جهان به آرتمیای دریاچه ارومیه نیاز دارد

شرایط برای ادامه حیات تنها جاندار دریاچه ارومیه به دلیل غلظت بالای نمک ناممکن به نظر می‌رسد اما ایجاد موقعیت‌های مصنوعی با هدف پرورش و صادرات آرتمیا در حاشیه دریاچه ای که روزگاری غنی‌ترین زیستگاه آن بوده، نیازمند پژوهش و سرمایه گذاری است.
به گزارش ایرنا پژوهش‌های کاربردی علوم مختلف در کمال ناباوری و در بیشتر موارد تنها با پیگیری یک سوال به نتیجه می‌رسد و اکنون این سوال در مورد موجود مرموز دریاچه ارومیه مطرح است «آیا با ایجاد شرایط مصنوعی می‌توان این جاندار گران قیمت را در حاشیه نگین آبی آذربایجان پرورش داد؟»

تولید سالانه 180 تن آرتمیا در تنها مرکز بخش خصوصی کرمان و صدور یک مجوز جدید اما محدود برای پرورش آرتمیا در ورودی زرینه رود به دریاچه ارومیه نیز امید به صادرات این موجود را افزایش می‌دهد؛ موجودی که کاربردهای آن روز به روز در حال افزایش  است.
بر اساس یافته‌های جدید که چندی پیش در همایش غذای زنده آبزیان در دانشگاه ارومیه از زبان محققان خارجی مطرح شد، استفاده از این موجود در تحقیقات بیولوژیکی، علوم تغذیه و کشاورزی نیز به اثبات رسیده است.


جلوگیری از انقراض

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با اعلام اینکه امسال بانک سیست و ژن « آرتمیا اورمیانا » برای جلوگیری از انقراض این آبزی خاص دریاچه ارومیه راه اندازی می‌شود، افزود: راه اندازی بانک ژن که از تعهدات مرکز تحقیقات آرتمیاست در صورت تامین اعتبار طی نیمه نخست سال جاری در دستور کار قرار می‌گیرد.

«علی نکویی» همچنین به راه‌اندازی بانک سیست «آرتمیا اورمیانا» نیز اشاره کرد و افزود: هدف از راه اندازی بانک سیست و ژن آرتمیا یا میگوی آب شور حفظ ذخایر ژنتیکی و تحقیقاتی این آبزی است و در صورت راه اندازی آنها امکان ذخیره ژنتیکی آرتمیای کشور و دیگر کشورهای منطقه فراهم می‌شود. نکویی با اعلام اینکه میزان آرتمیای زنده موجود در هر لیتر از دریاچه ارومیه به صفر رسیده است، افزود: در آخرین پایشی که طی اول اردیبهشت سال جاری در دریاچه ارومیه انجام شد، در هر لیتر از آب دریاچه 8/28عدد سیست آرتمیا، 3/0 عدد جلبک (غذای آرتمیا) و 348 گرم نمک مشاهده شد.

وی ادامه داد: آرتمیا در شوری حداکثر 220 گرم در لیتر می‌تواند زندگی کند ولی اکنون وضعیت شوری دریاچه ارومیه به دلیل افزایش دما و کاهش بارندگی به 348 گرم بر لیتر رسیده است و امکان حیات برای این گونه جانوری وجود ندارد.
رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با اشاره به تولید سالانه نزدیک به 100 کیلوگرم سیست آرتمیا در کشور، گفت: سالانه 10 تا 30 تن سیست آرتمیا برای مصرف داخلی آبزیان وارد کشور می‌شود.
وی با اعلام اینکه سالانه نزدیک به 200 تن آرتمیای زنده در کشور تولید می‌شود، ادامه داد: سال گذشته 20 تن آرتمیا از مرکز تحقیقات آرتمیای کشور در آذربایجان غربی و 180 تن نیز در تنها مرکز بخش خصوصی واقع در کرمان برداشت شده است.

