قلندری در خوی

درست 7سال از روزی که هفتم مهر به نام «شمس تبریزی» نام‌گذاری شد، می‌گذرد. شمس تبریزی، عارف نامدار قرن هفتم که او را بیشتر با عنوان استاد‌ مولانا جلال‌الدین محمد بلخی می‌شناسیم، در شهرستان خوی به خاک سپرده ‌شده است و مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی از 7سال پیش تاکنون در تدارک برنامه‌ریزی و کسب اعتبار برای ساخت مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی بو‌ده‌اند تا در روز بزرگداشت این عارف نامدار، علاقه‌مندان و پژوهشگران و استادان بتوانند در کنار مزار شمس تبریزی گرد هم جمع شوند.  کلنگ ساخت این مجموعه 6ماه پیش به زمین خورد و به‌گفته مدیرکل اداره فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی، سال آینده شاهد افتتاح این مجموعه خواهیم بود. در این گزارش به بهانه روز بزرگداشت شمس تبریزی از روند ساخت مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی خبر گرفتیم.

سرعت ساخت‌وساز با تامین اعتبار
گردشگرانی که راهی آذربایجان غربی می‌شوند، حتما ساعتی را در کنار مقبره شمس تبریزی در خوی می‌گذرانند. محوطه‌ای باز که مزار شمس را در برگرفته و دیوارهای دور تا دورش با خط نستعلیق، اشعاری از این عارف و شاعر بزرگ را یادآوری می‌کند. چند نیمکت هم برای نشستن و رفع خستگی گردشگران در گوشه و کنار محوطه جانمایی شده و نه خبری از کتابخانه است و نه محفلی برای گپ و گفت علاقه‌مندان و ادب دوستان.
این محوطه از شاخص‌ترین محوطه‌های باستانی دوران اسلامی در خوی است و گفته می‌شود، پس از فوت شمس ساخته شده و در طول سده‌های مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته تا اینکه در زمان صفویه به اوج شکوه و زیبایی خود رسید. کلنگ ساخت مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی، در اوایل امسال به زمین خورد تا سکوت و خلوت محوطه را بشکند و اینجا محل آمد و شد محققان بشود. مدیرکل اداره میراث فرهنگی آذربایجان غربی به همشهری می‌گوید: طراحی مجموعه 3سال پیش از سوی پروفسور اردوان انجام شده و عملیات اجرایی آن به‌دلیل نبود اعتبار به تعویق افتاده ‌است.
جلیل جباری با بیان اینکه در سفر رئیس‌جمهوری به استان، 25میلیارد تومان اعتبار برای ساخت این مجموعه مصوب شد، ادامه می‌دهد: قبل از اجرای عملیات ساخت و ساز، 6هزار مترمربع از زمین‌های اطراف مقبره شمس تبریزی آزادسازی و از 6ماه پیش ساخت مجموعه به جریان افتاد.
تا پایان امسال شاهد تکمیل عملیات عمرانی اسکلت فاز یک و 2مجموعه و نیز سالن روباز این پروژه که ۲۰۰ مترمربع زیربنا و 7هزار مترمربع مساحت دارد، خواهیم بود. جباری افتتاح مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی را در صورت تامین اعتبار در سال آینده با اجرای برنامه‌های شمس‌پژوهی، مولانا پژوهی، جشنواره موسیقی و... می‌داند. هرچند جای خالی مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی در خوی، سال‌هاست که دیده می‌شود و برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری با محوریت آشنایی گردشگران ایرانی و خارجی ضروری است، اما برای جذب گردشگر زیرساخت‌های دیگری هم باید در خوی لحاظ شود. مدیر اداره کل میراث فرهنگی از تلاش برای تبلیغات در فضای مجازی با این هدف می‌گوید و ادامه می‌دهد: احیای محور بافت تاریخی شهرستان خوی در کنار بازار قدیمی خوی و همچنین احیای کاروانسراهای خان و قطور در اولویت ماست. پروژه خواهر خواندگی خوی و قونیه نیز در دست اقدام است. ساخت مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی و احیای کاروانسرای قطور که ازجمله کاروانسراهای جاده ابریشم بوده، به‌عنوان پروژه‌های مهم در تحول گردشگری استان به شمار می‌رود.

جشن گلریزان
تورق صفحه‌های تقویم، هفتم مهر را روز بزرگداشت شمس و هشتم مهر را روز بزرگداشت مولانا نشان می‌دهد. مسئول هماهنگی و اجرایی ثبت روز شمس در تقویم کشوری درباره انتخاب هفتم مهر برای بزرگداشت شمس به همشهری می‌گوید: از آنجا که نام شمس و مولانا همواره با هم برده می‌شود، در تقویم هم هشتم مهر روز بزرگداشت مولانا بود و یک روز قبل از آن روز شمس، نام‌گذاری شد. علی محبوبی که خود اهل شهرستان خوی است، ادامه می‌دهد: ایده درج روز شمس در تقویم رسمی از چند سال پیش که مسئولیت پیوند فرهنگی مفاخری چون مقبره شمس تبریزی در خوی با مولانا (قونیه)، حافظ (شیراز) و عطار (نیشابور) را بر عهده داشتم در ذهنم بود. مفاخر ادبی کشور مانند حافظ، عطار، مولانا، سعدی، فردوسی یک روز در تقویم به نام خود دارند، به جز شمس. از این رو دیدم که باید روز شمس نیز در تقویم کشوری درج شود. محبوبی ساخت مجموعه فرهنگی و هنری شمس را از مهم‌ترین برنامه‌های خوی می‌داند و ادامه می‌دهد: نیمه دوم مهر، جشن گلریزانی در برج میلاد تهران برگزار می‌شود تا با حضور وزیران فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری، نماینده خوی در مجلس و جمعی از خیران فرهنگی برای ساخت پروژه مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی گلریزان شود و این مجموعه زودتر به بهر‌ه‌برداری برسد.

با تکمیل مجموعه فرهنگی و هنری شمس تبریزی، ارتقای زیرساخت‌های گردشگری، ساخت هتل‌ها و احیای بافت تاریخی و دیدنی شهرستان خوی می‌توان امیدوار بود که اهل ادب و فرهنگ در سالروز بزرگداشت شمس، راهی خوی شوند و حق مطلب را در بزرگداشت او چنان که
 باید و شاید ادا کنند.

مکث
همنشینی دو دریا
جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا، شاعر پرآوازه قرن هفتم، بعد از آشنایی با عارفی به نام شمس تبریزی، به معرفتی باطنی دست یافت که هرکسی را توانایی درکش نبود. آشنایی مولانا با شمس در قونیه، مسیر زندگی او را دگرگون کرد. مولانا قبل از آشنایی با شمس گاهی شعر می‌سروده اما پس از دیدار با شمس، قدم در وادی عرفان می‌گذارد. شمس، چند سال بعد بی‌آنکه کسی آگاه شود، قونیه را رها کرد و راه سفر در پیش گرفت. بعد از مرگ، در خوی به خاک سپرده ‌شد.