چند اتفاق مهم زندگی که می‌تواند وضعیت روانی افراد را دگرگون کند
سنگ‌های بزرگ در رودهای زندگی
نیلوفر ذوالفقاری
مثل فصل‌های سال که عوض می‌شوند، یک روز بر تن درختان لباس سبز جوانه می‌پوشانند و روز دیگر از آنها شاخه‌های خشک بی‌رنگ و رو باقی می‌گذارند، مسیر زندگی هم بارها تغییر جهت می‌دهد و ما انسان‌ها را با موقعیت‌های متفاوت مواجه می‌کند؛ یک روز سرمست از شادی و شور اتفاقات خوب زندگی هستیم و روزی دیگر با اندوه و درد اتفاقی تلخ احاطه می‌شویم. برخی اتفاقات مهم و تأثیرگذار در مسیر زندگی، مثل سنگ‌های بزرگی که در رودخانه افتاده باشند، راه ما را عوض می‌کنند و می‌توانند وضعیت روانی ما را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار‌دهند. ویدا ساعی، روانشناس و روان‌درمانگر بالینی درباره برخی از این اتفاقات مهم و شیوه رودررویی با آنها توضیح می‌دهد.
بیماری سخت
حتماً شنیده‌اید که مواجهه با خبر ابتلا به یک بیماری سخت و طولانی، آنچنان آسیبی به روح و روان فرد وارد کرده که باعث شده بیماری جسمی او به حاشیه رانده شود و اطرافیان بیشتر نگران وضعیت روحی فرد شوند. طبیعی است که ابتلا به یک بیماری، مجموعه‌ای از استرس‌ها، اضطراب‌ها، نگرانی‌ها و ناامیدی‌ها را با خود به همراه خواهد داشت اما اگر این احساسات ادامه پیدا کند، چرخه باطلی از تأثیر وضعیت جسمی و روانی بر یکدیگر شکل می‌گیرد. احساسات منفی مدام حال جسمی را بدتر می‌کنند و با تشدید بیماری، حال روحی فرد هم بدتر می‌شود. در کنار این آسیب‌های روانی، دغدغه‌های مالی برای درمان هم فشار روانی مضاعفی به فرد وارد می‌کند.
راه‌حل مواجهه با بیماری سخت
برای اینکه از آسیب روانی ناشی از بیماری سخت جلوگیری کنید، از پزشک خود بخواهید حتماً اطلاعاتی دقیق و کامل درباره بیماری بدهد تا شما با سؤالات بی‌جواب و نگرانی‌های غیرواقعی تنها نمانید. در کنار مراقبت‌های جسمی دوره بیماری، تا حد امکان به وضعیت روانی خود بی‌توجه نباشید و اگر لازم بود در این مورد هم کمک دریافت کنید. شاید لازم باشد سراغ مشاوره‌های روانشناسی بروید.
بیکار شدن
شاید باورش سخت باشد اما از دست دادن شغل و بیکار شدن، یکی از بزرگ‌ترین اتفاقات مسیر زندگی است که می‌تواند پیامدهای زیادی روی جنبه‌های مختلف زندگی فرد و البته وضعیت روانی او بگذارد. وقتی فردی بیکار می‌شود، احساسات مختلفی مانند ناامیدی، احساس ناتوانی و بی‌کفایتی، سرزنشگری، خشم و شرم به او هجوم می‌آورند. احتمال زیادی وجود دارد که طولانی شدن دوره بیکاری، عزت‌نفس فرد را از بین ببرد و او را برای شروع دوباره با چالش‌های جدی مواجه کند.