نکویی با اشاره به میزان برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه در دوران پرآبی آن، بیان کرد: در اوایل دهه 1380 از محل مجوزهای صادر شده برای بهره‌برداری از 5 درصد دریاچه ارومیه، سالانه 5 هزار تن آرتمیای زنده و هزار تن سیست مرطوب آرتمیا برداشت می‌شد.وی قیمت هر کیلوگرم آرتمیای زنده را یک میلیون و 200 هزار ریال و منجمد آن را 450 هزار ریال اعلام کرد و گفت: در صورت بسته بندی مناسب، قیمت هر کیلوگرم از آرتمیای زنده در بازار به 4میلیون ریال می‌رسد.


راه اندازی مرکز پرورش آرتمیا

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور از راه اندازی مرکز پرورش آرتمیا در ورودی آب زرینه به دریاچه ارومیه توسط بخش خصوصی نیز خبر داد و گفت: مجوز احداث 10 هکتار استخر خاکی در بستر دریاچه ارومیه برای پرورش آرتمیا صادر شده است که در صورت تامین اعتبار یا جذب سرمایه گذار مراحل احداث آن آغاز می‌شود.
رئیس پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری دانشگاه ارومیه گفت: دریاچه ارومیه از ظرفیت بالای تولید آرتمیا برخوردار است و پس از احیای فاز اول دریاچه، سالانه می‌توان حداقل یکهزار تن تخم آرتمیا در آن تولید کرد.

«ناصر آق» با بیان اینکه حدود چهار هزار تن تخم آرتمیا سالانه در دنیا استفاده می‌شود، افزود: دریاچه ارومیه در دوران پرآبی می‌توانست نیاز کل دنیا را برآورد کند.
وی با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت آرتمیای دریاچه ارومیه اولین بار در سال 1376 مطرح شد، افزود: در آن دوره بهره برداری از آرتمیا مورد موافقت قرار نگرفت و بهره برداری آن در سال 1380 برای مدتی کوتاه انجام شد.
وی ادامه داد: در اوایل دهه 1380 هشدارهای لازم درباره از بین رفتن فرصت استفاده از آرتمیا را مطرح کردم اما به این هشدارها توجهی  نشد.


کاربردهای وسیع آرتمیا 

پژوهشگر مرکز رفرانس جهانی آرتمیا در دانشگاه گنت بلژیک بیان کرد: بر اساس یافته‌های جدید آرتمیا در تحقیقات بیولوژیکی (زیست شناسی) شامل مطالعات ژنتیکی و میکروبیولوژیکی کاربردهای وسیعی دارد.
پروفسور ژیلبرت وان استاپن افزود: آرتمیا همچنین در کشاورزی و تحقیقات مرتبط با علم تغذیه نیز استفاده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ایران منابع آرتمیای مختلفی دارد اما هیچ یک به اهمیت و بزرگی دریاچه ارومیه نمی‌رسد، اضافه کرد: تولید آرتمیا در حاشیه دریاچه ارومیه و در مناطق کم عمق مستعد در زمان حاضر از لحاظ علمی ممکن به نظر می‌رسد اما به مطالعه دقیق تر نیاز دارد.
پژوهشگر مرکز آبزی پروری ایرتا از اسپانیا گفت: آرتمیا به عنوان ریزترین ماده غذایی برای تغذیه لاروی ماهی در صنعت آبزی پروی و کشاورزی کاربرد دارد.
پروفسور انریک گیسبرت ادامه داد: لاروی کالچر یا تولید و پرورش لاروی ماهی یا حلزون صدفی یک شاخه تخصصی از شیلات بوده که کاربردهای نوین آرتمیا در این بخش مطرح شده است.
آرتمیا یا میگوی آب شور موجود ظریف و کوچکی از رده سخت پوستان بوده که به زندگی در آب‌های شور عادت کرده است اما در شرایط طبیعی به دلیل بالا رفتن غلظت نمک دریاچه ارومیه، امکان حیات ندارد؛ موجودی که در صورت تولید می‌تواند موجب ایجاد صنایع تبدیلی برای بسته و شرکت‌های تجاری برای صادرات آن در منطقه شود.