مفاهیم و تجمیع دوگانه‌ها در راهپیمایی اربعین

حسن رحیم پور ازغدی

«ما راجع‌به پدیده‌ای صحبت می‌کنیم که گرچه در درجه اول پدیده شیعی تعریف می‌شود اما اگر با مقیاس‌های فراشیعی و حتی فرادینی به آن نگاه کنیم، یک حادثه استثنایی در تمام جهان است و نظیر ندارد. در واقع بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین مهاجرت قطعی با دو بُعد عبادی و سیاسی است، زیرا از ابتدای تاریخ بشر چنین راهپیمایی اتفاق نیفتاده و بی‌شک یک رکورد تاریخی است. هیچ دین، مذهب، مکتب و آیینی، چه الهی و چه بشری، چنین راهپیمایی و تجمعی را در تمام تاریخش ندارد. در این راهپیمایی کسی نسبت به چیزی احساس مالکیت نمی‌کند. البته برنامه‌ریزی می‌کنند اما به برنامه‌ریزی‌های مادی تکیه نمی‌کنند؛ مسائلی مانند اینکه ناهار و شام چه می‌شود یا درصورت بیماری چه کار باید کرد. مفهوم دیگری که در این راهپیمایی معنای دیگری پیدا می‌کند مفهوم ایثار است. این نوع پذیرایی که در اربعین انجام می‌شود، نه‌تنها در تمام جهان نمونه ندارد بلکه وقتی برای کسانی تعریف می‌کنید، باور نمی‌کنند. برسر ایثار کردن بین افراد رقابت وجود دارد. رقابت بر سر اینکه من پذیرایی کنم یا تو. آن هم درحالی‌که بعضی از این افراد فقیر هستند. در این مراسم التماس معکوس وجود دارد. همه جای دنیا برای گرفتن گدایی می‌کنند ولی اینجا برای دادن گدایی می‌کنند. این یعنی مفهوم مالکیت و ایثار، مفهوم من و تو و مرزهای اعتباری و مادی بین انسان‌ها در اینجا از بین می‌رود. این رفتار می‌تواند مبنای تمدن جدیدی باشد. مفهوم ریاضت و سازندگی اینجا با هم یک‌جهت می‌شوند. شما آدم‌هایی را می‌بینید که معلول‌اند و پا ندارند ولی روی زانو راه می‌روند. این ریاضت سازنده است و تاریخ را می‌سازد. این ریاضت خرد‌کننده انسان و فروپاشنده اعتدال بشری نیست. بلکه انسان‌ساز در ساحت فردی و تمدن‌ساز در ساحت جمعی است. مفهوم فایده‌گرایی و عقلانیت، خطرپذیری و ریسک‌پذیری، تمدن‌ساز بودن و در عین حال سبک بودن یک حرکت جمعی، عزاداری توأم با بهجت و...در اربعین جمع شده‌اند. »
پ.ن: برگرفته از کتاب اربعین، جهانی دیگر، ص134