راه‌حل مواجهه با بیکاری
اگر شغل‌تان را از دست داده‌اید و خشم، شوک، ناامیدی و افسردگی را تجربه می‌کنید، احساسات خود را نادیده نگیرید. هرچند ساده نیست اما موقعیت خود را قبول کنید و دنبال پاسخ به سؤال‌های بی‌جواب نباشید. شاید لازم باشد برنامه متفاوتی برای زندگی خود طراحی کنید، به‌خصوص که وضعیت مالی شما تغییر کرده است. برای اینکه از نظر روانی کمتر آسیب ببینید، خودتان را محکوم به انزوا و دور شدن از جمع دوستان نکنید. در جمع‌هایی که به شما احساس آرامش می‌دهد حضور پیدا کنید تا کمتر احساس جداافتادگی در شما ایجاد شود. حواستان باشد که با حال روحی بهتر، احتمال اینکه دوباره شغل مناسبی برای خود پیدا کنید بیشتر خواهد بود.
در سوگ عزیزان
همه محققان و البته همه افراد معمولی در این موضوع هم‌نظر هستند که از دست دادن عزیزان، تأثیرگذارترین اتفاق تلخ زندگی ما آدم‌هاست. وقتی فردی با مرگ یکی از عزیزانش مواجه می‌شود، چه این مرگ غیرمنتظره بوده و چه مورد‌انتظار، با مجموعه‌ای از احساسات مختلف روبه‌رو می‌شود که پیش از این اتفاق تصوری درباره عمق و شدت آنها نداشته است. غم و اندوه آشناترین احساس بعد از مواجهه با سوگ است اما احساساتی مانند شوک و سردرگمی، خشم و عصبانیت، بی‌حسی و ناباوری و گاهی احساس گناه هم بروز پیدا می‌کند. اینکه فرد چطور با این رویداد مهم مواجه می‌شود و چقدر از آن تأثیر می‌پذیرد، به فاکتورهای مختلفی ازجمله شیوه‌های تربیتی، سن و سال، طرز فکر و میزان تحمل او بستگی دارد. پذیرفتن مرگ عزیزان اصلاً آسان نیست و هیچ مدت زمان مشخصی برای تمام شدن دوران سوگواری وجود ندارد. هر فرد سوگواری به شکلی با سوگ مواجه می‌شود که مخصوص خود او است و هیچ نسخه از پیش تعریف‌شده‌ای برای سوگواری کردن وجود ندارد. شدت آسیب روانی هم که به افراد سوگوار وارد می‌شود متفاوت است. پس اگر خود یا اطرافیانتان در دوره سوگواری به سر می‌برید، بدانید که تجربه احساسات مختلف کاملاً طبیعی است.
راه‌حل مواجهه با سوگ عزیزان
برای اینکه این رویداد مهم آسیب روانی کمتری بر شما باقی بگذارد، باید به چند موضوع توجه کنید. در قدم اول، احساسات خود را بپذیرید و نگران نباشید که چرا آنها در شما به‌وجود آمده‌اند. بپذیرید که برای سپری کردن دوران سوگواری باید منتظر گذر زمان باشید. چه مدت؟ اصلاً پاسخ مشخصی وجود ندارد! مطمئن باشید که گذر زمان به شما کمک خواهد کرد و مهم این است که به‌خودتان فرصت دهید تا از این مرحله عبور کنید. در کنار عزیزانتان باشید و احساسات خود را بروز دهید. اگر نیاز به کمک‌های تخصصی و دریافت حمایت دارید، از کمک گرفتن نترسید و امتناع نکنید.
پایان زندگی مشترک
یکی از اتفاقات تلخ و بزرگی که می‌تواند بنیان‌های فکری و وضعیت روحی افراد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد، پایان زندگی مشترک است. اینکه چه مشکلاتی منجر به جدایی یک زوج شده و در این مسیر چه آسیب‌های روانی‌ای به دو‌طرف وارد شده، موضوعی جداست اما هر شکلی از طلاق حتی اگر با توافق طرفین رخ داده باشد، احساسات مختلفی مانند استرس و اضطراب، خشم و اندوه را به فرد تحمیل می‌کند. ناامیدی و احساس شکست احساس رایجی است که افراد بعد از طلاق تجربه می‌کنند و می‌تواند بر انتخاب‌ها و نوع ارتباط آنها با دیگران تأثیر بگذارد. شکست عاطفی بعد از پایان زندگی مشترک، احساس اندوه، افسردگی و بی‌انگیزگی در افراد ایجاد می‌کند.
