینکه به‌واسطه اعمال برخی مشوق‌ها در شهرداری تهران برای ارائه تراکم تشویقی به‌خصوص در نوسازی بافت‌های فرسوده، شتاب کاهش واحدهای مسکونی برنامه‌ریزی شده نسبت به میزان کاهش پروانه‌های ساختمانی در فصل بهار کمتر بوده و متوسط تعداد واحد مسکونی برای هر یک از پروانه‌های احداث ساختمان در شهر تهران به 8.1واحد رسیده است. در ادامه، انتظار می‌رود با فعال شدن قرارگاه مسکن شهرداری تهران و تسهیل ساخت‌وساز مسکونی با هدف رفع نیاز مسکن پایتخت‌نشینان، از فصل تابستان به بعد دوباره تولید مسکن در تهران بازیابی شود و به‌خصوص در حوزه بافت‌های فرسوده، با استفاده از تسهیلات نهضت ملی مسکن، یک حرکت جهادی برای احیای تولید مسکن تهران آغاز شده و کم‌کاری‌های گذشته را جبران کند.

بی‌توجهی به الگوی مصرف
جدای از اینکه تولید مسکن در مقایسه با دوره‌های قبل و همچنین نیاز بازار با کاهش جدی روبه‌روست، بررسی آمارها نشان می‌دهد همچنان تولیدکنندگان ساختمان با دید سرمایه‌گذاری و جذب تقاضاهای این حوزه فعالیت می‌کنند و توجهی به الگوی مصرف مسکن و ذائقه و نیاز بازار ندارند. به گزارش همشهری، در بهار امسال، مجموع مساحت زیربنا در 736پروانه احداث ساختمان صادرشده از سوی شهرداری تهران بالغ‌بر ۱۱۲۷هزار مترمربع بوده است که این میزان نسبت به فصل گذشته 49.6درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 45.9درصد کاهش داشته است؛ اما نکته قابل‌تأمل اینکه متوسط مساحت زیربنای این دسته از پروانه‌ها در فصل بهار ۱۵۳۲مترمربع برآورد می‌شود که با فرض میانگین 8.1واحد در هر پروانه، میانگین ناخالص زیربنای هر واحد به بیش از 189مترمربع می‌رسد و با احتساب تراکم 60درصدی، زیربنای مفید هر واحد مسکونی از 113مترمربع بیشتر است.
تمایل سازندگان به احداث واحدهای بزرگ متراژ در حالی است که از منظر قدرت خرید، اغلب خانوارهای تهرانی قادر به خرید واحدهای مسکونی با میانگین متراژ 113مترمربع نیستند و ازنظر الگوی زندگی شهری در تهران نیز بسیاری از خانوارها به‌دنبال خرید یا اجاره خانه‌هایی با متراژ حدود 75مترمربع هستند.

انقباض ساخت مسکن کشور
تقریبا 2سال است که شهر تهران با عقبگرد تولید مسکن مواجه شده و به‌عنوان موتور تولید مسکن در کشور، عملا در دوره کسادی و رکود به سر می‌برد اما در فصول اخیر، در سایر نقاط شهری نیز وضعیت بهتری حکمفرما نیست و سازندگان مسکن در اغلب مناطق شهری کشور از سرمایه‌گذاری جدید روی‌گردان شده‌اند. بررسی اطلاعات مرکز آمار ایران در طرح گردآوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهرداری‌های کشور در بهار سال۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در این فصل تعداد 29هزارو437پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری‌های کشور صادرشده است که این تعداد نسبت به فصل گذشته 20.4درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 15.3درصد کاهش داشته است. بررسی این پروانه‌ها به تفکیک برنامه‌ریزی برای تولید واحدهای مسکونی نیز نشان می‌دهد که در این فصل برای احداث 90هزارو290واحد مسکونی در کل مناطق شهری برنامه‌ریزی شده که این تعداد نسبت به زمستان گذشته 21.8درصد و نسبت به بهار سال گذشته 12.7درصد کاهش دارد.
به‌گزارش همشهری، مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان در بهار۱۴۰۱ حدود 17میلیون‌و105هزار مترمربع بوده که‌این مقدار نسبت به فصل گذشته 20.6درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته 16.7درصد کاهش داشته است. طبق آمارها متوسط مساحت زیربنا در پروانه‌های ساختمانی صادر شده در فصل بهار امسال ۵۸۱مترمربع و متوسط تعداد واحد مسکونی در این پروانه 3.1واحد بوده است.