گزارش
تبخیر آب در ایران 4 برابر اروپا
میزان تلفات سالانه آب در کشور 368میلیون مترمکعب است که 75درصد آن تبخیر میشود
سیدمحمد فخار- روزنامه‌نگار
وقتی با اختصاص منابع مالی فزاینده و به‌موقع طرحی نظیر طرح‌های آبخیزداری و مدیریت منابع آب اجرایی میشود، وقتی آب به‌موقع در بالادست حوضه‌های آبریز تجمع پیدا می‌کند و خسارتی به پایین‌دست نمی‌زند، وقتی بارش‌ها نه یک تهدید که فرصت برای پر شدن مخازن سدهای کشور هستند، باز هم بحران دیگری در کمین است که می‌تواند هرچه مدیریت منابع آب در کشور ریسیده را پنبه کند. این بحران آنقدر طبیعی جلوه می‌کند که در بسیاری از برآوردها حتی سهم آن نادیده گرفته میشود. حالا «تبخیر» را باید جدی گرفت.
شرایط موجود
طی 26سال اخیر کشور ما در شرایط تغییر اقلیم قرار گرفته و هرسال تبعات آن با گسترش دامنه خشکسالی‌ها، بارش‌‌های بی‌موقع و بی‌حد و تنش‌های آبی فراوان مواجه شده است.
در چنین وضعی حفظ و مدیریت منابع آبی موجود نه‌تنها امری مهم که ضرورتی غیرقابل انکار است که باید با دقت به آن توجه شود. آمارهای وزارت نیرو در پایان سال آبی 1400-1399 که آخرین آمار احصا‌شده از سوی یک منبع رسمی است، نشان می‌‌دهد متوسط تبخیر منابع آب ایران 4برابر اروپاست. متوسط تبخیر مخازن سدهای اروپا که 4سال است ثابت مانده، سالانه 700میلی‌متر است درحالی‌که در ایران میزان تبخیر مخازن سدها به 2بخش تقسیم میشود.
در مناطق کوهستانی که عمده سدهای کشور قرار گرفته، نرخ متوسط سالانه ۲۴۰۰میلی‌متر است، اما در مناطق خشک و کویری این عدد به ۴۵۰۰میلی‌متر در سال می‌رسد که رقم بسیار بالایی است.
در عین حال میزان تلفات سالانه آب در کشور سالانه 368میلیون مترمکعب است که 75درصد آن تبخیر میشود و سهم بسیار بالا و گزافی است.
از سویی وقتی نرخ تبخیر آب در منطقه‌ای بالا می‌رود، دمای عمومی منطقه نیز به نحو مؤثر بالا می‌رود و تبعات بسیاری برای منابع طبیعی به‌وجود می‌آورد. اگر مساحت عمومی منطقه مرتع‌خیز باشد، به خشکی علوفه دام منجر میشود و اگر منطقه رویشگاه‌های جنگلی باشد، مستعد آتش‌‌‌سوزی میشود. در چنین شرایطی کاهش سرعت تبخیر نکته‌ای است که باید هرچه سریع‌تر از سوی وزارت نیرو و دست‌اندرکاران به آن توجه شود. کشور ما همان اندازه که باید با کشاورزی آب‌بر و صنایع پر‌مصرف که آب بسیار زیادی در چرخه خود استفاده می‌کنند، خداحافظی کند، باید در بخش مدیریت منابع موجود نیز سهم تغییر اقلیم در تبخیر آب‌ها را نیز به دقت درنظر بگیرد و راهکار فوری برایش داشته باشد.
افزایش روند تبخیر با تغییر اقلیم
روند تبخیر در کشور چنان بالا رفته که برای بهبود اوضاع باید از اقدامات بیولوژیک فاصله بگیریم و به‌سمت اقدامات احیایی حوضه‌های آبی حرکت کنیم. علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی مدیریت گردوغبار در این‌باره به ایسنا می‌گوید: با توجه به تغییرات اقلیمی، کمبود بارش و افزایش بسیار زیاد تبخیر نسبت به ۵۰سال گذشته از سازمان منابع طبیعی درخواست کردیم تا به سمت و سوی اقدامات احیایی و پیشگیرانه حرکت کنیم. ازجمله اقدامات پیشگیرانه و احیایی می‌توان به مدیریت چرای دام‌ها اشاره کرد. ۱۵میلیون هکتار از ۳۰میلیون هکتار یعنی ۵۰درصد آن به پوشش گیاهی ضعیف مرتع مرتبط است که نیاز به اقدامات احیایی دارد البته درسطح کلان نیز باید سیاست‌های دولت با سیاست‌های دستگاه‌های اجرایی منطبق‌تر شود.
در همینه زمینه :
